Atopowe zapalenie skóry i dieta są ściśle powiązane. To choroba, która często dotyka dzieci, ale nierzadko ujawnia się też u dorosłych. W dzieci AZS jest najczęściej związane z alergiami, a dieta eliminacyjna pozwala całkowicie wyeliminować objawy atopowego zapalenia skóry. Dorośli powinni zadbać nie tylko odnalezienie alergizujących pokarmów, ale także całokształt jadłospisu, który można dostosować, by łagodził objawy AZS.
Spis treści:
- Atopowe zapalenie skóry a alergie pokarmowe
- Związek diety z AZS
- Alergeny i dieta na alergię a AZS
- Indywidualna dieta w AZS - jak znaleźć przyczynę i dopasować jadłospis?
- Ryzykowna dieta eliminacyjna w AZS
- Zasady diety w AZS - czego unikać, a co jeść?
- Bakterie jelitowe a AZS
- Omega 3 i tran na atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry a alergie pokarmowe
Atopowe zapalenie skóry, czyli w skrócie AZS to, jak wiemy, przewlekła i nawracająca choroba skóry o podłożu alergicznym. Cechuje ją skłonność do atopii, czyli dziedzicznie uwarunkowana predyspozycja do nadmiernej syntezy przeciwciał IgE w odpowiedzi na kontakt z jakimś alergenem. Jeśli jedno z rodziców ma alergię ryzyko pojawienia się alergii u dziecka wynosi 30%, jeśli obydwoje – 60%.
Choroba jest poważna, bo choć może się objawiać wyłącznie w postaci zmian na skórze:
- przesuszenia skóry,
- wykwitów skóry i świądu,
- zmian zapalnych,
- a nawet wysięków.
AZS najczęściej pojawia się na twarzy, tułowiu, pośladkach i kończynach głownie po stronie wyprostnej.
Może im towarzyszyć także astma czy katar sienny. Najbardziej groźna jest jednak dla układu nerwowego. Osoby chore na AZS często są nerwowe, mają kłopoty ze snem.
Atopowe zapalenie skóry może kojarzyć się jako choroba dzieci. AZS w 90% przypadków ujawnia się przed 5. rokiem życia. Choć najczęściej objawy atopowego zapalenia skóry ustępują z czasem, szacuje się, że cierpi na nie ok. 0,5% dorosłego społeczeństwa.
UWAGA! U dzieci po około 4-5 godzinach od zjedzenia produktu uczulającego poci się główka. Lekarze na ogół w takiej sytuacji podejrzewają krzywicę. Tymczasem winna jest alergia. Dziecko jest wówczas marudne, mało sypia i ma kłopoty ze skórą.
Związek diety z AZS
Powiązanie diety z AZS jest dwupoziomowe i opiera się na:
- występowaniu alergii pokarmowych,
- stanie zapalnym w organizmie.
AZS jest nieodłącznie powiązane z alergiami, w tym alergiami pokarmowymi. Nierozpoznane alergie i nieprzestrzeganie zaleceń wykluczenia alergenów powodują uciążliwe objawy. Podstawowym powiązaniem diety z AZS jest więc uczulające działanie pokarmu.
Dopiero drugą linię walki z AZS stanowią produkty przeciwzapalne i ogólnie dieta ograniczająca stan zapalny.
Czasami źródłem AZS jest alergia na:
- pyłki roślin,
- metale,
- detergenty,
- włókna, np. wełnę.
Najczęściej jednak jest to alergia pokarmowa, czyli przesadna reakcja układu immunologicznego na białka zawarte w niektórych roślinach i np. mleku krowim.
Najlepszym sposobem na pozbycie się problemu jest zatem dieta eliminacyjna, czyli wyeliminowanie z diety produktów, które cię uczulają.
I tu zaczynają się schody. Nie ma bowiem jednej uniwersalnej diety w atopowym zapaleniu skóry. Trzeba bowiem przede wszystkim znaleźć te alergeny. Przyjmując więc, że w naszej codziennej diecie pojawia się ok. 300 produktów, określenie, co nas uczula, przypomina szukanie igły w stogu siana. Poszukiwania alergenów powinien prowadzić lekarz.
Alergeny i dieta na alergię a AZS
U dzieci z AZS najczęściej stosuje się dietę eliminacyjną wykluczającą najczęstsze alergeny pokarmowe. Bardzo ważne jest, byś słuchała zaleceń lekarza, nie odstawiała na własną rękę żadnych produktów spożywczych, a tym bardziej nie przeprowadzała testów i prób. Odpowiedź immunologiczna jest nie do końca przewidywalna i alergen może wywołać przy kolejnym kontakcie o wiele większą reakcję.
Zazwyczaj stosuje się w takich sytuacjach dietę eliminacyjną i eliminuje z diety to, co najczęściej uczula. U lekarza alergologa, bez względu na to czy dotyczy to dzieci, czy dorosłych, zazwyczaj dostajesz listę najczęstszych alergenów.
Lista alergenów jest długa. A są na niej zazwyczaj:
- barwniki, konserwanty i aromaty obecne w gotowych produktach, np. słodyczach i napojach dla dzieci;
- białka mleka krowiego występujące w mleku oraz jego przetworach (z wyjątkiem m.in. paluszków, sezamek czy chałwy);
- białka jaja kurzego;
- kakao;
- orzechy;
- ryby i owoce morza;
- pszenica;
- soja i sos sojowy;
- glutaminian sodu;
- potrawy z żelatyną;
- przetwory mięsne, szczególnie wędliny do produkcji których używa się koncentratów białek serwatkowych;
- owoce, w szczególności: cytrusy (np. banany), owoce pestkowe np. morele, wiśnie, porzeczki, truskawki, maliny, daktyle, brzoskwinie, suszone śliwki;
- warzywa, w szczególności: marchew, seler, szpinak, bakłażany, dynia i wszystkie owoce cytrusowe;
- potrawy smażone;
- produkty wysokoprzetworzone, np. gotowe dania z olejami z hydrolizowanej lecytynygotowe potrawy na bazie makaronów lub ryżu gotowe wypieki i ciasta i w proszku;
- napoje zawierające substancje pobudzające.
fot. Adobe Stock, bit24
Indywidualna dieta w AZS - jak znaleźć przyczynę i dopasować jadłospis?
Przy poszukiwaniu przyczyny AZS musisz zachować szczególną czujność. Obserwuj objawy po jedzeniu poszczególnych produktów. Pamiętaj, że twoje własne obserwacje nie zawsze będą definitywne.
Bądź wyczulona na oznaki pogorszenia AZS lub inne objawy alergii pokarmowych. Jeśli zaobserwujesz je po zjedzeniu jakiegoś produktu, wpisz go na „żółtą listę” produktów podejrzanych. Nie ma jednak pewności, że w twoim przypadku czynnikiem uczulającym jest na pewno zjedzony banan czy pomidor, a nie np. środki użyte do produkcji i przechowania tego produktu, wykorzystywane do spryskiwania owoców przed transportem.
Niejednokrotnie pomidor wyhodowany na własnej działce lub z uprawy ekologicznej nie będzie powodował AZS, gdy tymczasem ten sklepowy wzmocni chorobę.
Czy testy na alergię mogą być pomocne w AZS?
Częściowo tak. Zaufaj w tej sprawie doświadczonemu alergologowi. Można przeprowadzić testy skórne i testy z krwi. Testy alergiczne z krwi, tzw. panel pokarmowy sprawdza reakcję naszego systemu immunologicznego na białka 30 produktów w 7 grupach, niestety także najczęściej uczulających produktów.
Kosztuje ok. 200 zł i wcale nie jest do końca miarodajny. Może ci dać jedynie ogólne wskazówki. A bardzo dokładny test na 5 razy więcej produktów kosztuje nawet....10 razy więcej. Nie ma udowodnionej skuteczności testów tego typu. Postaw raczej na tradycyjne metody diagnostyczne koordynowane przez lekarza.
Staraj się dojść do źródła problemu. Nie wprowadzaj diety eliminacyjnej bez wyraźnych wskazań. Szczególnie u dzieci, każda eliminacja produktu z jadłospisu to narażanie na niedobory składników odżywczych.
Nie ulegaj modzie na dietę eliminacyjną bez podstaw
Jeszcze gorzej, gdy ulegając modzie, eliminujemy z diety produkty uznane za rzekomo szkodzące wszystkim. Takim oskarżonym był do niedawna gluten. Mówiono bowiem, że nie tylko odpowiada on za alergię i nadwrażliwość na to białko u ludzi ewidentnie uczulonych, np. chorych na celiakię, lecz także u wszystkich pozostałych.
Wszystkie dane i badania wskazują jednak na to, że gluten nie powoduje problemów zdrowotnych i skórnych, o jakie był długo oskarżany. Najwięcej korzyści z rozpowszechniania diety bezglutenowej odnieśli twórcy tej mody i jej propagatorzy.
Ryzykowna dieta eliminacyjna w AZS
Idealnym, choć wymagającym sposobem jest przeprowadzenie restrykcyjnej diety eliminacyjnej. Najlepiej przeprowadź ją w porozumieniu z lekarzem. Nie stosuj tej metody na dzieciach i nastolatkach.
Pierwszego dnia jesteś tylko na chlebie i wodzie. Potem co dwa dni wprowadzasz kolejny produkt i obserwujesz reakcje organizmu (jeśli wygląd twojej skóry pogarsza się, wpisujesz produkt na swoją czarną listę). Tyle czasu potrzeba, by sprawdzić reakcję organizmu i nie pomylić go z czymś innym.
Pamiętaj przy tym, że bardzo często białka zawarte w roślinach po ugotowaniu czy upieczeniu zmieniają formę i już przestają uczulać, np. białko w marchwi czy w selerze.
Druga cenna informacja dotyczy mleka. Mleko krowie można zastąpić nie tylko mlekiem sojowym. Mleko sojowe, choć dostarcza dużo białka, nie jest idealnym zastępnikiem. Może nim być za to mleko kozie, które mniej uczula.
Zasady diety w AZS - czego unikać, a co jeść?
Jeśli znajdziesz alergeny i substancje, na które jesteś uczulona, przede wszystkim wyklucz je z diety. Nie rób wyjątków, alergia może pojawić się nawet jeśli spożyjesz niewielką ilość danego produktu. Oprócz tego, że dieta w AZS powinna wykluczać uczulające pokarmy, możesz też wprowadzić dodatkowe produkty i ulepszenia, które poprawią twój stan zdrowia.
Dieta w atopowym zapaleniu skóry powinna spełniać założenia diety przeciwzapalnej.
- Unikaj cukru, słodkich napojów i słodyczy. Pomocna jest dieta o niskim ładunku glikemicznym.
- Staraj się ograniczyć spożycie mięsa, szczególnie czerwonego i przetworzonego.
- Zadbaj o odpowiednią podaż antyoksydantów w diecie. Korzystaj z superfoods bogatych w przeciwutleniacze.
- Jedz dużo warzyw i owoców. Powinny stanowić przynajmniej 50% objętości każdego twojego posiłku.
- Wybieraj zdrowe oleje bogate w kwasy nienasycone: na zimno stosuj olej lniany i rzepakowy, a na gorąco najlepiej wybieraj oliwę z oliwek.
- Zadbaj o suplementację witaminy D, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.
- Jedz odpowiednio dużo błonnika. To pożywka dla ważnych bakterii jelitowych.
- Unikaj fast foodów i przetworzonej żywności. Wszystkie barwniki i dodatki do żywności mogą wzmagać objawy choroby.
Bakterie jelitowe a AZS
Cennym uzupełnieniem diety w atopowym zapaleniu skóry będą szczepy bakterii wchodzące w skład naturalnej flory bakteryjnej w naszych jelitach.
Są to:
- Lactobacillus rhamanous
- Bifidobacterium lactis
Spożywanie probiotyków, które je zawierają działa przeciwzapalnie i ogranicza rozwój niekorzystnych bakterii, dzięki czemu wzmacnia układ odpornościowy i łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry. Badania wykazały, że warto je zażywać już na etapie ciąży, jeśli osoby w rodzinie cierpiały na tę chorobę.
Omega 3 i tran na atopowe zapalenie skóry
Kwasy omega 3 łagodzą stany zapalne i okazują się bardzo pomocne dla wielu osób z AZS. To potwierdzone naukowo. Oczywiście powinnaś starać się, by twoja dieta obfitowała w kwasy omega 3, ale możesz też wspomóc się suplementacją. Ta jest uzasadniona i poparta badaniami.
Na AZS stosuj więc suplementy omega 3 lub po prostu tran.
Na podstawie artykułu opublikowanego pierwotnie 28.08.2018 przez Magdalenę Łuków.
Czytaj także:Jakich kosmetyków używać przy atopowym zapaleniu skóry?Które materiały w naszym otoczeniu uczulają?
