Każdy, kto spisuje testament, ma prawo przekazać cały spadek tylko jednej osobie lub rozdzielić swój majątek na części. Życie pisze rozmaite scenariusze i wielu rodziców przekazuje dorobek tylko jednemu dziecku, a inni z kolei starają się rozdzielić go sprawiedliwie. W przypadku śmierci sporządzającego testament, polskie prawo przewiduje jednak rodzaj zabezpieczenia dla wszystkich najbliższych zmarłego. Nazywa się ono zachowkiem i gwarantuje, że bliska rodzina spadkodawcy nie pozostanie bez środków do życia.
Kto ma prawo do zachowku?
Którzy członkowie rodziny mają prawo do otrzymania zachowku po zmarłym?
- Małżonek,
- tzw. zstępni, czyli dzieci oraz wnuki,
- rodzice - jeśli jednak zmarły pozostawił małżonka lub dzieci, rodzicom nie przysługuje żadne prawo do zachowku.
Zobacz też wzór dokumentu: pozew o zachowek
Kto może być pozbawiony prawa do zachowku?
Spadkodawca może pozbawić jednak bliskich prawa do zachowku. W tym celu musi w akcie notarialnym dokonać wydziedziczenia. Jeśli więc ktoś z najbliższej rodziny np. latami nie utrzymuje kontaktu z osobą sporządzającą testament, może zostać pozbawiony jakichkolwiek świadczeń.
Prawa do zachowku można pozbawić:
- osobę, która uporczywie nie dopełnia wobec spadkodawcy obowiązków rodzinnych,
- osobę, która wbrew woli spadkodawcy zachowuje się uporczywie w sposób sprzeczny z ogólnymi normami życia obyczajowego,
- osobę, która wobec sporządzającego testament lub jednej z bliskich mu osób, dopuściła się przestępstwa - np. zagrażała życiu lub rażąco obrażała.
Pozbawienie prawa do zachowku ma zapobiegać sytuacjom, w których np. dzieci przez wiele lat nie interesują się rodzicem w podeszłym wieku, a po jego śmierci postanawiają rościć sobie prawa do majątku.
Jaka jest wysokość zachowku?
Należna wysokość zachowku według prawa odpowiada 1/2 udziału, która przypadłaby danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym. Ta kwota może jednak zwiększyć się aż do 2/3 udziału - mówimy o tym w przypadku osoby niepełnoletniej lub takiej, która jest trwale niezdolna do pracy. Przy wyliczaniu kwoty zachowku bierze się jednak pod uwagę wszystkie dotychczasowe darowizny, które roszczący prawa otrzymał wcześniej od spadkodawcy.
Jak otrzymać zachowek?
Jak otrzymać zachowek po zmarłym?
- Pieniądze z tytułu zachowku są przekazywane na wezwanie osoby uprawnionej do otrzymania świadczeń.
- Pozew o zachowek można wnieść do sądu, który odpowiadał ostatniemu miejscu zamieszkania spadkodawcy.
- Nie można ubiegać się o zachowek po upływie 3 lat od ogłoszenia testamentu - wtedy prawo do jego uzyskania przedawnia się.
Jak nie płacić zachowku?
- Jeśli sporządzający testament przekazuje w spadku np. mieszkanie, powinien zastrzec w darowiźnie, że nie może być ona zaliczana do schedy spadkowej. Wtedy nikt inny, prócz prawowitego spadkobiercy, nie może wpłynąć na tę nieruchomość i nie uzyskuje prawa do zachowku.
Czytaj więcej na temat finansów