Dziedzictwo biologiczne
Teoria ewolucji sformułowana przez Karola Darwina mówi, że geny, które sprzyjają przetrwaniu gatunku utrwalane zostają dzięki mechanizmowi selekcji naturalnej.
Perspektywa psychologiczna, która zajmuje się wyjaśnianiem zjawisk społecznych wykorzystując prawa teorii ewolucji nazywana jest socjobiologią. Zgodnie z jej założeniami, niektóre ze społecznych zachowań mają swoje źródło w wyposażeniu genetycznym, a część z nich w toku ewolucji była bardziej utrwalona niż inne.
Polecamy: Jak rozmawiać o uczuciach?
Zachowania prospołeczne, jak udzielanie innym pomocy, mogą być więc tłumaczone przez dobór krewniaczy, gdyż zachowania, które chronią życie osób spokrewnionych są uwarunkowane dziedzicznie.
Zgodnie z perspektywą socjobiologii ludzie wykształcili i przyswoili normę wzajemności, która zakłada, że pomaganie innym wynika z nadziei, że i my w razie potrzeby tę pomoc uzyskamy. Nie jest to więc działanie bezinteresowne, gdyż mamy pewne oczekiwania wobec osób, którym pomagamy.
Czy empatia wpływa na udzielenie pomocy?
Hipoteza altruizmu-empatii zakłada, że udzielimy pomocy, niezależnie od jej kosztów, osobie wobec której odczuwamy empatię. Empatia popycha nas do pomocy, gdyż nie chcemy patrzeć na cudze cierpienie, nie bacząc na własny interes. W przypadku, gdy empatii nie odczuwamy, udzielimy pomocy, gdy postrzegane zyski przewyższą koszty.
Udzielenie pomocy zgodnie z tą hipotezą również nie zawsze jest w pełni bezinteresowne, gdyż może być wynikiem troski o podtrzymanie własnego dobrego samopoczucia. Dopuszcza jednocześnie, że heroiczne wyczyny niesienia pomocy innym, kosztem własnego życia i zdrowia, mimo, że zdarzają się rzadko, są efektem „czystego” altruizmu.
Polecamy: Problemy ze snem
Zyski i straty w relacjach społecznych
Teoria wymiany społecznej zakłada, że człowiek ukierunkowany jest na maksymalizację zysków oraz minimalizację kosztów ponoszonych w relacjach społecznych. Główny cel stanowi troska o własny interes, choć nie zawsze odbywa się to na świadomym poziomie. Zgodnie z teorią wymiany społecznej altruizm, czyli zachowania mające na celu przyniesienie korzyści drugiej osobie, z pominięciem własnego interesu, nie istnieje. W praktyce zysk może mieć wartość materialną, ale także być związany z poprawą samooceny, zaoszczędzeniem czasu lub uzyskaniem uznania.
