Dieta niskobiałkowa nie jest dietą odchudzającą, choć taki efekt może przynieść przy niedostatecznej podaży kalorii. Jednak do odchudzania nie jest to najlepszy wybór, gdyż nie wspiera zachowania tkanki mięśniowej. Właściwie jedyne sytuacje, kiedy warto ją zastosować, to wskazania lekarskie wynikające z problemów zdrowotnych.
Spis treści:
Dieta niskobiałkowa – zasady
Dieta niskobiałkowa zakłada znaczne ograniczenie ilości protein w jadłospisie. Nie jest łatwo tak skomponować menu, aby przy małej ilości białka dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych makro i mikroskładników. Dlatego dieta o obniżonej zawartości białka jest z reguły stosowana tylko wtedy, gdy stan zdrowia wymaga właśnie takiej modyfikacji sposobu żywienia.
Czasami niezbędna jest suplementacja, która pozwoli zapobiegać niedoborom żywieniowym lub jadłospis uzupełnia się specjalnymi preparatami białkozastępczymi, które dopasowuje się do indywidualnych potrzeb pacjenta. Chodzi o to, aby preparaty zmniejszały do minimum spożycie szkodzącego choremu aminokwasu, a dostarczały pozostałe aminokwasy oraz mikroelementy.
Ile białka na diecie niskobiałkowej
W diecie niskobiałkowej białko powinno dostarczać ok. 4-8% dziennego zapotrzebowania na energię, co dla przeciętnej osoby oznacza jadłospis, w którym znajduje się od 20 do 50 gramów białka. Najczęściej 40-50 g. To w porównaniu z normalną dietą zmniejszenie ilości protein o ponad połowę.
Na kilogram masy ciała w diecie niskoproteinowej powinno być 0,6-0,7 g białka, czyli w przypadku osoby ważące 60 kg, jadłospis powinien zawierać 36-42 g białka.
Co jeść na diecie niskobiałkowej?
Niestety większość produktów w normalnej diecie to produkty zawierające białko, więc stosowanie diety niskobiałkowej bardzo ogranicza możliwość wykorzystania w kuchni popularnych produktów. Najwięcej w jadłospisie osoby stosującej dietę niskoproteinową powinno być produktów niskobiałkowych, do których zaliczają się:
- warzywa (poza strączkowymi),
- owoce,
- soki owocowe i warzywne,
- masło,
- dżemy i powidła,
- miód,
- tapioka,
- oleje,
- oliwa.
Na rynku dostępna jest mąka niskobiałkowa, z której można przygotowywać niskoproteinowe pieczywo czy makarony. W niektórych piekarniach można kupić niskobiałkowe chleby, bułki czy precle.
W przypadku osób stosujących dietę niskobiałkową ze względu na choroby nerek większość energii z pożywienia powinna pochodzić z produktów wysokotłuszczowych i wysokowęglowodanowych.
Z kolei w przypadku osób z chorobami wątroby, głównym składnikiem jadłospisu niskobiałkowego powinny być produkty wysokowęglowodanowe.
fot. Co jeść na diecie niskobiałkowej/ Adobe Stock, laplateresca
Czego nie jeść na diecie niskobiałkowej
Na diecie niskobiałkowej konieczne jest wykluczenie lub ograniczenie do minimum spożycia produktów wysokobiałkowych. Należą do nich:
- mięso i wędliny,
- jaja,
- ryby,
- mleko i jego przetwory (m.in. sery dojrzewające, żółte, topione, pleśniowe)
- nasiona roślin strączkowych,
- orzechy,
- produkty zbożowe,
- kakao.
Przyprawy w diecie niskobiałkowej
W przypadku diety niskobiałkowej stosowanej przy chorobach nerek i wątroby można stosować:
- koperek,
- majeranek,
- kminek,
- tymianek,
- melisa,
- wanilia,
- sok z cytryny,
- cukier.
W ograniczonej ilości można spożywać: sól, pieprz ziołowy, tymianek, bazylię, estragon, paprykę słodką, anyż, cynamon, goździki.
Zrezygnować lub bardzo ograniczyć trzeba:
- ocet,
- pieprz,
- musztarda,
- chrzan,
- gałka muszkatołowa,
- ostra papryka,
- liść laurowy,
- ziele angielskie,
- maggi.
Dla kogo jest dieta niskobiałkowa?
Dieta niskobiałkowa mniej obciąża wątrobę i nerki, dlatego może być wskazana dla osób borykających się z chorobami tych narządów. Stosuje się ją także u osób, które mają zaburzenia metabolizmu białek, np. fenyloketonurię. Dieta niskobiałkowa powinna być indywidualnie dobrana, aby ilość białka dobrać do potrzeb i możliwości jego przetworzenia przez organizm oraz aby wykluczać z niej produkty, które zawierają szkodliwe dla pacjenta aminokwasy.
Ponieważ dieta niskobiałkowa stwarza ryzyko niedoborów, które mogą się odbić negatywnie na masie mięśniowej, odporności, parametrach krwi, gospodarce hormonalnej, gęstości kości czy jakości skóry, ten sposób żywienia nie jest polecany osobom zdrowym.
Podczas stosowania diety niskobiałkowej pacjent powinien być pod stałą opieką lekarza, który będzie monitorował stan zdrowia i reagował na pojawiające się zagrożenia.
Dieta niskobiałkowa: jadłospis
Poniżej jadłospis diety niskobiałkowej na 7 dni. Pierwsze trzy dni podajemy z informacją o kaloryczności (1700-1900 kcal) i zawartości białka nieprzekraczającej 50 g w całodziennym jadłospisie. 2 dni to 3 posiłki główne oraz 2 przekąski, a jeden dzień jest bez przekąsek. Kolejne 4 dni są jedynie podpowiedzią, po jakie produkty można sięgać, są więc jedynie inspiracją – gramaturę należy dobrać do własnych potrzeb.
Gotując potrawy pamiętaj, że zupy szykuje się na wywarach warzywnych, a dodaje się do nich grzanki z pieczywa niskobiałkowego lub makarony z mąki niskobiałkowej. Można też dodać niewielkie ilości ryżu czy kaszy. W ramach przekąsek, których tu nie wymieniamy, można jeść owoce i warzywa oraz kisiele owocowe.
Pamiętaj, że to przykładowe menu, które może nie być dla ciebie odpowiednie.
Dzień I diety niskobiałkowej (ok. 1700 kcal, 44 g białka)
Śniadanie: kromki niskobiałkowego pieczywa z masłem i pastą z twarogu i rzodkiewki, herbata z cytryną:
- 2 kromki chleba białego bezglutenowego,
- 30 g masła (0,1 g białka),
- 50 g twarogu tłustego,
- 50 g rzodkiewek.
Obiad:
- 450 g zupy jarzynowej,
- 250 g duszonych warzyw na patelnię z dodatkiem 50 g gotowanego kurczaka, 250 g gotowanych ziemniaków, 150 g surówki z marchewki.
Kolacja:
- 200 g sałatki jarzynowej z jajkiem (6 g białka),
- kromka chleba białego bezglutenowego (0,6 białka),
- 5 g oliwy do pieczywa,
- kawa zbożowa z 50 g mleka migdałowego (0,2 g białka).
Przekąski: 100 g suszonych moreli, 2 pieczone jabłka z 2 łyżeczkami miodu akacjowego.
Dzień II diety niskobiałkowej (ok. 1800 kcal, 49 g białka)
Śniadanie: kaszka manna na mleku roślinnym z dżemem owocowym, sok owocowo-warzywny:
- 45 g kaszy manny,
- 300 g mleka migdałowego niesłodzonego,
- 30 g dżemu wiśniowego,
- 300 g soku marchwiowo-jabłkowego.
Obiad:
- 300 g zupy grzybowej ze 100 g ugotowanego białego ryżu,
- zapiekanka z 80 g ugotowanego makaronu bezjajecznego, 50 g pokrojonej szynki, 100 g cukinii, 180 g pomidorów, 50 g kukurydzy i 30 g tartego sera żółtego Edam.
Kolacja: kanapki z pieczywa niskobiałkowego z masłem i pastą warzywno-mięsną:
- 2 kromki pieczywa białego niskobiałkowego bezglutenowego (100 g),
- 30 g masła,
- pasta ze 100 g awokado z ok. łyżką soku z limonki (20 g).
Dzień III diety niskobiałkowej (1900 kcal, 48 g białka)
Śniadanie:
- 125 g serka homogenizowanego waniliowego,
- 1 banan (180 g).
Obiad:
- 450 g krupniku gotowego (np. z Biedronki),
- naleśniki przygotowane ze 150 g mąki bezglutenowej niskobiałkowej, 1 jaja, 250 g mleka migdałowego, ½ szklanki wody, z nadzieniem z 60 g dżemu truskawkowego i 80 g pełnotłustego twarogu.
Kolacja: kanapki z pastą z pieczonego buraka:
- 2 kromki chleba niskobiałkowego białego bezglutenowego (100 g),
- 30 g masła
- 150 g pieczonego buraka,
- 10 g ziaren słonecznika łuskanego,
- ząbek czosnku.
Przekąski: 30 g rodzynek, banan (180 g).
Dzień IV diety niskobiałkowej
Śniadanie: koktajl owocowo warzywny, kanapki z masłem i powidłami.
Obiad:
- zupa ziemniaczana,
- mały kawałek gotowanego na parze mintaja z sałatką z sałaty, ogórków, pomidora i cebuli.
Kolacja: ryż jabłkami.
Dzień V diety niskobiałkowej
Śniadanie: tosty z pieczywa niskobiałkowego z białym serem, pomidorkami koktajlowymi, szczypiorkiem, herbata z cytryną.
Obiad:
- zupa pomidorowa,
- pulpeciki drobiowe z dodatkiem pieczywa niskobiałkowego, ziemniaki, pieczone jabłko z żurawiną.
Kolacja: zupa krem z cukinii z oliwą i grzankami z chleba niskowęglowodanowego,
Dzień VI diety niskobiałkowej
Śniadanie: knedle z owocami z dodatkiem mąki niskobiałkowej, kawa zbożowa.
Obiad:
- zupa krem z dyni,
- risotto z warzywami i dodatkiem chudego mięsa.
Kolacja: kanapki z pastą warzywną i połową jajka gotowanego na miękko.
Dzień VI diety niskobiałkowej
Śniadanie: mus jabłkowy z grzankami z chleba niskobiałkowego, ogórek z koperkiem, herbata z cytryną.
Obiad:
- kluski ziemniaczano-serowe z sosem koperkowym zagęszczanym skrobią pszenną, surówka z białej kapusty,
- zupa owocowa z jogurtem naturalnym.
Kolacja: sałatka ze świeżych warzyw z jajkiem na miękko, oliwą, kromka chleba z masłem i miodem.
Źródło: „Dieta niskobiałkowa dorośli”, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne, Gdańsk
Czytaj także:
Dieta lekkostrawna – jadłospis na 7 dni
Dieta BRAT: niskobiałkowa, niskotłuszczowa, niskobłonnikowa
Zapotrzebowanie na białko: ile powinno być go w diecie?
