Coś dziwnego się dziś wydarzyło – maluszek zacisnął rączkę wokół mojego palca, ale gdy pogłaskałam grzbiet jego rączki, szybko wypuścił mój palec. Czemu tak się zdarzyło? Dlaczego nie trzymał dalej mojego palca? To było takie miłe uczucie – mała dłoń w zaufaniu trzymająca wielki palec. Była to odruchowa, niezależna od woli maluszka reakcja na bodziec dotykowy.
Noworodki przybywają na świat wyposażone w wiele odruchów, które stopniowo znikają. Niektóre są bardzo przydatne i mają znaczenie dla przeżycia dziecka (ssanie i szukanie sutka), a inne zdają się jakby były do niczego nieprzydatne do niczego.
Niektóre odruchy pierwotne są określone jako przystosowawcze – wynika to z tego, że to właśnie one decydują o zdolności twojego maluszka do samodzielnego życia. Do takich odruchów należy tzw. odruch korzeniowy – polega on na tym, że gdy lekko uciśniesz policzek maluszka on odwróci główkę i otworzy buzię. Umożliwia to nakarmienie go piersią lub przez smoczek. Dodatkowo niemowlęta posiadają odruchową umiejętność ssania oraz połączonego z nim połykania. To jest dopiero trudna sztuka – ssać i połykać („2 w 1”). Jakie to ciekawe „zjawisko”.
Brak odruchów pierwotnych noworodka może wskazywać na choroby rdzenia kręgowego lub mięśni. Również niepokojącym objawem są przetrwałe odruchy pierwotne, mogą bowiem świadczyć o zaburzeniach neurologicznych typu mózgowe porażenie dziecięce. Przedstawię kilka podstawowych odruchów, po to, aby rodzice sami mogli je zaobserwować u swoich malców. Najważniejsze z nich to:
- Odruch chwytny (bardzo silny jest u niemowlęcia do końca 4 miesiąca życia). Jeśli mama chce go wywołać, przesuwa palec po wewnętrznej powierzchni rączki malca. A on zaciska dłoń.
- Odruch Moro albo odruch lękowy – aby go wywołać wystarczy wziąć dziecko na ręce i lekko je opuścić (oczywiście podtrzymując dziecko, a szczególnie główkę). Maluszek szeroko rozkłada ramionka, a potem jakby w zwolnionym tempie przyciąga je do tułowia.
- Odruch ryjkowy – polega na tym, że jeśli mama dotknie warg malca, on ściągnie wargi w charakterystyczny ryjek.
- Odruch podpierania i stąpania – jeśli tato podtrzyma noworodka pod paszki i za główką i powoli opuści go pionowo w kierunku twardego podłoża np. przewijaka, on odruchowo prostuje nóżki i odpycha się. Jeśli dodatkowo tato pochyli tułów maluszka ku przodowi pod kątem 10- 20 stopni to zobaczycie kilka automatycznych kroczków.
