Urlop macierzyński, rodzicielski , wychowawczy... Przepisy pozwalają mamom być rok ze swoją pociechą. Umożliwiają im też pracę w trakcie opieki nad dzieckiem, ale na określonych warunkach.
Urlop macierzyński
Po urodzeniu dziecka należy ci się urlop macierzyński w wymiarze:
- 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka,
- 31 tygodni w wypadku urodzenia bliźniaków,
- 33 tygodnie, gdy na świat przyszły trojaczki.
Przy pięciorgu lub więcej dzieciach długość urlopu wyniesie 37 tygodni.
Jeżeli dziecko przebywa w szpitalu, a ty wykorzystałaś już 8 tygodni urlopu, pozostałą część możesz wziąć w terminie późniejszym, po powrocie dziecka do domu. Po 14 tygodniach urlopu macierzyńskiego, resztą możesz się podzielić z ojcem dziecka i to bez względu na podstawę zatrudnienia (np. ty pracowałaś na etacie, ojciec dziecka prowadzi firmę).
W trakcie urlopu przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, czyli 100 proc. twoich przeciętnych zarobków z ostatnich 12 miesięcy przed porodem.Jeśli masz własną firmę lub pracowałaś na umowę zlecenie, masz prawo do zasiłku macierzyńskiego pod warunkiem, że opłacasz dobrowolną składkę chorobową.
Gdy nie pracujesz
Otrzymasz świadczenie rodzicielskie w kwocie 1000 zł netto. Przysługuje ono mamom, które urodziły dziecko a nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego. Objęte są nim osoby bezrobotne, zatrudnione na umowie o dzieło, rolniczki i studentki. Świadczenie dostaniesz – nie zależnie od dochodu – przez rok od urodzenia dziecka. Jeśli urodziłaś więcej niż jedno (np. bliźniaki, trojaczki), wypłata świadczenia ulega wydłużeniu, maksymalnie do 71 tygodni.
Urlop rodzicielski
Trwa 32 lub 34 tygodnie (jeśli na świat przyjdzie więcej niż jedno dziecko) i można go wykorzystać maksymalnie w czterech częściach. Na równych prawach z tego urlopu mogą korzystać z niego ojciec i matka.
Maksymalnie 16 tygodni można wykorzystać w terminie późniejszym (do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat). O zamiarze wzięcia urlopu należy powiadomić pracodawcę w terminie 21 dni przed datą jego rozpoczęcia.
W trakcie urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek w wysokości:
- 80 proc. wynagrodzenia przez cały czas opieki nad dzieckiem, jeśli od razu po urodzeniu złożysz wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze;
- 60 proc. za czas urlopu wychowawczego, jeśli zdecydujesz się później. Wtedy za okres pierwszych 6 tygodni urlopu rodzicielskiego (8 w przypadku urodzenia np. bliźniąt) otrzymasz zasiłek w wysokości 100 proc. pensji a za pozostały – 60 proc.
Po urlopie rodzicielskim pracodawca musi przyjąć cię do pracy na dotychczasowym stanowisku, za wynagrodzeniem, jakie otrzymywałabyś, gdybyś nie korzystała z urlopu.
Praca na urlopie
Jeśli w trakcie urlopu rodzicielskiego pracujesz na maksimum pół etatu u pracodawcy, który tego urlopu udzielił, urlop wydłuża się proporcjonalnie do 64 tygodni (68 tygodni przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie). Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić twój wniosek o zatrudnienie (złożony na 21 dni przed planowaną datą podjęcia pracy), chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj wykonywanej przez ciebie pracy. Wtedy musi poinformować cię na piśmie o przyczynie odmowy uwzględnienia jego wniosku.Nie ma ograniczeń w przypadku pracy na zlecenie lub umowy o dzieło. I to zarówno u twojego pracodawcy jak i u innego.
Urlop wychowawczy
Przysługuje każdej pracownicy, która ma co najmniej 6 – miesięczny staż pracy (do tego okresu wlicza się wszystkie okresy zatrudnienia). Z urlopu wychowawczego można korzystać przez 36 miesięcy, z czego jeden miesiąc przeznaczony jest wyłącznie dla jednego rodzica, np. mama przebywa na urlopie 35 miesięcy, a tata 1 miesiąc lub odwrotnie. Z urlopu wychowawczego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice. Urlop można wykorzystać jednorazowo lub najwyżej w 5 częściach – do ukończenia przez dziecko 6 roku życia.
Pełny, 36. miesięczny urlop, przysługuje tylko wtedy, gdy jeden z rodziców nie żyje, nie ma władzy rodzicielskiej, został jej pozbawiony lub władza rodzicielska została zawieszona. Urlop wychowawczy jest bezpłatny. Jednakże, jeśli jesteś uprawniona do zasiłku rodzinnego, możesz otrzymać dodatek w wysokości 400 zł miesięcznie przez 24 miesiące. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez ciebie wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego – do dnia zakończenia tego urlopu.
W trakcie urlopu możesz pracować, o ile nie koliduje to z opieką nad dzieckiem.Po powrocie z urlopu wychowawczego nadal jesteś chroniona przed zwolnieniem, jeżeli złożysz wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy (ale nie więcej niż o połowę). Ochrona trwa maksymalnie 12 miesięcy.
Jeśli prowadzisz firmę i zawiesisz działalność firmę by osobiście opiekować się dzieckiem, możesz skorzystać z tzw. “urlopu wychowawczego dla przedsiębiorców". Warunek: przez co najmniej 6 miesięcy bezpośrednio przez tym urlopem opłacałaś składki na ubezpieczenie społeczne. Jeśli zdecydujesz się na na taki trzyletni urlop, przez ten czas państwo będzie opłacać za ciebie składki na ubezpieczenie społeczne oraz zdrowotne.
Alicja Hass, autorka jest redaktorem Przyjaciółki i Pani Domu
Przeczytaj również:
Ciąża a umowa o pracę na czas określony
