Uchyłki jelita grubego – czym są, objawy, leczenie, dieta

uchyłki jelita grubego fot. Adobe Stock
Nieleczone uchyłki jelita grubego mogą doprowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie uchyłków lub krwotok. Niestety nie jest łatwo je rozpoznać, ponieważ początkowo nie dają objawów. Często są rozpoznawane przypadkowo podczas kolonoskopii.
/ 02.03.2021 08:44
uchyłki jelita grubego fot. Adobe Stock

Spis treści:

  1. Czym są uchyłki jelita grubego?
  2. Kto ma uchyłki jelita grubego?
  3. Przyczyny powstawania uchyłków jelita
  4. Objawy uchyłków jelita grubego
  5. Uchyłki jelita – diagnostyka różnicowa
  6. Leczenie uchyłków jelita i ich powikłań
  7. Dieta w leczeniu uchyłków jelita grubego

Czym są uchyłki jelita grubego?

Uchyłki jelita to drobne przepukliny błony śluzowej jelita powstające w wyniku ubytków w warstwach mięśni w ścianie okrężnicy. Mają średnicę 5-10 mm. Tworzą swoiste „kieszonki”, w których zatrzymują się resztki pokarmowe. Treść jelita nie może być efektywnie usuwana, co może prowadzić do stanów zapalnych.

Uchyłki mogą umiejscawiać się w różnych miejscach ściany jelita cienkiego lub grubego, jednak najczęściej występują w esicy, czyli ostatnim fragmencie jelita grubego przed odbytnicą.

Uchyłkowatość jelit jest stanem występowania licznych uchyłków i przebiega bezobjawowo. Zaś o chorobie uchyłkowej jelita mówi się wtedy, gdy uchyłki powodują objawy – na ogół krwawienie albo zapalenie uchyłków, które może prowadzić do powikłań: powstania ropnia, przetok, niedrożności, infekcji a nawet przedziurawienia jelita.

Ostre zapalenie uchyłków jelita jest najczęstszym powikłaniem uchyłkowatości. Rozwija się u ok. 5% osób z uchyłkowatością. Obraz kliniczny tego schorzenia może być różny: od łagodnego po ciężki i powikłany.

uchyłki jelit
Uchyłki jelita, fot. Adobe Stock

Kto ma uchyłki jelita grubego?

Uchyłki jelita są częstą przypadłością. Szacuje się, że ma je 30-50% osób po 60. roku życia. Coraz częściej choroba uchyłkowa jest diagnozowana u młodszych pacjentów. W tej grupie ma ona też bardziej zjadliwą postać i wiąże się z większym ryzykiem powikłań. Nieco częściej z powodu uchyłków jelita chorują kobiety.

Przyczyny powstawania uchyłków jelita grubego

Liczba przypadków uchyłkowatości jelita jest też większa w państwach zachodnich. Wskazuje to na istotną rolę diety ubogiej w błonnik w powstawaniu uchyłków. Kilka badań wskazało też, że czerwone mięso może zwiększać ryzyko uchyłkowatości. Naukowcy powiązali ten stan również z dłuższym przejściem stolca przez jelito, co potwierdza, że sposób żywienia oraz zaparcia mają niebagatelne znaczenie w rozwoju choroby. Do uchyłków mogą też predysponować geny oraz inne czynniki środowiskowe.

Czynniki ryzyka rozwoju choroby uchyłkowej (zapalenia, krwawienia) to:

  • otyłość,
  • palenie papierosów,
  • przyjmowanie niektórych leków, np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, glikokortykosteroidów i opiatów.

Objawy uchyłków jelita grubego

Obecność uchyłków jelita przebiega bezobjawowo i na ogół wykrywa się je przypadkowo podczas badania endoskopowego (kolonokopii). Dopiero zmiany chorobowe obejmujące uchyłki powodują symptomy, np.

  • ból brzucha najczęściej w lewym dolnym kwadrancie,
  • zmiana rytmu wypróżnień (biegunki na przemian z zaparciami, inne niż wcześniej oddawanie stolca),
  • wzdęcia,
  • przemijające zatrzymanie wypróżnień i gazów (budzi podejrzenie niedrożności z powodu uchyłka).

Uchyłki jelita grubego – diagnostyka różnicowa

W związku z tym, że uchyłki jelita mogą przypominać inne problemy zdrowotne, należy podczas ich badania rozróżnić je z:

Leczenie uchyłków jelita i ich powikłań

Uchyłki jelit są trudne do leczenia a skuteczność niektórych metod nie jest do końca potwierdzona. Gdy nie ma powikłań, uchyłki leczy się przede wszystkim dietą bogatą w błonnik, rifaksyminą oraz lekami rozkurczowymi. Niektórzy polecają probiotyki, jednak ich rola w leczeniu jest niejasna. Należy unikać przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Spożywanie błonnika działa też profilaktycznie, może zapobiegać uchyłkowatości i powikłaniom.

Leczenie uchyłków jelita zależy też od rodzaju powikłania: zapalenia, krwawienia, perforacji czy ropnia.

Zapalenie uchyłków jelita

Osoby z łagodnymi objawami zapalenia uchyłków mogą być leczone w domu antybiotykiem. Osoby z ciężkimi objawami zapalenia uchyłków powinny być hospitalizowane. Zapalenie uchyłków objawia się gorączką i leukocytozą oraz wyczuwalnym guzem w brzuchu i okoliczną tkliwością. Leczenie szpitalne obejmuje podawanie dożylne antybiotyku, leków przeciwbólowych i płynów.

Objawów zapalenia uchyłków nie wolno lekceważyć, ponieważ dolegliwość ta wiąże się niestety z możliwymi groźnymi komplikacjami: rozwojem sepsy, perforacją lub infekcją.

Ropień i przedziurawienie jelita

Uchyłki jelita powikłane ropniem, niedrożnością czy przedziurawieniem (perforacją) jelita, wymagają pilnego leczenia operacyjnego.

Krwotok z uchyłka

Krwawienie z uchyłków jelita w 80% samoistnie ustępuje. Czasami koniczna jest interwencja chirurgiczna – krwotok tamuje się podczas endoskopii. Zabieg operacyjny jest potrzebny również w przypadku nawracających krwawień.

Dieta w leczeniu uchyłków jelita

Aby zapobiec powikłaniom uchyłków jelita grubego i wspomóc organizm w usuwaniu niestrawionych resztek pokarmu, należy zwiększyć udział błonnika w diecie. Włókno pokarmowe sprawia, że masy kałowe ulegają rozluźnieniu i z łatwością mogą być wydalone. Jego ilość powinna być zwiększana stopniowo, aby nie doprowadzić do niepożądanych reakcji ze strony układu pokarmowego, takich jak: bóle brzucha, wzdęcia i biegunka.

Należy także pamiętać o tym, że wraz z wprowadzaniem diety powinniśmy zwiększać spożycie płynów do co najmniej 8 szklanek dziennie.

Jak zwiększyć spożycie błonnika?

Aby zjadać więcej błonnika, najlepiej rozpocząć od zamiany produktów o niskiej zawartości błonnika na ich wysokobłonnikowe odpowiedniki. Zamiast jasnego pieczywa i jasnych bułek wybierzmy chleb słonecznikowy albo bułki grahamki. Warto zamienić także ryż biały na ryż brązowy, a makaron jasny na razowy. Kaszę perłową i kus-kus można zastąpić kaszami gruboziarnistymi: pęczakiem lub gryczaną.

Źródłem błonnika są też warzywa i owoce – w naszej codziennej diecie powinny znaleźć się w każdym posiłku. Ponadto, do jadłospisu warto wprowadzić bogate w błonnik nasiona roślin strączkowych.

Dobrym rozwiązaniem jest także dodawanie do posiłków otrąb. Do diety należy wprowadzać je stopniowo, rozpoczynając od niewielkich ilości. Otręby można dodawać do zup mlecznych, jogurtów, kefirów i koktajli owocowych na bazie mleka. Mogą również stać się dodatkowym składnikiem musli. Warto też posypać nimi sałatkę lub surówkę albo dodać do pasty kanapkowej.

Źródła:
N. S. Nallapeta i inni, Diverticulosis, www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430771,
J. D. Feuerstein, K. R. Falchuk, Diverticulosis and Diverticulitis, https://doi.org/10.1016/j.mayocp.2016.03.012,
M. Rezapour i inni, Diverticular Disease: An Update on Pathogenesis and Management, https://doi.org/10.5009/gnl16552,
P.Gajewski (red.), Interna Szczeklika 2017/2018, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017

Więcej na temat zdrowia jelit:
Kolonoskopia – przygotowanie do badania, cena, wskazania
Rektoskopia – wskazania, opis badania, powikłania, cena
Ból podbrzusza - dlaczego boli brzuch na dole?
Zaparcia u dzieci. Skąd się biorą i jak je leczyć?

Redakcja poleca

REKLAMA