To małżeństwo 2 osób ochrzczonych, jedna w kościele katolickim, druga zaś: „należy do Kościoła lub wspólnoty kościelnej nie mającej pełnej łączności z Kościołem katolickim”.
Przepisom regulującym ważność małżeństwa mieszanego podporządkowane są też przypadki:
- małżeństwa z osobą nieochrzczoną oraz
- małżeństwa z apostatą (osoba, która wystąpiła z kościoła katolickiego).
Na samym wstępie warto zauważyć, że każda religia ostrzega narzeczonych przed zawarciem związku „mieszanego”!
Nie można wydać zgody na ślub mieszany bez spełnienia 3 warunków:
1. Strona katolicka oświadcza, że „jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary, jak również złożyć szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko, co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim”.
2. Strona niekatolicka powinna: „być powiadomiona w odpowiednim czasie o składanych przyrzeczeniach strony katolickiej, tak aby rzeczywiście była świadoma treści przyrzeczenia i obowiązku strony katolickiej”.
3. Obie strony: „powinny być pouczone o celach oraz istotnych przymiotach małżeństwa, których nie może wykluczać żadna ze stron”. (KPK, Kanon 1125)
Obecnie do przyrzeczeń zobowiązana jest tylko strona katolicka, druga zaś tylko „przyjmuje je do wiadomości”. Warto zapoznać się z Instrukcją Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w kościele katolickim. Znajdziemy tam przepisy odnośnie przyrzeczeń, a także procedur.
Osoby, które odstąpiły od wiary katolickiej również muszą spełnić 3 warunki zapisane w kanonie 1125, a ponadto złożyć przyrzeczenie. Osoba odłączona od kościoła dodatkowo zobowiązuje się, że nie będzie utrudniać stronie katolickiej wykonywania praktyk religijnych, ani nie będzie odwodziła jej od wiary.
W biurze parafialnym
Narzeczeni powinni razem przyjść do kancelarii parafialnej aby ustalić, czy nie ma przeciwwskazań do zawarcia związku.
Strona katolicka przedstawia:
- świadectwa: chrztu i bierzmowania,
- brak przeszkód do zawarcia małżeństwa (wykluczenie: śluby zakonne, sakrament kapłaństwa, zawarcie ważnego małżeństwa).
Strona niekatolicka:
- świadectwo z kościoła, do którego należy odnośnie wyznawanej wiary.
Obie strony muszą też przedstawić dokumenty z Urzędu Stanu Cywilnego. Są to: skrócone odpisy aktów urodzenia obojga narzeczonych oraz zaświadczenie informujące o braku jakichkolwiek przeszkód na zawarcie związku małżeńskiego. Samo zezwolenie na zawarcie małżeństwa mieszanego wydaje ordynariusz miejsca, zwraca się do niego duszpasterz załatwiający formalności przedślubne.
Prośba o zezwolenie na zawarcie małżeństwa mieszanego powinna zawierać:
- dane personalne narzeczonych,
- uzasadnienie (powód, dlaczego zgoda ma zostać udzielona),
- informacja na temat wspólnoty, do której należy strona niekatolicka,
- opis religijności, światopogląd narzeczonych,
- przyrzeczenie strony katolickiej, wraz z podpisem osoby niekatolickiej,
- inne: w razie niejasności np. wcześniejszego unieważnienia małżeństwa, odmowy podpisania przez stronę niekatolicką orzeczenia, braku dokumentów, świadectw chrztu, itp., należy załączyć do dokumentu.
Jest zgoda, co dalej?
Jak jest napisane w Instrukcji Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w kościele katolickim - (13 XII 1989): „po uzyskaniu odpowiednich dyspens i zezwoleń, małżeństwo mieszane powinno zostać zawarte według odpowiednio dobranej formy mieszczącej się w odnowionym obrzędzie zawierania małżeństwa”.
Ochrzczeni w obrządku grecko-katolickim nie muszą martwić się o dyspensę. Różnice między wyznaniami wstępują w liturgii, nie zaś w wierze. Zaś gdy strona niekatolicka należy do kościoła prawosławnego, uroczystość może się odbyć podczas Mszy Świętej, i narzeczeni mogą przystąpić do Komunii Świętej. Nie potrzeba w tym przypadku specjalnego pozwolenia. Jeśli zaś druga strona należy do każdego innego wyznania, konieczna jest zgoda ordynariusza miejsca, by ślub mógł się odbyć podczas Mszy Świętej.
W wypadku, gdy strona niekatolicka wyrazi stanowczą wolę zawarcia związku małżeńskiego w swoim Kościele, to wtedy strona katolicka musi uzyskać, za pośrednictwem własnego proboszcza, u ordynariusza miejsca zezwolenie na zawarcie małżeństwa mieszanego oraz dyspensę od formy kanonicznej.
Nie wolno zawierać 2 ślubów, np. raz w kościele katolickim, a potem ponownie w kościele drugiej strony. Nie dopuszcza się też do podwójnej formy, kiedy w tym samym miejscu i czasie ślubu udzielają kapłan katolicki i niekatolicki. Narzeczeni muszą dokonać wyboru i być w nim konsekwentni.
Nadejdą zmiany!
Projekt deklaracji episkopatu i Polskiej Rady Ekumenicznej to możliwość wyboru w jakiej wierze zostanie wychowane dziecko urodzone w małżeństwie mieszanym. Dokument zostanie podpisany jednak nie wcześniej niż za rok. Katolik nadal będzie zobowiązany do podpisania oświadczenia, że zrobi wszystko co w jego mocy, aby dziecko zostało wychowane w wierze katolickiej, ale te same prawa i obowiązki przypadną współmałżonkowi należącemu do innego kościoła.
Związki mieszane według KPK 1128 mogą liczyć na wsparcie duszpasterzy w „utrwalaniu jedności życia małżeńskiego i rodzinnego”. Kwestie wiary i światopoglądu mają fundamentalne znaczenie w każdym małżeństwie, dlatego tak ważne jest wypracowanie porozumienia w duchu ekumenizmu i miłości. Przy dobrej woli wspólne spojrzenie w przyszłość wcale nie będzie tak przerażało.
Tylko dla miłości nie ma przeszkód - Mikołaj Gogol
Informacje szczegółowe:
1. Kodeks Prawa Kanonicznego 1124 – 1129.
2. Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w kościele katolickim - (13 XII 1989).
3. Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie duszpasterstwa małżeństw o różnej przynależności kościelnej - (14 III 1987).
