Wskazane dzienne spożycie, czyli znane wszystkim GDA (Guideline Daily Amounts), to nowe oznaczenie graficzne wartości odżywczej danego produktu. Wskazuje ono wartości poziomu spożycia energii i poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie.
Czym jest GDA?
GDA zostało obliczone przez naukowców dla zdrowej osoby dorosłej o prawidłowej masie ciała i przeciętnym poziomie aktywności fizycznej. Jest to narzędzie umożliwiające bieżące kontrolowanie poziomu dziennego spożycia produktów pod względem energetycznym i wartości odżywczej.
Z jednej strony GDA pozwala na szacunkowe określenie wielkości zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze, a z drugiej umożliwia pokrycie tego zapotrzebowania poprzez wybór i spożycie porcji danego produktu lub danej potrawy. Dzięki podaniu informacji o zawartości składników odżywczych, która wyrażona jest w procentach, konsument od razu otrzymuje informację, jaką część jego GDA pokryje porcja produktu żywnościowego lub napoju, którą zamierza spożyć.
Jak graficznie oznacza się GDA?
Stosowana forma oznaczenia wartości odżywczej w formie graficznej jest bardziej czytelna i użyteczna w praktyce w porównaniu z formą tabelaryczną, w której wartość odżywcza podawana jest na 100 g produktu. Forma tabelaryczna może utrudnić szybką interpretację wartości odżywczej, szczególnie jeśli zwyczajowa porcja spożywanego produktu jest znacznie mniejsza lub znacznie większa, a dodatkowo konsument ma mało czasu na wybór produktu (np. podczas robienia zakupów). GDA podawane jest w formie graficznej i przeliczone dla porcji produktu. Informuje także o tym, w jakim stopniu pokrywa dzienne zapotrzebowanie na dany składnik odżywczy czy energię.
Zobacz także: Jakie znaczenie w profilaktyce nowotworów ma selen?
W jaki sposób wylicza się wartość GDA?
Wartość GDA zależy od wielu czynników, m.in. od wieku, płci, poziomu aktywności fizycznej, stanu zdrowia. Ale uwaga! Wzorcowym konsumentem, dla którego wyliczona jest wartość GDA jest przeciętna kobieta.
Przy doborze produktów i bilansowaniu codziennego jadłospisu, nieco inne będę wskazania dla mężczyzn, małych dzieci, młodzieży w okresie dojrzewania, kobiet w II i III trymestrze ciąży oraz karmiących, osób o zwiększonej aktywności fizycznej. Dla wymienionych grup pokrycie zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze może być niewystarczające lub przekraczać dzienne zapotrzebowanie. Stąd też GDA powinno być traktowane jako forma wskazówki, a w razie wątpliwości należy zapytać dietetyka.
Wartość GDA a kalorie
Szczególną uwagę należy zwrócić na produkty, na których podana jest wartość GDA tylko w odniesieniu do energii (kaloryczności). W tym przypadku GDA informuje, w jakim stopniu dany produkt pokrywa dzienne zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Dla odpowiedniego zbilansowania jadłospisu pod względem wartości odżywczej nie wystarczy jednak kierować się tylko tym wskaźnikiem.
Może okazać się, że mimo dostarczenia odpowiedniej ilości energii w danym posiłku, jego wartość odżywcza była niewystarczająca. Szczególną uwagę należy zwrócić na zawartość cukrów, tłuszczów, w tym kwasów tłuszczowych nasyconych oraz soli i nie przekraczać norm ich spożycia.
Kto nadzoruje system znakowania produktów?
Polska Federacja Producentów Żywności kieruje dobrowolnym programem znakowania wartością odżywczą GDA w Polsce. Inicjatywa ta wykracza poza wymagania stawiane w regulacjach prawnych co do informacji zawartej na etykietach.
Popieranie i wprowadzanie systemu znakowania informacjami o GDA przez producentów żywności przyczynia się do polepszenia komunikacji z konsumentem, jak również pośrednio do zahamowania niekorzystnych trendów zdrowotnych związanych z nadwagą i otyłością. Tylko łatwo dostępne i zrozumiałe dla konsumenta informacje żywieniowe umożliwią mu podejmowanie samodzielnych i świadomych wyborów odnośnie diety i stylu życia.
Polecamy: Dieta na masę – jak obliczyć zapotrzebowanie kaloryczne?
Autor: Monika Frank, dietetyczka z Poradni Mój Dietetyk, współpracuje z Instytutem Mikroekologii
Fragment artykułu opublikowanego w magazynie „Food Forum” (1/2013); oryginalny tytuł: "Dieta w kapsułce – co o niej myśleć?". Tytuł, lid wprowadzone przez redakcję.
