Historia vinyasy
Vinyasa często kojarzona jest z prof. Sri Trimulai Krisnamacharya z Mysoru, który uważany jest przez wielu za ojca współczesnej jogi. Wykształcił on największych współczesnych nauczycieli jogi m. in. K.P. Jois, B.K.S. Iyengar czy T.K.V. Desikechar. Ci trzej uczniowie Krishnamacharyi znani są dobrze na zachodzie jako twórcy systemów hatha-jogi, w których zawarli i rozwinęli naukę Krishnamacharyi. We wczesnych latach swego nauczania Krishnamacharya stosował metodę zwaną vinyasa krama, w której pozycje połączone są kolejno w ponumerowane sekwencje.
Sekwencji jest pięć, uczone są one do dziś w niemal niezmienionej formie. Obecnie taki sposób uczenia asan zwany jest Astanga vinyasa yoga i kontynuowany jest przez K.P. Joisa z Mysoru.W późniejszym okresie, Krishnamacharya rozwinął i zmodyfikował swoje nauczanie, wykorzystując zróżnicowane metody i techniki jogi modyfikując je w zależności od indywidualnych wymagań. Opierając się na systemie vinyasa krama, dołączał specyficzne pomoce tak by umożliwić efekty terapeutyczne u osób z deficytami zdrowotnymi. Zalecał swoim uczniom zmodyfikowane sekwencje asan dostosowane do indywidualnych predyspozycji, włączając w to od samego początku delikatne pranajamy. Ten sposób uczenia jogi odnajdziemy w metodzie Iyengara stworzonej przez B.K.S. Iyengara z Puny, oraz w Vini yoga uczonej przez T.K.V. Deshikechara z Chennai.
Vinyasa jako technika jogi
Obok asany i pranajamy, które najczęściej bywają rozpoznawane jako techniki hatha-jogi, istnieją inne nie mniej istotne techniki. By wymienić najważniejsze trzeba wspomnieć o bandhach, mudrach, driszti, krijach i właśnie vinyasie. Wszystkie te techniki są ze sobą związane i nie jest wskazane by uczyć się tylko wybranych technik pomijając inne. Vinyasa jest ściśle związana z asaną. O ile asana oznacza „pozycję łatwą i nieruchomą” to vinyasa ma dwa główne znaczenia: oznacza ruch, czyli wejście i wyjście z pozycji, oraz ułożenie pozycji w prawidłowej kolejności.
Jeśli praktykujący jogę pozostaje w pozycji nieruchomo przez kilka czy więcej oddechów to mówimy o asanie, z kolei, gdy następuje ruch - przejście między pozycjami, wejście lub wyjście z pozycji - to mówimy o vinyasie. Podobnie jak asany, tak vinyasy są precyzyjnie opisanymi technikami i wymagają takiej samej uwagi i praktyki. Jak nam wiadomo, celem ćwiczenia pozycji jogi, zwanych asanami jest osiągnięcie łatwości, wygody i trwałości w pozycji, co jest oznaką zdrowia i równowagi, zarówno w ciele fizycznym, jak i na bardziej subtelnych poziomach, jak: energia fizyczna i psychiczna, emocje, umysł, intelekt oraz jaźń. Nie wszystkie pozycje, jakie może przybrać ciało mogą stać się pozycjami jogi.
Prawdę mówiąc niewiele pozycji nadaje się do tego by być uznanym za asany. Asany to precyzyjne pozycje, które są opisane w tekstach jogi zarówno współczesnych jak i dawniejszych. W zależności od tradycji jogi pozycje ciała uznawane za asany różnią się. Niemniej istnieje około trzydziestu pozycji, które w niemal niezmienionej postaci występują we wszystkich szerzej lub mniej znanych metodach hatha-jogi. Wygodę i nieruchomość pozycji można stopniować. W niektórych asanach zaleca się by pozostawać nieruchomo i swobodnie przez czas trwania niewielu oddechów, tych pozycji jest większość. W innych pozycjach zaleca się by pozostawać przez dłuższy czas, kilka czy nawet kilkadziesiąt minut, niekiedy też kilka godzin, te asany uważane są za najbardziej wartościowe, przynoszą najmocniejsze efekty.
Doświadczeni adepci jogi za najwygodniejsze pozycje jogi uważają ‘stanie na głowie’, w której zaleca się stać od kilku minut, aż do trzech godzin, oraz ‘pozycję lotosu’. Lotos jest pozycją, która uważana jest za najlepszą do medytacji, ponieważ pozwala bez wysiłku utrzymać kręgosłup w linii pionowej przez dowolnie długi czas. Istnieją dobrze udokumentowane przekazy o osobach, które pozostawały w pozycji lotosu całe dnie, tygodnie, nawet miesiące. Jednak wiele osób znając asany jedynie z książek, z krótkiej praktyki lub z przekazu innych osób, gdy próbowało wykonać nawet proste pozycje jogi, odkrywają, że w żadnym wypadku pozycje te nie są łatwe i przyjemne, ani tym bardziej trwałe i nieruchome. Powodują one raczej chęć wyjścia z pozycji i w żadnym wypadku umysł nie chce się uspokoić, lecz prosi o koniec. W czym jest kłopot? Dlaczego dla jednych praktykujących te same pozycje są łatwe i wygodne, co powoduje, że chętnie i regularnie je praktykują, dzięki czemu mają wyraźne efekty i szybko się uczą, a ich entuzjazm wzrasta. Tymczasem dla kogoś, te same pozycje, niekiedy po miesiącach i latach prób, bywają bolesne i powodują zniechęcenie i rozdrażnienie, a także kontuzje. Jedną z najczęstszych przyczyn mizerności efektów praktyki, kontuzji, oraz zniechęcenia jest nieprawidłowa vinyasa.
Musimy pamiętać, że vinyasą jest niezbywalnym elementem asany. Od jakości wykonania vinyas zależy jakość wykonania asan i vice versa. Prawidłowa pozycja jogi składa się z trzech głównych elementów: wejścia (vinyasa), przebywania w pozycji nieruchomym (asana), wyjścia z pozycji (vinyasa). Na każdą asanę przypada od kilku do kilkunastu ruchów (vinyas). Każdy z tych ruchów jest precyzyjnie opisaną pozycją połączoną z wdechem lub wydechem.
Dwa rozumienia vinyasy
Obok znaczenia vinyasy jako ruchu wejścia i wyjścia z asany połączonego z oddechem, funkcjonuje też znaczenie vinyasy jako sekwencji asan. Takie rozumienie pojęcia vinyasy jest znacznie częściej rozpoznawane. Miejsce vinyasy - rozumianej jako sekwencji asan - w praktyce jogi można przedstawić za pomocą metafory języka. Język mówiony to nie tylko słowa, ale też zasady ich prawidłowego użycia, w tym gramatyka i logika. Podobnie język naszego ciała (fizycznego, czy subtelnego), jakim jest hatha-joga składa się nie tylko z asan, ale też z zasad prawidłowego ich użycia, czyli vinyas. Tak jak rozumna wypowiedź wymaga nie tylko użycia słów, a potrzebuje logiki, gramatyki, tak prawidłowa praktyka jogi nie składa się z przypadkowo wykonanych asan, a wymaga vinyasy, czyli logicznie ułożonych sekwencji pozycji tak, że każda kolejna pozycja wynika z poprzedniej i ją uzupełnia, rozwija lub równoważy. W tym sensie vinyasa jest gramatyką i logiką jogi.
