Wielki Czwartek rozpoczyna Triduum Paschalne i stanowi bezpośrednie przygotowanie do świąt wielkanocnych. Jest to dzień upamiętniający ostatnią wieczerzę Jezusa z Apostołami. To właśnie wtedy Chrystus ustanowił sakrament Eucharystii oraz Kapłaństwa, a także na znak równości, umył stopy swoim uczniom. W 2023 roku Wielki Czwartek wypada 6 kwietnia.
Spis treści:
- Wielki Czwartek w Piśmie Świętym
- Liturgia Wielkiego Czwartku
- Obrzędy Wielkiego Czwartku
- Wielki Czwartek - dzień kapłanów
- Wielki Czwartek - obrzędy sprzed lat
Wielki Czwartek w Piśmie Świętym
O Wielkim Czwartku mówi fragment Ewangelii Świętego Jana.
A gdy nadeszła godzina, zasiadł do stołu i dwunastu apostołów z Nim. Wtedy powiedział do nich: Tak bardzo pragnąłem spożywać z wami tę Paschę, zanim zacznę cierpieć. Bo mówię wam, że już nie będę jej pożywał, aż się dopełni w królestwie Bożym. A potem wziął kielich, odmówił modlitwę dziękczynną i powiedział: Weźcie go i podzielcie między siebie.
Bo mówię wam, że odtąd już nie będę pił z owocu winnego szczepu, dopóki nie przyjdzie królestwo Boże. A potem wziąwszy chleb, odmówił dziękczynienie, połamał i rozdał go im mówiąc: To jest ciało moje wydane za was. Czyńcie to samo na moją pamiątkę. Podobnie po wieczerzy wziął kielich i powiedział: Ten kielich jest Nowym Przymierzem we krwi mojej, która będzie za was wylana.
(Ewangelia wg Św. Jana, 22 wersety 14-20)
Liturgia Wielkiego Czwartku
W Wielki Czwartek odbywają się tylko 2 liturgie. Pierwsza, tzw. Msza Krzyżma Świętego, odbywa się jedynie w kościele katedralnym. W tym czasie kapłani odnawiają przyrzeczenia, a następnie święcone są święte oleje (tzw. krzyżmo). We wszystkich innych kościołach w Wielki Czwartek odbywa się tylko jedna msza święta, która niejako rozpoczyna Triduum Paschalne.
W czasie Mszy Wieczerzy Pańskiej odśpiewywany jest hymn „Chwała na wysokości Bogu", podczas którego biją dzwony, a ludzie uderzają w kołatki. Po homilii wierni przyjmują komunię. Do późnych godzin adorują też krzyż.
Po liturgii eucharystycznej i rozdaniu Komunii następuje przeniesienie Jezusa w uroczystej procesji Najświętszego Sakramentu z tabernakulum do przygotowanego wcześniej miejsca, zwanego Ciemnicą. Zgodnie z tradycją Wielkiego Czwartku, nocą duchowni zdejmują obrus z ołtarza na znak żałoby.
Przed laty, we wczesnym Kościele, Wielki Czwartek był dniem pojednania z grzesznikami. Odprawiano tego dnia aż trzy msze: dla pojednania grzeszników z Kościołem, dla poświęcenia olejów i dla wszystkich ludzi.
Obrzędy Wielkiego Czwartku
Obrzędy i tradycje Wielkiego Czwartku obchodzone są przede wszystkim w kościele katolickim. Oto najważniejsze obrzędy, które mają miejsce w czasie obchodów uroczystości.
Wyciszenie dzwonów podczas Mszy Świętej
Dzwony brzmią tylko podczas uroczystego odśpiewania pieśni „Chwała na wysokości Bogu”, a następnie milkną aż do Mszy Wigilii Paschalnej. Dzwonki zamienione zostają na kołatki. Kościół staje się cichy i poważny. To symbol zdradzonego i więzionego Jezusa Chrystusa.
Obmycie nóg w kościele
W Wielki Czwartek w wielu Kościołach kapłan obmywa nogi 12 mężczyznom na znak gestu Jezusa wobec Apostołów. To symbol uniżenia Chrystusa, ukazanie go w roli sługi.
Przeniesienie Najświętszego Sakramentu do ciemnicy
Po Komunii kapłani przenoszą Jezusa pod postacią tabernakulum do ciemnicy (zwykle to jedna z kaplic znajdujących się w Kościele). Gest ten symbolizuje uwięzienie Jezusa w noc przed jego śmiercią.
Zdjęcie obrusu i świec
W Wielki Czwartek ołtarz w Kościele wygląda całkiem inaczej. Nie ma świec, obrusu, mszału czy krzyża. To nie tylko symbol zakończenia wieczerzy pańskiej, ale również odarcia Jezusa z szat. Chrystus jest samotny - tak jak pusty ołtarz.
Otwarcie tabernakulum
Otwarcie tabernakulum oznacza, że Jezusa nie ma już wśród nas. Chrystus jest teraz w ciemnicy, gdzie cierpi i czeka na śmierć - to jedna z najważniejszych tradycji Wielkiego Czwartku.
Wielki Czwartek - dzień kapłanów
Wielki Czwartek to także dzień ustanowienia Eucharystii i kapłaństwa. W Wielki Czwartek swoje święto obchodzą księża. Znajomym kapłanom możesz składać życzenia z okazji Wielkiego Czwartku.
Wielki Czwartek - obrzędy ludowe sprzed lat
Obecnie Wielki Czwartek kojarzy się tylko z początkiem Triduum Paschalnego i uroczystą kolacją spożywaną w gronie najbliższych. A jeszcze kilkadziesiąt lat temu z tym dniem wiązało się wiele zwyczajów ludowych. Wszystkie panny w Wielki Czwartek kąpały się w zimnej wodzie. Tylko wtedy miały pewność, że cały rok będą zdrowe, ponętne i piękne! Po kąpieli w źródle lub rzece dziewczyny biegły do lasu, gdzie szukały liści lubczyku. Był to symbol miłości.
A co robili kawalerowie? Przygotowywali ze słomy kukłę i ubierali ją w stare ciuchy stracha na wróble. Następnie ciągnęli ją przez całą wieś i wrzucali do rzeki, patrząc, aż utonie. Wielki Czwartek tradycyjnie dla Słowian był także dniem zadusznym. Na groby przynoszono wodę w dzbanach. Wierzono także w małe duszki, które pomagają ludziom w codziennej pracy. Za poświęcony czas dziękowano im okruchami chleba pozostawianymi na stole.
Słowianie uważali, że duszki chowają się w piecach, dlatego tego dnia nic nie piekli. Rozpalano także ogniska - przy kapliczkach i pod krzyżami. W Wielki Czwartek palono też stare, drewniane krzyże przydrożne i stawiano nowe.
Artykuł powstał na podstawie tekstu Małgorzaty Góreckiej. Pierwotnie został opublikowany 05.04.2017
Czytaj także:
Wielki Piątek - tradycje i obrzędy
Wielka Sobota - tradycje i obrzędy
Historyczne, naukowe i fantastyczne książki, kupisz taniej, wykorzystując do Świata Książki kod rabatowy!
