Zgodnie z wolą spadkodawcy
Każdy ma prawo decydować o swoim majątku według własnego uznania. Temu służy testament. Możesz w nim zapisać komu chcesz, co chcesz. Dopóki żyjesz, nie wywiera on żadnych skutków prawnych i w każdej chwili możesz go odwołać lub zmienić.
Testament ma pierwszeństwo przed tzw. dziedziczeniem ustawowym.
Uwaga!
Może zawierać wolę tylko jednej osoby. Jeżeli zatem małżonkowie sporządzą go wspólnie, będzie nieważny (każdy z nich powinien napisać swój własny testament).
Gdy nie ma testamentu – obowiązuje ustawa
Jeśli spadkodawca nie rozporządził przed śmiercią swoim majątkiem, obowiązują zasady dziedziczenia przewidziane w kodeksie cywilnym.
Zgodnie z nimi prawo do spadku mają w kolejności:
• Dzieci i współmałżonek. Zasadniczo dziedziczą w częściach równych, ale część współmałżonka nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku.
Uwaga!
Nie ma znaczenia, czy dziecko pochodzi z małżeństwa czy z wolnego związku. Prawo do spadku mają też dzieci adoptowane, jeśli nie dziedziczą po swoich rodzicach.
• Małżonek i rodzice. Taka sytuacja ma miejsce, gdy spadkodawca nie miał dzieci ani wnuków. Udział małżonka wynosi 1/2, a każdego z rodziców – 1/4. Jeżeli współmałżonek nie żyje, całość spadku dziedziczą rodzice.
• Rodzice – gdy spadkodawca nie zostawił małżonka ani zstępnych (dzieci, wnuków).
• Rodzeństwo – dziedziczy tylko wtedy, gdy jedno lub oboje rodzice nie żyją. Gdy któreś z rodzeństwa nie doczekało spadku, jego miejsce „zajmują” jego dzieci.
• Dziadkowie – mają prawo do spadku, gdy nikt z wyżej wymienionych spadkobierców nie żyje. A gdy i oni nie żyją, majątek przypada ich dzieciom lub wnukom, czyli wujostwu lub kuzynom spadkodawcy.
• Pasierbowie – gdy nie ma żadnego z wyżej wymienionych spadkobierców.
• Gmina – gdy spadkodawca nie ma żadnych krewnych bliższych lub dalszych.
Uwaga!
Z dziedziczenia jest wykluczony małżonek rozwiedziony lub pozostający w separacji (orzeczonej przez sąd). Do spadku po zmarłym nie ma też prawa osoba, z którą testator (czyli spadkodawca) żył w wolnym związku, chyba że uwzględnił ją w testamencie.
Komu przysługuje prawo do zachowku
Jeśli spadkodawca pominie w testamencie bliskich, mogą oni żądać części spadku (tzw. zachowku) od osoby, której przypadł majątek.
Prawo do zachowku przysługuje:
- zstępnym (dzieciom, wnukom),
- małżonkowi,
- rodzicom.
Nie mogą się o niego starać rodzeństwo i zstępni rodzeństwa, chociaż należą do grona spadkobierców ustawowych.
Zachowek przysługuje w wysokości połowy udziału, jaki przypadałby spadkobiercy z ustawy. Jeżeli uprawnionym jest osoba małoletnia lub trwale niezdolna do pracy – otrzyma 2/3 wartości swojego udziału spadkowego.
O zachowek należy wystąpić w ciągu 3 lat od daty ogłoszenia testamentu.
Uwaga!
Jeżeli otrzymałaś od spadkodawcy darowiznę, zostanie ona zaliczona na poczet zachowku, chyba że był to drobny prezent albo otrzymałaś ją przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku.
Alicja Hass / Pani domu
Porady prawne i finansowe - forum >>