Cukrzyca jest obecnie jedną z najczęstszych chorób cywilizacyjnych. Zgodnie z raportem IDF (International Diabetes Federation) w Polsce choruje na nią ponad 2 miliony osób, czyli około 6% społeczeństwa. Najczęstszym typem tej choroby jest tzw. cukrzyca insulinoniezależna, zwana też cukrzycą typu II. W jej leczeniu ogromną rolę odgrywa dieta. W początkowej fazie choroby często stanowi nawet jedyną formę terapii.
Polecamy: Owoce i warzywa - ile jest ich w naszej diecie?
Co jeść a czego nie jeść przy cukrzycy?
W diecie diabetyka szczególną uwagę należy zwrócić na wybór tzw. produktów węglowodanowych, bowiem to węglowodany mają największy wpływ na poposiłkową glikemię czyli stężenie glukozy we krwi po spożyciu posiłku. W zależności od ilości i rodzaju zawartych w nich węglowodanów, jak również zawartości błonnika, mogą sprzyjać utrzymaniu normoglikemii bądź ją pogarszać. Do takich produktów należą m.in. cukier, miód, dżemy, słodycze oraz produkty słodzone, produkty zbożowe (mąki, kasze, ryż, makarony, pieczywo), mleko i jego przetwory, owoce, warzywa i nasiona roślin strączkowych. Z reguły największa uwaga poświęcana jest w diecie ograniczeniu źródeł łatwo wchłanialnych cukrów prostych czyli m.in cukru, miodu, wszelkich słodyczy na bazie cukru, białego pieczywa oraz owoców.
Zobacz także: Zalecenia dietetyczne przy cukrzycy
Warzywa w diecie diabetyka
Diabetycy powinni jednak również zwracać uwagę na warzywa, które spożywają. W większości są one dobrze tolerowane przez osoby chorujące na cukrzycę, ponieważ zawierają spore ilości błonnika pokarmowego, który zapobiega nagłym wahaniom stężenia glukozy we krwi. Dzięki temu diabetycy mogą je spożywać zarówno jako dodatek do dań jak i samodzielne posiłki, nie martwiąc się o nagłe zwyżki glikemii.
Nie dotyczy to jednak wszystkich warzyw. Jest to głównie zależne od wartości tzw. indeksu glikemicznego (IG) charakteryzującego wzrost glukozy we krwi po spożyciu danego produktu. Wyraża się go w procentach względem stężenia glukozy 2 godziny po spożyciu 50g czystej glukozy, które oznaczane jest jako 100. Z niskim IG mamy do czynienia gdy procent ten nie przekracza 55, średni kształtuje się na poziomie 55-70, a wysoki wynosi >70. W grupie wysokiego lub średniego IG znajdują się m.in. brukiew, buraki, dynia i kukurydza. Nie oznacza to, że osoby chore na cukrzycę powinny je całkiem wykluczyć z diety, bowiem o ostatecznym wpływie na glikemię decyduje nie tylko wartość IG ale również zawartość węglowodanów w porcji danego produktu (w gramach), co wyraża łącznie tzw. ładunek glikemiczny (GL). Im niższa ogólna zawartość węglowodanów w określonej porcji, tym zazwyczaj niższy GL. Jeśli jest niski , to nie wpływa zbyt silnie na glikemię, a owe warzywa w rozsądnym porcjach (np. do 80g/dzień czyli średnio jednej garści) taki ładunek właśnie posiadają. Tak więc nie trzeba ich bezwzględnie wykluczać z diety, a jedynie ograniczyć ich ilość do minimum. Rozsądnym posunięciem jest natomiast łączenie wymienionych warzyw z produktami, które obniżają ogólny indeks glikemiczny potrawy, a więc przykładowo z białkiem lub zdrowymi tłuszczami roślinnymi. Praktycznym przykładem może być sałatka zawierająca niewielkie ilości kukurydzy (do ok.80g), odrobinę oliwy (tłuszcz), warzywa o niskim IG oraz kurczaka lub rybę (białko). Osobnym tematem są ziemniaki bowiem poza faktem, że w formie gotowanej lub pieczonej ich IG jest odpowiednio średni oraz wysoki, zawierają duże ilości węglowodanów i jednocześnie mało błonnika pokarmowego co razem sprawia, że mogą dosyć silnie wpływać na glikemię poposiłkową. Nie powinny być więc polecane diabetykom.
Zobacz także: Jakie są sekrety naturalnej diety?
Warzywa o niskim indeksie glikemicznym
Niski IG jest natomiast charakterystyczny w szczególności dla warzyw tj. pomidory, cukinia, bakłażany, różnego rodzaju sałaty, szpinak, brokuły, cebula czy rzodkiewka oraz dla nasion roślin strączkowych świeżych tj. fasolka szparagowa czy groszek, oraz suchych tj. soczewica, soja, groch czy fasola. Wyjątkiem od reguły jest gotowany bób, którego IG wynosi ok.80. Warto również dodać, że nasiona roślin strączkowych mimo z reguły niskiego IG, są źródłem znacznych ilości węglowodanów. Ostatecznie (nawet po obróbce termicznej) nie wpływają one jednak silnie na glikemię, a to za sprawą zawartej w nich większej ilości tłuszczu, który spowalnia proces trawienia i wchłaniania, a w efekcie i odpowiedź glikemiczną. Dlatego diabetycy mogą je spożywać bez większych ograniczeń.
Zobacz także: Warzywa które odchudzają
Oprócz doboru odpowiednich warzyw osoby chorujące na cukrzycę powinny zwracać uwagę na to w jaki sposób je przygotowują. Po pierwsze warzywa dodawane do posiłków powinny być w miarę możliwości podawane w formie surowej. Podczas ich gotowania czy pieczenia węglowodany złożone zostają bowiem częściowo rozłożone do cukrów prostych przez co podwyższa się ich IG. O ile warzywa w postaci surowej charakteryzują się zazwyczaj niskim indeksem glikemicznym, o tyle po poddaniu obróbce termicznej często zmienia się on na średni bądź wysoki. Dla przykładu IG surowej marchwi to ok. 30, natomiast marchwi gotowanej ok.85. Warto również podkreślić, że im obróbka termiczna jest dłuższa tym odpowiednio wyższy IG poddanej jej potrawy.
Po drugie osoby chorujące na cukrzycę powinny wybierać warzywa nieprzetworzone. Marynowane, konserwowe czy też kwaszone warzywa tj. ogórki, kukurydza, groszek zielony czy papryka są bowiem źródłem znacznych ilości soli. Jest to o tyle ważne, że u osób z cukrzycą bardzo często mamy do czynienia z nadciśnieniem tętniczym oraz podwyższonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych a sól w obu przypadkach powinna być ograniczana w diecie.
Podsumowując, diabetycy poza kilkoma wyjątkami (kukurydza, dynia, buraki, brukiew, ziemniaki) nie mają zbyt dużych ograniczeń odnośnie jakościowego i ilościowego doboru warzyw w diecie. Powinni jednak zwracać szczególną uwagę na sposób ich przygotowania do spożycia, starając się w miejsce gotowanych czy grillowanych warzyw wybierać surowe. Wskazane jest również unikanie spożywania warzyw przetworzonych. Bardzo pomocna przy wyborze jakościowym warzyw może okazać się znajomość pojęcia indeksu glikemicznego.
Zobacz także:
