Lęk i strach to uczucia znane już naszym przodkom, bo to właśnie strach był dla nich sygnałem ostrzegawczym przed niebezpieczeństwem. Te tak znane emocje potrzebne są i ludziom współczesnym. Bez odczuwania strachu nie potrafilibyśmy stanąć w obronie własnego życia i trudniej byłoby uniknąć nam niebezpiecznych sytuacji. Dla naszego zdrowia psychicznego powinniśmy nauczyć się przeżywania tej emocji. Jeśli jednak jest uciążliwy w codziennym życiu – nauczyć się go ograniczać, nawet przy pomocy psychologa.
Rozmawiając z dzieckiem, należy uświadomić sobie, że to co dla nas jest irracjonalne i śmieszne, to dla naszego dziecka jest najbardziej przerażającą opowieścią na świecie. Dzieci bardzo często boją się ciemności, burzy, potworów, rozłąki z rodzicami, a także innych dzieci. Przygotowując się do rozmowy z dzieckiem o strachu lepiej wcześniej się przygotować. Obrazowe przedstawienie i wytłumaczenie pewnych sytuacji, zdarzeń może spowodować niedopowiedzenia, z których mogą powstać dziecięce lęki.
Polecamy: Czy pozwolić dziecku na oglądanie telewizji?
Strach i lęk
Jeszcze przed rozmową z dzieckiem warto uświadomić sobie, że lęk i strach to nie są te same emocje.
Lęk – powstaje w naszej głowie, niekoniecznie w sytuacji, która jest dla nas trudna. Nie jest to reakcja, która odpowiada na bieżące zdarzenia. Aby powstał lęk w naszej głowie lub w głowie dziecka, musimy najpierw przeżyć trudną sytuację, zapamiętać ją i odtworzyć w głowie. Z biegiem czasu pojawiają się w naszych głowach lęki wytwórcze, które niekoniecznie są powiązane z konkretnym zdarzeniem, a jedynie powstały po jego przeżyciu. Aby wywołać lęk, wystarczy wyobrazić sobie daną sytuację.
Strach – to pierwotna emocja i towarzyszy nam od chwili narodzin, aż do samej śmierci. Strach jest bardzo potrzebny w codziennym życiu. Ostrzega przed niebezpiecznymi dla nas sytuacjami. Twoje dziecko uczy się bać, obserwując codzienne zachowania dorosłych. Dzięki temu wie, co może stanowić konkretne zagrożenie.
Polecamy: Klaps - porażka dorosłego
Czego najczęściej boją się dzieci?
Pamiętaj, że u malucha rozwijającego się w prawidłowych warunkach, mogą pojawić się dziecięce obawy, które następują po sobie według określonego schematu.
Niezaspokojone potrzeby emocjonalne - Postaraj się jak najczęściej okazywać swojemu dziecku miłość, akceptację i poczucie bezpieczeństwa. Pamiętaj, że bardzo tego potrzebuje!
Nagłe zjawiska przyrodnicze - Burza, huragany to coś, czego boją się małe dzieci. Gdy zaczyna rosnąć świadomość własnej osoby, powstają u dziecka lęki związane z poczuciem bezpieczeństwa. Najpowszechniejszy jest lęk związany z nagłą utratą mamy.
Lęki związane w wyobraźnią - W wieku przedszkolnym, około czwartego roku życia pojawiają się w umyśle dziecka lęki, związane przede wszystkim z wyobraźnią. Wtedy też dziecko najczęściej boi się ciemności i „potworów”.
Wyobrażanie sobie „co by było gdyby?” - Im dziecko starsze, pojawiają się u niego nowe lęki. Około szóstego roku życia dzieci często zaczynają analizować nieprawdopodobne sytuacje pod kątem „co by było gdyby?”, na przykład : Co by było, gdybym zgubił się w sklepie?”.
Lęki związane z odbiorem społecznym – Gdy dziecko jest starsze, znajduje się w towarzystwie rówieśników, pojawiają się u niego lęki związane z odbiorem społecznym. Zastanawia się nad tym jak wygląda, zaczyna porównywać się do kolegów. To dla niego ważne, by nie zostać odtrąconym przez grupę w której się znajduje.
Polecamy: Dlaczego rodzice popełniają błędy wychowawcze?
Jak pomóc dziecku przezwyciężyć lęki?
Lęki u dziecka mogą objawiać się w różny sposób – wybuchami gniewu, brakiem apetytu, poirytowaniem czy nocnym moczeniem. To tylko niektóre przykłady. Dlatego tak ważne jest, aby pomóc dziecku przezwyciężyć lęki.
Pamiętaj, że walka z lękami u dziecka wymaga od ciebie cierpliwości i by odniosła sukces, powinna odbywać się stopniowo. Ważne jest także zaufanie, którym dziecko cię darzy. Aby pomóc maluchowi, trzeba zapracować na jego bezgraniczne zaufanie i zbudować poczucie bezpieczeństwa.
Gdy twoje dziecko wyjawi swoje lęki, istotna jest twoja odpowiednia reakcja. Nigdy nie wyśmiewaj i nie ignoruj takich zwierzeń, nie porównuj swojej pociechy do rodzeństwa lub kolegów. To najgorsze co możesz zrobić!
Niestety czasami zdarza się, że dziecko wykorzystuje twoje skupienie się na jego lękach. Maluch widząc twoją troskę z powodu wyimaginowanych obaw, tym bardziej je w sobie pielęgnuje, by pozostać w centrum zainteresowania. W takiej sytuacji najlepiej spokojnie porozmawiać z dzieckiem na temat sytuacji lękowej, by nie dopuszczać do teatralnych gestów, a także oswajać lęk, podpowiadając maluchowi różne rozwiązania. Pamiętaj o akceptacji! Ważne jest, by dziecko czuło, że cokolwiek zrobi, cokolwiek się stanie, zawsze znajdzie u ciebie wsparcie.
Nie przyklejaj swojemu dziecku etykietki tchórza! Jeśli dziecko postrzegane jest w swoim środowisku jako lękliwe, też tak będzie siebie odbierać. By pomóc maluchowi przezwyciężyć obawy postaraj się w sytuacji lękowej, przypomnieć mu chwile, gdy wykazało się niezwykłą odwagą. Maluch skupiony na danej, strasznej dla niego sytuacji, bardzo często nie potrafi samodzielnie przypomnieć sobie momentów, gdy dało sobie radę z pokonaniem własnych lęków.
Zachętą do walki z lękami mogą być dla malucha nagrody lub ciepłe słowa ze strony osób najbliższych. Wystarczy naprawdę drobiazg (na przykład magnes na lodówkę, naklejka), które przypomną w przyszłości maluchowi, że już kiedyś dał sobie radę z trudną sytuacją i teraz na pewno też uda mu się pokonać lęki – nawet dla samej nagrody czy pochwały.
Gdy tylko masz chwilę czasu, warto poczytać maluchowi baśnie w których bohaterowie walczą ze swoimi słabościami. Na ich podstawie poruszaj trudne problemy, które dotyczą twojego dziecka. Bardzo często maluchy chętnie wymyślają alternatywne zakończenia, co jest doskonałym sygnałem, że dziecko zaczyna rozumieć swój problem i tworzy rozwiązania na własny użytek.
Nie przekazuj swoich lęków dziecku!
Bardzo często lękliwi rodzice, chcąc wychować odważne dziecko, często nieświadomie przekazują swoje lęki maluchom.
Wygórowane wymagania - Dzieci, które mają surowych rodziców, starają się za wszelką cenę sprostać ich oczekiwaniom. Żyją w stresie, bo obawiają się, że nie są w stanie im sprostać. Reguły, nakazy i zakazy obowiązują w każdym domu, ale warto zachować w nich umiar. Dziecko zupełnie im podporządkowane, gdy nagle zostaje same w trudnej sytuacji, bez podpowiedzi dorosłych – nie umie sobie poradzić. Pamiętaj, że życie w wiecznym strachu, niskim poczuciu własnej wartości, gdzie wyrażanie własnych uczuć jest niedozwolone , powoduje najcięższe i najtrudniejsze lęki do pokonania. Lęki, które mogą doprowadzić w późniejszym czasie nawet do nerwicy.
Nie stawianie żadnych granic - Pamiętaj, że dziecko, które nie ma stawianych granic i ma nieograniczoną wolność, musi samo sobie radzić z wszystkimi wyzwaniami życia, które na niego czekają. Nie wie i nie rozumie co mu wolno, a czego nie powinien robić. Jedyna jego nauka, to ta wyniesiona z popełnionych przez nie błędów. Z biegiem czasu może powstać u dziecka lęk z powodu wiecznego kontrolowania siebie, a także własnego zachowania. Nie nauczone przez rodziców odpowiednich reguł zachowania, nie wie jak zachować się w danym towarzystwie. Nauka dziecka odpowiedniego zachowania może absorbować całą jego uwagę, powodując brak pewności siebie, a w późniejszym czasie może doprowadzić do unikania sytuacji nieznanych, a także problemów w nawiązywaniu przyjaźni.
Pamiętaj, że długotrwałe życie w lęku uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Ważne jest, aby rozmawiać z dzieckiem o tym co czuje i co przeżywa. Im bardziej rozwinięty intelektualnie maluch, tym więcej ma lęków, a codzienne życie, rozmowy z innymi ludźmi, oglądane bajki, filmy, takich sytuacji dostarczają mu na każdym kroku.
Zobacz także: Co robić, gdy dziecko nie chce nawiązywać kontaktów?
