Rozpoznanie
Rozpoznanie otyłości u osób dorosłych polega na określeniu wskaźnika BMI(body mass index) obliczanego ze wzoru: masa(kg)/ wzrost² (m²), natomiast u dzieci i młodzieży opiera się on na wykorzystaniu siatek centylowych.
Poniższa tabela prezentuje miary wskaźników, przy których określa się nadwagę i otyłość u dorosłych i dzieci.
Wskaźnik masy ciała (BMI - body mass index) - interpretacja
|
BMI masa (kg)/wzrost (m2) |
Wiek <18 rż. |
Wiek> 18 rż. |
|
Nadwaga |
85-95 centyla |
25-30 |
|
Otyłość |
> 95 centyla |
> 30 |
Przyczyny
Wśród przyczyn otyłości u dzieci i młodzieży wymienia się przede wszystkim nadmierne spożycie energii i/lub niewystarczającą aktywność fizyczną. Również czynniki genetyczne odgrywają tu znaczącą rolę. Bardzo ważne miejsce odgrywa w tej kwestii nieprawidłowa dieta, charakteryzująca się nadmiarem spożycia węglowodanów (głównie sacharozy pod postacią słodyczy) i tłuszczy (przede wszystkim nienasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans).
Żywienie w okresie dojrzewania
W okresie rozwoju należy dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych, pamiętając że u nastoletnich chłopców zapotrzebowanie na energię, białko, tłuszcz, węglowodany oraz większość witamin i składników mineralnych różni się od zapotrzebowania dla dziewczyn w tym samym wieku. Ważne jest również, by zadbać o odpowiednią liczbę posiłków w ciągu dnia oraz ich właściwy rozkład. Niedobór składników odżywczych może prowadzić do powstania fizycznych wad w rozwoju, m.in. gorszego rozwoju układu kostnego czy powstania niedokrwistości. Natomiast nadmiar spożycia składników może prowadzić do nadwagi i otyłości.
Średnie zapotrzebowanie na energię dla chłopców
|
|
Energia- zapotrzebowanie (kcal) |
|
Chłopcy 13-15 lat
|
3000-3300 kcal |
|
Chłopcy 16-20 lat |
3200- 3700 kcal |
Skutki
Otyłość zwiększa ryzyko występowania nadciśnienia tętniczego, miażdżycy naczyń krwionośnych, cukrzycy, chorób wątroby, problemów z oddychaniem podczas snu. Otyłość może mieć również negatywne skutki psychospołeczne, związane z dyskryminacją dzieci otyłych przez rówieśników, niską samooceną oraz może prowadzić do stanów depresyjnych.
Leczenie
Leczenie otyłości nigdy nie jest sprawą prostą i jednoznaczną. W przypadku osób młodych unika się podawania leków, które hamują apetyt (leczenie chirurgiczne ze względu na liczne powikłania również nie jest powszechnie stosowane).
Jedną ze skuteczniejszych metod leczenia otyłości wśród dzieci i młodzieży jest zmiana nieprawidłowych nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej.
Ogólne zalecenia
Zalecenia dotyczą głównie ograniczenia lub eliminacji produktów wysokoenergetycznych (chipsów, słodyczy, fast foodów), przy jednoczesnym zwiększeniu spożycia produktów niskokalorycznych (warzyw, owoców), regularnego spożywania zdrowych posiłków, wykluczenia podjadania między posiłkami oraz zwiększenie aktywności fizycznej (jazda na rowerze, gra w piłkę).
Prowadzenie dzienniczka żywieniowego oraz poradnictwo dietetyczne mogą okazać się przydatne w zmianie zachowań żywieniowych młodzieży, przyczyniając się do redukcji ich masy ciała i poprawy samopoczucia.
