Załatwianie formalności spadkowych zacznij od złożenia w sądzie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku (możesz go napisać ręcznie). Pismo powinnaś skierować do sądu rejonowego (do wydziału cywilnego), w którego okręgu ostatnio mieszkał spadkodawca. Jeżeli nie można ustalić jego ostatniego miejsca pobytu w Polsce, wówczas wniosek należy złożyć w sądzie, na którego obszarze działania znajduje się majątek spadkowy, a w ostateczności w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy.
We wniosku podajesz swoje dane, a także dane pozostałych spadkobierców, natomiast w uzasadnieniu musisz określić, po kim następuje dziedziczenie, wskazując datę i miejsce śmierci spadkodawcy oraz ostatnie miejsce jego zamieszkania. Gdy spadkodawca zostawił testament, musisz to napisać we wniosku. Do tego należy dołączyć:
- skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy,
- skrócone odpisy aktów urodzenia spadkobierców,
- skrócony odpis aktu małżeństwa (gdy uprawnionym do dziedziczenia jest żona lub córka, która wyszła za mąż).
Składając wniosek, musisz wnieść opłatę 20 zł (tzw. wpis stały). Inaczej sprawa nie nabierze biegu. Prawo do spadku się nie przedawnia, co o-znacza, że nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy możesz wystąpić o nabycie spadku po nim. Warto wiedzieć, że taki wniosek może złożyć każdy, kto ma w tym interes prawny (np. twój mąż).
Gdy spadek jest problemem
Bywa, że spadek jest obciążony długami. Co możesz zrobić w takiej sytuacji? Masz trzy możliwości.
- Przyjmujesz spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (tzw. przyjęcie proste). Wówczas spłacasz wszystkie należności finansowe spadkodawcy, nawet gdy przekraczają one wartość pozostawionego majątku.
- Przyjmujesz spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza). W tym wypadku odpowiadasz za zobowiązania zmarłego do wysokości otrzymanego spadku.
- Odrzucasz spadek w całości. Jeżeli to zrobisz, zostaniesz wyłączona z dziedziczenia, a prawo do niego przejdzie na inne osoby, np. twoje dzieci.
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składasz na rozprawie o nabycie spadku. Możesz to też uczynić w formie aktu notarialnego w ciągu 6 miesięcy od dnia powzięcia wiadomości o dziedziczeniu. Brak oświadczenia jest równoznaczny z prostym przyjęciem spadku.
Spadek z konta
Gdy spadkodawca zostawia mieszkanie, dom czy działkę, wszystko wydaje się proste. Ale często również posiada konto bankowe. Co się dzieje z pieniędzmi, które są zgromadzone na koncie, gdy umiera ich właściciel? Wszystko zależy od tego, jaką dyspozycję wydał jeszcze za życia. Miał on bowiem prawo zawrzeć z bankiem specjalną umowę (polecenie na wypadek śmierci), w której zobowiązywał bank do wypłacenia pieniędzy bliskiej mu osobie. Zgodnie z przepisami takimi osobami mogą być tylko: małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, prawnuki oraz rodzeństwo spadkodawcy.
Jeżeli np. twój dziadek upoważnił cię do korzystania ze swojego konta po swojej śmierci, możesz pójść do banku i wypłacić pieniądze z jego rachunku. Ale uwaga! Nie może być to kwota wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie, jakie obowiązywało na miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Musisz przy tym przedstawić w banku akt zgonu właściciela konta.
Pozostałe pieniądze, z wyjątkiem kwoty wydanej na pokrycie kosztów pogrzebu, wchodzą w skład masy spadkowej.
Jeżeli spadkodawca nie zrobił stosownego zapisu, oszczędności z konta stanowią część spadku (oprócz kosztów pogrzebu)
i podlegają podziałowi podobnie, jak pozostały majątek.
Od otrzymanych pieniędzy będziesz musiała zapłacić podatek.
Czas na podział
Postanowienie o nabyciu spadku nie wystarcza do jego objęcia. Konieczny jest jego podział.
Nie musi tego robić sąd. Jeżeli jest kilku spadkobierców, możecie wspólnie określić sposób i warunki podziału majątku. Taką umowę o dział spadku najlepiej sporządzić przed notariuszem (trzeba to zrobić, gdy w skład majątku wchodzi nieruchomość lub własnościowe prawo do lokalu spółdzielczego). Inaczej wygląda sytuacja, gdy między wami nie ma zgody co do podziału majątku. Wówczas sąd musi go dokonać. Wniosek można złożyć w dowolnym terminie, bo prawo do wystąpienia o podział spadku nie ulega przedawnieniu. Dołączasz do niego postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i spis inwentarza. Jesteś też obowiązana wnieść opłatę, której wysokość zależy od wartości majątku spadkowego.
Jakie są grupy podatkowe?
Jeżeli otrzymałaś spadek, będziesz musiała zapłacić podatek. Jego wysokość zależy od stopnia pokrewieństwa między tobą a spadkodawcą. Prawo rozróżnia tu trzy grupy. Do pierwszej należy najbliższa rodzina: małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, a także synowa, zięć, macocha,
pasierb, ojczym i teściowie. Drugą grupę tworzą członkowie dalszej rodziny, np. rodzeństwo rodziców (wuj, ciotka), a trzecią – dalecy krewni i osoby obce.
Ile płacisz za podział spadku?
U notariusza: wynagrodzenie zależy od wartości pozostawionego majątku i wynosi:
- do 3 tys. zł – 100 zł;
- od 3 tys. zł do 10 tys. zł – 100 zł i 3 proc. nadwyżki ponad 3 tys. zł;
- od 10 tys. zł do 30 tys. zł – 310 zł i 2 proc. nadwyżki ponad 10 tys. zł;
- od 30 tys. zł do 60 tys. zł – 710 zł i 1 proc. nadwyżki ponad 30 tys. zł;
- od 60 tys. zł do 1 mln zł – 1010 zł i 0,5 proc. nadwyżki ponad 60 tys. zł;
- ponad milion zł – 5710 zł i 0,25 proc. nadwyżki ponad 1 milion zł, ale nie więcej niż 13 208,82 zł.
W sądzie: wpis zależy od wartości spadku:
do 10 tys. zł – 1,6 proc;
od 10 tys. do 50 tys. zł – 160 zł i 1,4 proc. nadwyżki ponad 10 tys. zł;
od 50 tys. do 100 tys. zł – 720 zł i 1,2 proc. nadwyżki
ponad 50 tys. zł;
powyżej 100 tys. zł. – 1320 zł i 1 proc.
nadwyżki powyżej 100 tys. zł, ale nie więcej niż 20 tys. zł.
Barbara Burzyńska
