Pomoc dla samotnej matki - prawa i ulgi

fot. Fotolia

Wychowujesz samotnie dziecko? Sprawdź, czy możesz liczyć na pomoc dla samotnej matki!

Kiedy samotna matka może uzyskać pomoc?

Wyłącznie najbiedniejsze matki (takie, w których rodzinie dochód na głowę nie przekracza 504 złotych netto) mogą liczyć na pomoc dla samotnych matek. W tej chwili jest to zasiłek rodzinny w wysokości od 48 do 68 złotych miesięcznie (w zależności od wieku dziecka), jednorazowy zasiłek 1000 złotych z tytułu urodzenia dziecka (nie mylić z "becikowym”, ono się należy każdemu), dodatek 100 złotych na rozpoczęcie roku szkolnego i ewentualnie 90 złotych, gdy dziecko uczy się poza miejscem zamieszkania.

Jeśli ojciec dziecka nie żyje lub jest nieznany (a więc nie ma zasądzonych alimentów), jako samotna matka dostaniesz dodatek dla samotnych rodziców w wysokości 170 złotych na dziecko, ale nie więcej niż 340 złotych na wszystkie twoje dzieci.
Świadczenia rodzinne przyznawane są na okres roku. Obecny tzw. okres zasiłkowy upływa 31 sierpnia 2007. Już w lipcu w swoim urzędzie gminy powinnaś złożyć wnioski o zasiłki na kolejne 12 miesięcy.
Jeśli ojciec dziecka żyje, ale skutecznie wymiguje się od płacenia alimentów, możesz też uzyskać tzw. zaliczkę alimentacyjną.

Prawa samotnej matki: wspólne rozliczenie z dzieckiem

Pomoc dla samotnej matki to np. prawo do wspólnego rozliczenia z dzieckiem. Możesz z niego skorzystać, gdy:

• dziecko jest niepełnoletnie,
• nie ukończyło 25 lat i uczy się, a w roku, za który się rozliczasz, nie uzyskało dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej, dochodów wolnych od opodatkowania lub w wysokości nie wymagającej zapłaty podatku (w 2007 r. jest to kwota 3013,00 zł),
• jeśli pobierasz na nie zasiłek pielęgnacyjny (bez granicy wieku).

Nie możesz skorzystać z tej ulgi dla samotnych matek, jeżeli choć część twoich dochodów obejmuje podatek liniowy 19 proc., ryczałt lub karta podatkowa.
Możesz rozliczyć się wspólnie z dzieckiem tylko wtedy, gdy jesteś osobą samotną w rozumieniu przepisów prawa (panną, wdową, rozwiedzioną, masz orzeczoną sądową separację bądź gdy twój mąż został pozbawiony praw rodzicielskich albo odbywa karę pozbawienia wolności).
Warto już na początku roku złożyć w pracy oświadczenie o chęci opodatkowania się wspólnie z dzieckiem. Wówczas potrącany podatek będzie niższy i więcej pieniędzy z pensji trafi do twych rąk.
Ponadto, począwszy od 2007 roku, na każde własne lub przysposobione dziecko możesz odliczyć od podatku tzw. ulgę prorodzinną w wysokości 120 złotych. Ta ulga jednak nie dotyczy osób, które rozliczają się na podstawie ryczałtu, karty podatkowej lub płacą podatek liniowy, a także tych, którzy nie są opodatkowani PIT, np. rolników.

Prawa samotnej matki: refundacja kosztów opieki

Jeżeli jesteś bezrobotna i samotnie wychowujesz dziecko do lat 7, a dochód w twojej rodzinie nie przekracza na głowę 351 zł, w przypadku podjęcia pracy możesz liczyć na tzw. refundację kosztów opieki nad dzieckiem. Następuje ona:

• na okres do 3 miesięcy, jeżeli podjęłaś pracę na co najmniej 6 miesięcy;
• na okres do 6 miesięcy, jeżeli zostałaś zatrudniona na co najmniej 12 miesięcy. 

Refundację wypłaca starosta w wysokości nie wyższej niż połowa zasiłku dla bezrobotnych (jest to obecnie 266,45 zł). W przypadku skierowania na staż, przygotowanie zawodowe lub szkolenie, refundacja obejmuje okres ich odbywania.
Pamiętaj, że jako samotna matka masz pierwszeństwo w przyjęciu dziecka do żłobka, przedszkola, świetlicy szkolnej.
Warto poinformować o fakcie samotnego macierzyństwa wychowawcę dziecka. Niejednokrotnie placówka np. dofinansowuje obiady bądź obniża opłaty za zajęcia pozalekcyjne (np. naukę języków czy pływania), wycieczki, "zielone szkoły".

Prawa samotnej matki: prawo do ulg oraz zasiłku rodzinnego

Niektórym z nas najbardziej doskwiera zła sytuacja finansowa. Inne mają problem ze znalezieniem pracy bądź wciąż borykają się z ojcem dziecka, który rzuca kłody pod nogi. Większości doskwiera brak bratniej duszy. Gdzie wtedy udać się po pomoc dla samotnej matki?
Zasiłek rodzinny przysługuje wtedy, gdy dochód na osobę w twojej rodzinie nie przekracza 504 zł netto (na rękę), a jeśli masz dziecko niepełnosprawne – 583 zł. Jest przyznawany na okres zasiłkowy – obecny upływa 31 sierpnia.
Wysokość zasiłku zależy od wieku dziecka i wynosi:

• 48 zł na dziecko do 5 roku życia
• 64 zł na dziecko, które ukończyło 5 lat, ale nie przekroczyło 18 roku życia
• 68 zł – na dziecko powyżej 18 lat, do ukończenia 21 roku życia.

Jeżeli jako samotna matka uzyskasz prawo do zasiłku rodzinnego, będą ci przysługiwały dodatki:

• z tytułu urodzenia dziecka w kwocie 1000 zł (nie myl tego dodatku z becikowym!). Możesz o niego wystąpić, jeśli dziecko nie ukończyło roku życia. Do wniosku o ustalenie prawa do zasiłku należy w takiej sytuacji dołączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.
• z tytułu opieki nad dzieckiem w czasie urlopu wychowawczego. Jeżeli zdecydujesz się na osobistą opiekę nad dzieckiem i pójdziesz na urlop wychowawczy, przez dwa lata będziesz otrzymywała dodatek w wysokości 400 zł miesięcznie. Nie otrzymasz jednak tych pieniędzy, jeżeli: oddasz dziecko do żłobka, przedszkola lub innej placówki, w której będzie miało zapewnioną opiekę, czyli nie będziesz zajmować się nim osobiście, podejmiesz pracę zarobkową, otrzymujesz zasiłek macierzyński, pobierasz rentę lub emeryturę.
• z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego. Dodatek przysługuje jednorazowo z okazji rozpoczęcia roku szkolnego lub rocznego przygotowania przedszkolnego w zerówce. Jego wysokość wynosi 100 zł.
• z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania. Jeżeli twoja pociecha w czasie nauki mieszka poza rodzinna miejscowością przysługuje dodatek w wysokości 90 zł, a gdy dojeżdża do szkoły – 50 zł.Ten dodatek wypłaca się od września do czerwca.
• dla samotnych rodziców. Ten dodatek przysługuje tylko wtedy, gdy dziecko nie ma ustalonych alimentów, bo jedno z rodziców nie żyje lub ojciec dziecka jest nieznany. Wynosi on 170 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej niż 340 zł na wszystkie dzieci. Jeżeli twoje dziecko ma orzeczoną niepełnosprawność, ten dodatek może być zwiększony o 80 zł (160 zł na wszystkie dzieci).Samotni rodzice, którzy nie mogą wyegzekwować alimentów, mogą ubiegać się o zaliczkę alimentacyjną (o ty szczegółowo piszemy w następnym numerze).

Zasiłek rodzinny i dodatki wypłacają gminy. Wniosek o zasiłek rodzinny trzeba więc składać wyłącznie tam. Można to robić już od lipca.

Do wniosku o zasiłek rodzinny trzeba dołączyć:

• kopię dokumentu tożsamości
• odpis aktu urodzenia dziecka
• ewentualnie orzeczenie o jego niepełnosprawności
• zaświadczenie ze szkoły potwierdzające naukę, jeśli dziecko ukończyło lat 18
• zaświadczenie z urzędu skarbowego o dochodach (wydaje je urząd skarbowy na specjalnym druku)
• zaświadczenie lub oświadczenie dokumentujące wysokość innych dochodów
• oświadczenie o deklarowanych dochodach, gdy podlegasz przepisom o zryczałtowanym podatku dochodowym
• inne zaświadczenia (np. prawomocny wyrok rozwodowy, prawomocne orzeczenie o przeprowadzonym postępowaniu adopcyjnym, itp.)

Kiedy dzieje się naprawdę źle, najtrudniej znaleźć wolę walki, pokonać wstyd, poprosić o pomoc. Do ośrodka pomocy społecznej zgłaszamy się, gdy już nikt nie pożyczy nam ani grosza więcej. A rozpatrzenie podania trwa 2 tygodnie! Nie czekaj więc do ostatniej chwili. Oni nasłuchali się tylu smutnych historii, że niczemu nie będą się dziwić. Zresztą robisz to dla dziecka...

Prawa i ulgi dla samotnych matek w praktyce

Ola rozstała się z mężem, gdy ich synek miał 3 miesiące. I nigdy nie żałowała. Teraz Alan ma 11 lat.

"Od 3. miesiąca życia wychowuję go sama – tłumaczy Ola, bezrobotna. – Mój partner nie dorósł nawet do małżeństwa, ale myślałam, że może dziecko go zmieni. Nie zmieniło. Uznałam więc, że synkowi lepiej będzie bez ojca, że ważniejszy jest spokój. Niedługo potem straciłam pracę, a wkrótce także dach nad głową. Zadłużyłam mieszkanie. Musiałam je sprzedać i kupić coś mniejszego.

Po jakimś czasie znalazłam pracę, ale synek tak chorował, że nie mógł chodzić do przedszkola. Moje zarobki starczały tylko na opiekunkę i opłacenie rachunków. Na byłego męża nie mogłam liczyć. Przez lata nawet nie próbował zobaczyć syna. Byłam zdana tylko na siebie, bo według urzędników z pomocy społecznej, skoro mam alimenty, to już nic mi się nie należy.

Na szczęście z czasem synek przestał chorować. Kiedy poszedł do szkoły, mogłam zrezygnować z opiekunki. Od tej pory było nam trochę lepiej. Rok temu znowu straciłam pracę, ale jakoś sobie radzimy. Pracuję dorywczo, czasem na czarno i jakoś to się wszystko kręci. Pewnie, zapomniałam już jak wygląda fryzjer, ale mój syn jest pogodny. Ma spokój, w naszym domu nigdy nie brakuje uśmiechu. Kiedy czasem coś się wali, mam wszystkiego dosyć i myślę, że nie dam już rady, wystarczy jedno spojrzenie na Alana i jestem gotowa góry przenosić. On jest moją nagrodą za wszystko. Dlatego nigdy nie żałowałam swojej decyzji."

Alicja Hass i Joanna Krzyczkowska

Sprawdź inne porady: