Dostałaś wymówienie i wydaje ci się, że świat się zawalił. Najgorsze, co możesz zrobić, to siedzieć w domu i rozpaczać. Utrata pracy może niekiedy okazać się zbawienna, bo zmobilizuje cię do tego, do czego nie miałabyś siły, tkwiąc na starej posadce. A zatem...
Najpierw się zarejestruj
Przede wszystkim zadbaj, by nie zostać bez środków do życia. Zasiłek dla bezrobotnych to nieduża kwota, ale nawet nią nie wolno pogardzić. Idź do urzędu pracy i zarejestruj się jako szukająca pracy. Weź ze sobą:
- dowód osobisty lub inny dokument tożsamości,
- dyplom, świadectwo ukończenia szkoły lub świadectwo szkolne albo zaświadczenie o ukończeniu kursu lub szkolenia,
- oryginały świadectw pracy z całego okresu zatrudnienia,
- dokument o przeciwwskazaniach do wykonywania określonych prac, jeżeli taki masz,
- jeżeli po utracie pracy przebywałaś na zasiłku (chorobowym, rehabilitacyjnym, macierzyńskim), musisz dostarczyć zaświadczenie o okresie pobierania zasiłku i zaświadczenie od lekarza o zdolności do pracy,
- jeżeli jesteś niepełnosprawna, oprócz wymienionych dokumentów musisz dodatkowo okazać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
Gdy pracowałaś w niepełnym wymiarze czasu pracy, np. na 1/2 czy 3/4 etatu albo na umowę zlecenie, musisz dostarczyć za każdy przepracowany miesiąc zaświadczenie z zakładu pracy o wysokości zarobków i o odprowadzonych składkach ZUS.
Natomiast, gdy prowadziłaś działalność gospodarczą, powinnaś przedstawić decyzję o likwidacji działalności, czyli wykreśleniu firmy z ewidencji działalności gospodarczej oraz zaświadczenie z ZUS, że płaciłaś składki na ubezpieczenie społeczne.
Warto wiedzieć. W wyjątkowych sytuacjach, np. gdy straciłaś dokumenty w wyniku pożaru, starosta może zezwolić, byś została zarejestrowana bez ich okazania.
W urzędzie pracy wypełniasz tzw. kartę rejestracyjną, którą podpisujesz w obecności pracownika urzędu.
Pamiętaj! Od momentu zarejestrowania masz prawo do bezpłatnego korzystania ze świadczeń służby zdrowia.
Dla kogo zasiłek
Po siedmiu dniach od zarejestrowania masz prawo starać się o zasiłek dla bezrobotnych. Otrzymasz go, jeżeli:
- w okresie 18 miesięcy przed zarejestrowaniem pracowałaś łącznie co najmniej 365 dni lub miałaś firmę i opłacałaś składki ZUS,
- dostawałaś wynagrodzenie nie niższe od minimalnej płacy (2250 zł od stycznia 2019 r. zł),
- urząd pracy nie ma dla ciebie propozycji pracy, szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego, prac interwencyjnych lub robót publicznych.
Do okresu tych 365 dni wlicza się m.in. urlop wychowawczy, okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej.
Uwaga! Jeżeli sama rozwiązałaś umowę o pracę, dostaniesz zasiłek dopiero po 90 dniach od zarejestrowania. Natomiast, gdy zostałaś zwolniona dyscyplinarnie, zasiłek będzie ci przysługiwał dopiero po 180 dniach.
Wysokość zasiłku
Zasiłek dla bezrobotnych wynosi 847,80 zł brutto od 1 czerwca 2018 do 31 maja 2019 roku. To jednak nie znaczy, że tyle dostaniesz. Kwota zasiłku jest uzależniona od twojego stażu pracy. I wynosi:
- 80 proc. przy zatrudnieniu od roku do 5 lat. W okresie pierwszych trzech miesięcy jest to 678, 30 zł brutto (594,25 zł netto); w okresie kolejnych miesięcy posiadania prawa do zasiłku – 532,60 zł brutto (476,67 zł netto);
- 100. proc. przy stażu od 5 do 20 lat. Przez pierwsze trzy miesiące otrzymasz 847,80 zł brutto (730,50 zł netto); przez kolejne trzy – 665,70 zł brutto (583,79 zł netto).
- 120 proc. zasiłku - gdy masz ponad 20 lat pracy. W okresie pierwszych trzech miesięcy urząd wypłaci ci po 1017,40 zł brutto (867,83 zł netto); przed dalsze trzy miesiące – po 798,90 zł brutto (691,00 zł netto).
Okres pobierania
Zasiłek przysługuje zasadniczo przez 6 miesięcy. Ten okres może być jednak przedłużony do 12 miesięcy, gdy:
- mieszkasz na terenach dotkniętych bezrobociem (stopa bezrobocia w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do świadczenia przekraczała 150 proc. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju),
- masz ponad 50 lat i co najmniej 20-letni staż pracy,
- samotnie wychowujesz co najmniej jedno dziecko do 15. roku życia,
- oboje małżonkowie są bezrobotni, a jedno z nich otrzymało prawo do zasiłku po ustaniu prawa do świadczenia przez drugie.
Inne formy pomocy
Urząd pracy oferuje nie tylko zasiłek dla bezrobotnych. Możesz otrzymać wsparcie finansowe, jeśli np. chcesz kontynuować naukę, przekwalifikować się, lub zacząć staż.
Stypendium
Możesz je otrzymać, jeśli jesteś osoba bezrobotną i zostałaś skierowana na staż, szkolenie zawodowe, przygotowanie zawodowe dorosłych lub podejmiesz naukę w szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych lub studia podyplomowe.
W okresie pobierania stypendium nie można pobierać zasiłku dla bezrobotnych.
Uwaga! Stypendium przysługuje pod warunkiem nieprzekroczenia wysokości dochodu na osobę w rodzinie w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, czyli 701 zł dla osoby samotnie gospodarującej i 528 zł na osobę w rodzinie. Do dochodu nie wlicza się kwoty tego stypendium.
Wysokość stypendium wynosi:
- 100 proc. zasiłku – jeśli w okresie 12 miesięcy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy podejmiesz dalszą naukę w szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych, będącej szkołą publiczną lub niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej, albo w szkole wyższej, gdzie studiują w formie studiów niestacjonarnych. Można je pobierać przez 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia nauki;
- 120 proc. zasiłku – w okresie szkolenia, jeżeli miesięczny wymiar godzin szkolenia wynosi co najmniej 150 godzin;
- 120 proc. zasiłku - przy stażu; w przypadku niższego miesięcznego wymiaru godzin szkolenia wysokość stypendium ustala się proporcjonalnie, z tym że stypendium nie może być niższe niż 20 % zasiłku;
- 20 proc. zasiłku – przy studiach podyplomowych.
Stypendium (120 proc. zasiłku) przysługuje również uczestnikowi przygotowania zawodowego dorosłych
Dodatek aktywizacyjny
Otrzymasz go, jeżeli posiadasz prawo do zasiłku dla bezrobotnych i podejmiesz pracę na podstawie skierowania urzędu z pensją nie niższą niż minimalne wynagrodzenie (2250 zł brutto), albo znajdziesz zatrudnienie sama. Dodatek aktywizacyjny, jaki otrzymasz, stanowi różnicę między płacą minimalną a twoją pensją. Nie może jednak przekroczyć 50 proc. zasiłku dla bezrobotnych
Refundacja kosztów opieki
Jeżeli podejmujesz pracę lub zostaniesz skierowana na szkolenie staż lub przygotowanie zawodowe, a przy tym posiadasz co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub niepełnosprawne do 18 roku życia, masz prawo do refundacji kosztów opieki nad nim. Ta refundacja wynosi maksymalnie 423,90 zł miesięcznie. Otrzymasz ją:
- na okres do 3 miesięcy, jeżeli podjęłaś pracę na okres co najmniej 6 miesięcy;
- na okres do 6 miesięcy, gdy jesteś zatrudniona na okres co najmniej 12 miesięcy.
W przypadku skierowania na staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie refundacja kosztów opieki następuje na okres odbywania stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia.
Uwaga! Na taką samą refundację możesz liczyć, jeśli opiekujesz się osoba zależną, czyli taką, która z uwagi na wiek lub stan zdrowia wymaga stałej opieki. Warunek: łączą was więzy rodzinne lub pokrewieństwa.
Gdy zakładasz własną firmę
Nie chcesz czekać na znalezienie ci pracy przez urząd i wolisz założyć własny biznes? Możesz liczyć na bezzwrotną pożyczkę z urzędu. Wynosi ona maksymalnie 6.- krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej (obecnie to 27 481,20 zł), zarówno, gdy zakładasz własną działalność gospodarczą, jak też, gdy decydujesz się przystąpić do spółdzielni socjalnej.
O tym musisz pamiętać
Jako osoba bezrobotna masz nie tylko prawa, ale i obowiązki względem urzędu pracy.
- Musisz zgłaszać się do urzędu pracy we wskazanych terminach, aby się „odhaczyć”.
- Gdy dostaniesz propozycję pracy zgodną z twoimi kwalifikacjami, powinnaś ją przyjąć.
- Masz obowiązek powiadomić urząd pracy o zamiarze wyjazdu za granicę lub o zmianie adresu.
- Jeżeli podejmiesz pracę, powiadom o tym „pośredniak”. Gdy tego nie zrobisz, a pobierasz zasiłek, będziesz musiała oddać te pieniądze w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji o zwrocie nienależnego zasiłku (oczywiście z odsetkami).
Gdy szukasz pracy za granicą
Jeżeli w Polsce masz prawo do zasiłku dla bezrobotnych, należy ci się ono także, gdy wyjedziesz w poszukiwaniu pracy za granicę do jednego z krajów Unii Europejskiej. Wypłaci ci go tamtejszy urząd pracy. Będziesz go dostawać nie dłużej niż przez 3 miesiące, w wysokości ustalonej przed wyjazdem, przeliczonej na walutę kraju, w którym szukasz pracy.
Otrzymasz zasiłek, gdy:
- zgłosisz urzędowi pracy zamiar wyjazdu i uzyskasz zaświadczenie, że jesteś zarejestrowana,
- złożysz to zaświadczenie i wypełniony odpowiedni formularz (E 303) w wojewódzkim urzędzie pracy,
- w ciągu 7 dni od wyjazdu zarejestrujesz się w urzędzie pracy w kraju, w którym szukasz pracy.
Warto wiedzieć. Utracisz status osoby bezrobotnej i prawo do zasiłku, m.in. gdy podejmiesz, studia lub będziesz podróżować turystycznie, a nie poszukiwać pracy.
Pamiętaj. Jeżeli nie znajdziesz zatrudnienia, powinnaś wrócić do kraju. Inaczej tracisz prawo do zasiłku.
Przeczytaj też:
Wypowiedzenie i co dalej?
O czym pamiętać, szukając pracy za granicą