100 g soi dostarcza 413 kcal, 17 g węglowodanów, 34 g białka i blisko 20 g tłuszczu. Jest też źródłem błonnika pokarmowego (15 g) i wielu składników mineralnych, w tym potasu, fosforu, wapnia, magnezu i w mniejszych ilościach: cynku, żelaza, miedzi czy manganu. Soja zawiera też witaminy (A, E, C, B6 i inne). Jednak najbardziej kontrowersyjnymi jej składnikami są izoflawony, zwane też fitoestrogenami. Część ludzi obawia się też soi modyfikowanej genetycznie (GMO) i pozostałości po środkach ochrony roślin, które stosuje się na uprawach GMO. Czy słusznie? Nie odpowiemy na to pytanie. Podpowiemy natomiast to, co warto wiedzieć. O tym, czy jadać soję, każdy powinien zdecydować sam.
Spis treści:
- Czy soja jest zdrowa dla kobiet?
- Czy soja jest zdrowa dla mężczyzn?
- Czy soja jest bezpieczna?
- Kto nie powinien jeść soi?
Czy soja jest zdrowa dla kobiet?
Soja jest produktem, który zawiera najwięcej izoflawonów – jest ich ponad 128 mg w 100 g ziaren, a w mące sojowej pełnotłustej jest ich nawet więcej – blisko 188 mg w 100 g. Izoflawony (fitoestrogeny) zawarte w soi mogą wykazywać działanie podobne do estrogenu – żeńskiego hormonu.
Jadanie soi w okresie okołomenopauzalnym może być dla kobiet korzystne. Istnieją bowiem doniesienia naukowe mówiące o tym, że izoflawony obniżają ryzyko chorób hormonozależnych, np. raka piersi czy raka śluzówki macicy. Potrafią też łagodzić objawy menopauzy, oddalać widmo osteoporozy, zmniejszać ryzyko chorób układu krążenia. Mogą też hamować niekorzystne zmiany jakości skóry u przekwitających kobiet.
W Azji, gdzie spożycie soi jest bardzo duże w porównaniu do Europy, notuje się mniej nowotworów hormonozależnych u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Nie jest wykluczone, że jest to zasługa m.in. soi właśnie.
Czy soja jest zdrowa dla mężczyzn?
Te same izoflawony, które w przypadku kobiet w okresie menopauzy działają korzystnie, w przypadku mężczyzn budzą wątpliwości. Męskie ciała nie są pozbawione estrogenów, ale ich organizmy produkują te hormony w bardzo małych ilościach. Gdyby doszło do wzrostu ilości estrogenów u mężczyzny, zaburzona by została gospodarka hormonalna, co mogłoby się m.in. objawiać tyciem w okolicy bioder i powiększeniem piersi.
Specjaliści jednak twierdzą, że problem z izoflawonami u mężczyzn mógłby pojawić się dopiero wtedy, gdyby jadali kilogram tofu dziennie lub wypijali kilkadziesiąt szklanek dziennie „mleka” sojowego. To nie grozi Europejczykom, ani nawet Azjatom.
Obecnie środowisko naukowe stoi na stanowisku, że normalne spożywanie produktów sojowych nie stwarza zagrożenia dla zdrowia mężczyzn.
Ciekawe! Do chorób hormonozależnych związanych z poziomem estrogenu należy rak prostaty. Nie wykluczone, że spożywanie pokarmów zawierających izoflawony może zmniejszać ryzyko raka prostaty.
Czy soja jest bezpieczna?
Jeśli chodzi o soję jako taką, to jest to produkt bezpieczny. Jadany w normalnych ilościach, a nawet ilościach „azjatyckich”, nie jest szkodliwa dla kobiet i mężczyzn. Nie ma na to dowodów.
Czy soja jest rakotwórcza?
W pewnych kręgach wątpliwości budzi soja GMO, czy zmodyfikowana genetycznie. Swego czasu wiele się mówiło o szkodliwości środków chemicznych, których można używać na uprawach odpornych na te chemikalia. Szkodliwość dla zdrowia związana z modyfikacją genetyczną wydaje się nie istnieć, choć pewnie dopiero w dłuższej perspektywie czasu będzie można to ostatecznie ocenić.
Natomiast jeśli chodzi o zastosowanie herbicydów z glifosatem, to temat jest mocno kontrowersyjny. Naukowcy z Arctic University of Norway odkryli, że większość (nawet 70%) soi GMO może być skażona tymi chemikaliami i to w dawce znacznie przekraczające dopuszczalną. Inni wykryli, że chemikalia te obecne są w ludzkich i zwierzęcych organizmach. A są to substancje podejrzewane o szkodliwe działanie, w tym rakotwórcze.
Czy wiemy, skąd pochodzi soja, która używana jest do produkcji produktów sojowych? Nie, chociaż obowiązkowe jest oznaczenie na opakowaniu, że nasiona były modyfikowane genetycznie. Może lepiej takich unikać?
Czy soja wpływa na hormony?
Wykazano, że soja może zmniejszać poziom LH (hormon luteinizujący) i FSH (folikulotropiny) u osób w wieku rozrodczym. To hormony wydzielane w mózgu przez przysadkę. Obniżenie ich poziomu może niekorzystnie wpływać na płodność. Jednak czy tak się stanie, może zależeć od rodzaju ziaren, ilości spożywanej soi i czasu, przez jaki była spożywana.
Z kolei brak jest mocnych dowodów na to, że soja zmienia jakość nasienia lub zaburza poziom testosteronu.
fot. Kto nie powinien jeść soi?/ Adobe Stock, montblanca
Kto nie powinien jeść soi?
Soja występuje w wielu produktach spożywczych i w takiej postaci nie stwarza zagrożenia (chyba że była skażona herbicydami). Inna sprawa to suplementy diety produkowane z soi, np. białko sojowe. To skoncentrowane produkty, które mogą w pewnych sytuacjach stwarzać ryzyko dla zdrowia.
Dlatego suplementów sojowych powinny unikać:
- kobiety w ciąży,
- karmiące piersią,
- nie wolno traktować „mleka” sojowego jako pełnowartościowego zamiennika mleka krowiego u dzieci,
- osoby ze zdiagnozowanym rakiem piersi,
- osoby uczulone na orzeszki ziemne,
- dzieci uczulone na krowie mleko,
- ludzie z niedoczynnością tarczycy,
- chorujący na niewydolność nerek,
- z podwyższonym ryzykiem lub chorujący na raka pęcherza moczowego.
Produktów sojowych nie powinny jeść w znacznych ilościach osoby:
- stosujące leki przeciwdepresyjne z grupy MAOI,
- stosujące leki z estrogenem lub progesteronem,
- przyjmujące leki przeciwcukrzycowe,
- stosujące warfarynę,
- przyjmujące leki obniżające ciśnienie krwi lub lewotyroksynę (na niedoczynność tarczycy),
- przyjmujące leki odwadniające.
Uwaga! Soja może spowalniać metabolizowanie kofeiny, co może nasilać działanie kawy na organizm.
Źródła:
1.Hong-Yi Zhang,1,2 Jie Cui,3 Ye Zhang,2 Zhen-Long Wang,1 Tie Chong,1 and Zi-Ming Wang1
„Isoflavones and Prostate Cancer: A Review of Some Critical Issues”, 2016, doi: 10.4103/0366-6999.174488
2.Monika Krüger1 , Philipp Schledorn, Wieland Schrödl, Hans-Wolfgang Hoppe, Walburga Lutz, Awad A. Shehata „Detection of Glyphosate Residues in Animals and Humans”, 2014, Journal of Environmental & Analytical Toxicology
3. T. Bøhn, M. Cuhra, T. Traavik, M. Sanden, J. Fagan, R. Primicerio „Compositional differences in soybeans on the market: Glyphosate accumulates in Roundup Ready GM soybeans”, 2014, Food Chemistry
4. Hooper L, Ryder J, Kurzer M, Lampe J, Messina M, Phipps W, et al. Effects of soy protein and isoflavones on circulating hormone concentrations in pre- and post-menopausal women: a systematic review and meta-analysis. Human Reproduction Update. 2009;15(4):423–40.
Czytaj także:
Warzywa, które oczyszczają tętnice – nie tylko soja!
Produkty bogate w białko roślinne i zwierzęce
Kotlety sojowe w panierce – pyszny przepis na danie vege
