Ile powinnam przytyć w ciąży?

fot. Fotolia

Dlaczego zbyt mała lub zbyt duża waga kobiety w ciąży zagraża zdrowiu jej dziecka?

Nie ma lepszego okresu w życiu kobiety, który bardziej motywowałby do prawidłowego żywienia, niż ciąża. Warunkuje ono optymalny przebieg ciąży i stan zdrowia dziecka, nie tylko w dniu porodu, ale i w dalszych latach życia malca. Najlepszym miernikiem oceny stanu odżywienia, zalecanym przez Światową Organizację Zdrowia, jest wskaźnik masy ciała BMI (Body Mass Index).

Niedowaga kobiet, podobnie jak otyłość, wiąże się z wyższym ryzykiem nieprawidłowego przebiegu ciąży.

Zbyt mała masa ciała matki może być przyczyną m.in. małej masy urodzeniowej noworodka oraz porodu przedwczesnego, natomiast nadmierna masa ciała zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia ciążowego, cukrzycy, a także porodu noworodka o dużej masie ciała (makrosomii płodu), za którą w Polsce przyjmuje się masę ciała przekraczającą 4000 gramów. Zarówno mała, jak i duża urodzeniowa masa ciała predysponuje do rozwoju wielu chorób w życiu dorosłym dziecka, w tym otyłości, cukrzycy, chorób serca.

Ile powinnaś przytyć w ciąży?

Zaadaptowane w naszym kraju amerykańskie zalecenia przyrostu masy ciała kobiet ciężarnych są ściśle powiązane z masą ciała (BMI) kobiet przed zajściem w ciążę. Wraz ze wzrostem BMI w okresie przedkoncepcyjnym zalecany przyrost masy ciała w czasie ciąży maleje. Najbardziej rygorystyczne wartości odnoszą się do ciężarnych otyłych (tabela).

Niestety badania z ostatniej dekady jednoznacznie wskazują, że połowa kobiet ciężarnych tyje nadmiernie, a w największym stopniu dotyczy to kobiet z nadwagą i otyłością przed zajściem w ciążę.

Duży przyrost masy ciała, poza wspomnianym ryzykiem dla dziecka i dla przebiegu ciąży, może oznaczać trudności w powrocie do pierwotnej masy ciała po porodzie i w ustabilizowaniu masy ciała przed ewentualną kolejną ciążą.

Bardzo ważny jest też prawidłowy przyrost masy ciała kobiet z niedowagą przed zajściem w ciążę, który rekompensuje istniejące deficyty żywieniowe. Sprzyja to optymalnej wydolności łożyska do transportu substancji odżywczych z krwi matki do płodu.

Zobacz też: Jak prawidłowo się odżywiać i ćwiczyć w ciąży? [grafiki]

Co zwiększa twoją wagę w ciąży?

Na przyrost masy ciała kobiety ciężarnej (oprócz masy ciała płodu) składa się:

• masa łożyska (ok. 0,6 kg),
• płyn owodniowy (0,8 kg),
• rozrost macicy (ok. 0,9 kg)
• gruczoły mleczne,
• większa objętość krwi,
• tkanka tłuszczowa – jako rezerwa niezbędnej energii.

Zapasy energetyczne u kobiet otyłych przed zajściem w ciążę są na tyle duże, że nie ma potrzeby ich zwiększania w okresie ciąży, dlatego zalecany przyrost masy ciała jest dla nich najmniejszy.

Czy w ciąży powinnaś „jeść za dwoje”?

Zapotrzebowanie energetyczne (kaloryczne) kobiety ciężarnej wzrasta w dużo mniejszym stopniu niż zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne.

W II trymestrze zwiększa się ono o ok. 360 kcal dziennie, a w III o 470 kcal.  Porównując to do średniego zapotrzebowania kobiet o małej aktywności fizycznej nie będących w ciąży, które wynosi około 2000 kcal, wzrost ten stanowi 18-24%. Z tego tez powodu niesłuszne jest twierdzenie, aby w czasie ciąży „jeść za dwoje”.

Aby kontrolować kaloryczność całodziennej diety, należy w tym okresie maksymalnie ograniczyć produkty typu fast-food, słodycze, słodzone napoje, a w miejsce zaoszczędzonych w ten sposób kalorii wprowadzić produkty pełnowartościowe.  

Zobacz też: Badania w ciąży - kiedy wykonywać poszczególne badania prenatalne?

Czy w ciąży można się odchudzać?

Należy podkreślić, że żadne stowarzyszenie medyczne nie rekomenduje odchudzania w okresie ciąży, nawet kobietom otyłym, z powodu ryzyka jakie stwarza to dla zdrowia matki i dziecka.

W niektórych badaniach wykazano, że niekorzystne jest także odchudzanie tuż przed zajściem w ciążę, ponieważ sprzyja nadmiernemu przyrostowi masy ciała podczas ciąży. Wynika to prawdopodobnie z upośledzonego pod wpływem diet odchudzających uczucia głodu i sytości oraz zmieniającego się w okresach odchudzania metabolizmu organizmu.

Jednakże pod pojęciem odchudzania należy rozumieć dietę o wartości energetycznej poniżej potrzeb fizjologicznych organizmu. W przypadku, gdy dieta kobiety przed zajściem w ciążę dostarczała znacznie więcej kalorii niż wynikałoby to z jej zapotrzebowania, niektóre ograniczenia żywieniowe nie muszą automatycznie oznaczać odchudzania. W zależności od stopnia tych ograniczeń może to być formą dostosowania do rzeczywistych potrzeb organizmu.

Ciężarnym może być trudno określić, kiedy zmniejszenie spożycia żywności wkraczałoby na drogę ryzykownego odchudzania, więc kobietom z grupy ryzyka nadmiernego przyrostu masy ciała zaleca się konsultację z dietetykiem.

Opracowała: dr n. o zdrowiu Regina Wierzejska, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie.    

Zobacz też: Konkretne porady na ciążowe dolegliwości!