fot. Fotolia
Co to są przyprawy korzenne?
Często nazywa się je przyprawami egzotycznymi lub zagranicznymi, a to dlatego, iż pozyskiwane są z roślin niewystępujących w Polsce.
Do grona najpopularniejszych przypraw korzennych zaliczamy: anyż gwiazdkowy, cynamon, gałkę muszkatołową, goździki, imbir, kardamon, kurkumę, liść laurowy, pieprz czarny, szafran, wanilię oraz ziele angielskie.
Wbrew pozorom, przypraw korzennych nie otrzymuje się z korzenia roślin, a głównie z owoców, kłączy, kory, strąków, liści. W sprzedaży spotykamy się głównie z ich formą rozdrobnioną (sproszkowaną), chociaż coraz częściej można też kupić je w całości.
Poleca się samodzielne mielić, rozgniatać lub trzeć przyprawy tuż przed dodaniem ich do potrawy, gdyż produkt rozdrobniony i długo przechowywany niestety szybciej traci swoje właściwości.
Co charakteryzuje tę grupę przypraw?
Wśród pozostałych grup przypraw wyróżniają się intensywnym aromatem oraz ostrym smakiem, który jest niezwykle ceniony przez kucharzy oraz amatorów gotowania. Stanowią one znakomity zamiennik soli, gdyż są nie tylko zdrowszą, ale i ciekawszą alternatywą doprawiania potraw.
Jak udowodniono, spożywanie odpowiedniej ilości przypraw korzennych niesie za sobą prozdrowotne korzyści, za które odpowiedzialne są tzw. substancje biologicznie czynne w nich zawarte: zapachowe olejki eteryczne, odpowiadające za cierpkość garbniki, nadające ostrość alkaloidy, fenole o właściwościach smakowych, flawonoidy i karotenoidy (będące barwnikami) oraz błonnik pokarmowy. Ich ilości w przyprawach korzennych są znacznie wyższe niż w ziołowych, co decyduje o ich silniejszym, pozytywnym oddziaływaniu na nasz organizm.
Należy jednak pamiętać o stosowaniu ich w odpowiedniej ilości, gdyż nadmiar może nie tylko zepsuć smak potrawy, ale również zadziałać drażniąco na jelita, powodując wzdęcia czy biegunki.
Zobacz też: Pietruszka jako przyprawa
Przyprawy korzenne – jakie mają właściwości zdrowotne?
Poza powszechnie znanym zastosowaniem przypraw, jakim jest nadawanie smaku mdłym potrawom oraz pożądanego koloru, używa się ich również w celach dekoracyjnych. Niewielu z nas zdaje sobie natomiast sprawę ze zdolności tych przypraw do hamowania rozwoju bakterii oraz grzybów w potrawach, a także ochrony składników odżywczych przed niekorzystnymi zmianami zachodzącymi podczas obróbki termicznej oraz przechowywania.
Ważne jest również korzystne działanie przypraw korzennych w obrębie organizmu człowieka. Warto zaznaczyć, iż każda przyprawa wykazuje nieco odmienny wpływ na nasz organizm, dlatego warto bliżej przyjrzeć się ich prozdrowotnym właściwościom.
Najbardziej zauważalne i naukowo udowodnione korzyści, wynikające z używania przypraw korzennych, to:
-
wspomaganie funkcjonowania układu pokarmowego, m.in.:
- łagodzenie bólu, likwidacja wzdęć, ułatwianie trawienia pokarmów – anyż gwiazdkowy, liść laurowy;
- stymulacja naturalnych ruchów jelit (zapobieganie zaparciom) – cynamon, imbir;
- neutralizacja kwasowego odczynu soku żołądkowego – gałka muszkatołowa, szafran;
- osłabienie mdłości i zahamowanie wymiotów – goździki, imbir;
- poprawa zdolności wchłaniania składników odżywczych w jelitach, wzmacnianie ścian żołądka – kardamon, pieprz czarny;
- poprawa apetytu – liść laurowy;
- zapobieganie rozwojowi i hamowanie wzrostu drobnoustrojów chorobotwórczych (bakterii oraz grzybów) w organizmie człowieka m.in. w obrębie żołądka, jelit oraz górnych dróg oddechowych – cynamon, goździki, kurkuma, liść laurowy, pieprz czarny;
- działanie przeciwbólowe w obrębie niemalże całego organizmu człowieka m.in. bóle żołądka, głowy, stawów – imbir, kardamon;
- zmniejszenie ryzyka powstawania i rozwoju chorób nowotworowych (tzw. działanie antyutleniające) – kurkuma, pieprz czarny, szafran, ziele angielskie;
- obniżanie poziomu cukru we krwi (ważne dla osób zmagających się z cukrzycą) – kurkuma;
- poprawa płodności u mężczyzn – szafran;
- pobudzanie funkcjonowania układu nerwowego (bez jednoczesnego braku otępienia, powodowanego przez wiele środków farmakologicznych) – wanilia;
- wzmacnianie mięśnia sercowego oraz regulacja jego pracy – wanilia;
- łagodne obniżanie temperatury ciała (przydatne podczas wysokiej gorączki) – wanilia;
- obniżanie ciśnienia tętniczego krwi – ziele angielskie;
- obniżanie poziomu złego cholesterolu (LDL) we krwi – imbir.
Dietetycy jak i lekarze zalecają obniżenie spożycia soli, której nadmiar jest niebezpieczny dla naszego zdrowia, a zastępowanie jej różnego rodzaju przyprawami. Dlatego znając aromat i właściwości zdrowotne przypraw, możemy przygotować nie tylko smaczną, ale i zdrową potrawę.
Zobacz też: Jakie działanie ma imbir?
Opracowanie: Monika Cieślicka, mgr Magdalena Siuba-Strzelińska, Instytut Żywności i Żywienia.
