Podstawą hatha-jogi jest praca z ciałem i oddechem. Jednakże jej skutki wybiegają daleko poza ciało. Obejmują też emocje i umysł.
Doświadczenie pokazuje, że ciało i umysł wzajemnie się przenikają. Stan umysłu wpływa na nasze samopoczucie, zdrowie; podobnie stan ciała wywiera wpływ na naszą energię, witalność i nastawienie do świata.
Odkryto, że pewne pozycje ciała szybko regenerują siły, przywracają harmonię i relaksują, inne z kolei pobudzają, dają zapał i pewność siebie. Ideą ćwiczeń hatha-jogi jest zharmonizowanie naszej energii.
Ha oznacza energię aktywną, gorącą, słoneczną, męską, Tha pasywną, zimną, księżycową, kobiecą. Hatha jest stanem ich równowagi. Po ćwiczeniach odczuwany jest stan pełen spokoju i równowagi a jednocześnie wypełnienia energia i radością życia.
Aby stan ten osiągnąć joga oferuje szeroki wachlarz ćwiczeń i sposobów ich wykonywania, aby każdy mógł odnieść korzyści. Zazwyczaj ćwiczy się około 200 pozycji, choć starożytne teksty mówią, że jest ich 84000. Na sali ćwiczeń można spotkać osoby w wieku od kilkunastu do ponad 80-ciu lat. Nie liczy się wiek, czy wygląd, jedynie chęć poprawy jakości swojego życia i gotowość do pracy. Oczywiście inaczej ćwiczą osoby młode, pełne energii i siły. Chętnie wykonują one ćwiczenia dynamiczne, trudniejsze, pozwalające rozwinąć siłę, wytrzymałość.
Joga oferuje wiele pozycji niespotykanych w innych sposobach pracy z ciałem np. niezwykle energetyzujące wygięcia w tył, czy sztandarowe stanie na głowie lub świecę. Osoby ciężko pracujące lub starsze, wolą ćwiczenia regenerujące, rozluźniające, pomagające zachować witalność i sprawność w każdym wieku. Poprzez rozluźnianie, odblokowywanie mięśni i stawów oraz ćwiczenie w skupieniu z zachowaniem pełnego, równomiernego oddechu, uwaga osoby ćwiczącej kieruje się do wewnątrz, co pozwala na uspokojenie wiecznie aktywnego umysłu i skumulowanie energii.
Indyjski mistrz jogi B.K.S. Iyengar opracował na podstawie doświadczeń swoich i swoich uczniów specjalne sekwencje ćwiczeń na różne dolegliwości, począwszy od przeziębienia, poprzez bóle pleców, kłopoty z ciśnieniem, aż do depresji i chronicznego zmęczenia. Z wielką korzyścią dla siebie i swoich dzieci mogą ćwiczyć nawet kobiety w ciąży.
Ćwiczeń powyższych należy uczyć się tylko u nauczycieli posiadających odpowiednie doświadczenie i kwalifikacje. Pozycje jogi wykonuje się w bardzo precyzyjny sposób aby dotrzeć do każdej partii ciała począwszy od skóry, mięśni, stawów, a skończywszy na narządach wewnętrznych Każda komórka zostaje oczyszczona i dotleniona.
Zmiany w samopoczuciu, postawie i sposobie oddychania zauważalne są już po kilku zajęciach. Jednakże gruntowne odblokowanie całego ciała zajmuje nawet kilka lat. Jak w każdym naturalnym sposobie leczenia efekty nie są natychmiastowe, za to są długotrwałe. Wynika to z tego, że ćwiczenia jogi sięgają do źródła problemów. Na przykład aby poradzić sobie z bólem pleców, często trzeba przywrócić ruchomość bioder, uelastycznić nogi, wzmocnić mięśnie grzbietu, zadbać o harmonijną postawę podczas codziennego życia.
Pozycje wykonuje się z wielką uwagą. W każdym ćwiczeniu dochodzi się do granicy swoich możliwości i stopniowo ją przekracza. Nie ma tu miejsca na szarpanie ciałem i agresywne ruchy będące często przyczyną kontuzji. Bardzo ważne jest wykonywanie pozycji w zgodzie z naszymi obecnymi możliwościami a zmieniają się one w zależności od wieku, pory roku, pory dnia, pożywienia, snu, pracy. Zestaw wykonywanych ćwiczeń powinien być do tego dopasowany. W szkołach jogi istnieje zazwyczaj możliwość wyboru spośród grup o różnej intensywności.
Kolejnym krokiem po opanowaniu pozycji jogi jest relaks i ćwiczenia oddechowe. Oddech jest najważniejszym źródłem energii. Można nie jeść, nie pić lub nie spać przez kilka dni, nie oddychać można tylko przez kilka minut. Joga mówi, że długość życia człowieka mierzy się nie latami, lecz ilością wykonanych oddechów. Im nasze oddechy będą dłuższe i pełniejsze, tym większą będziemy mieli żywotność.
Żywym przykładem na to jest 81-letni dziś B.K.S. Iyengar. Kilka lat temu podczas jego pobytu w Stanach Zjednoczonych, lekarze stwierdzili, że ma płuca jak 20-to letni olimpijczyk.
Regularnie wykonywane ćwiczenia oddechowe i relaks pozwalają nasycić się energią, co poprawia naszą zdolność do pracy, umiejętność koncentracji. Po pewnym czasie ćwiczeń w wyniku oczyszczenia ciała i głębszego kontaktu z naszym wnętrzem zaczynamy wyczuwać powiązania jakie występują między sposobem odżywiania się , aktywnością fizyczną, kontaktami z innymi ludźmi i naszym zdrowiem i samopoczuciem. Wrażliwość ta stanowi nieoceniony skarb na drodze naszego całościowego rozwoju - fizycznego, emocjonalnego i duchowego.
