Wnioski płynące z badań gejów i lesbijek są następujące: wiele par osób jednej płci tworzy związki wieloletnie, trwałe, oparte na zaangażowaniu obu osób, dające partnerom/partnerkom satysfakcję i poczucie spełnienia (Goldberg,2010). Motywacja do wchodzenia w związki, rozwój relacji, wzajemnie zaspokajane potrzeby, sposoby radzenia sobie z trudnościami nie różnią się znacząco u osób homoseksualnych i heteroseksualnych.
Istnieje też wiele ważnych aspektów, które odróżniają związki osób homoseksualnych i heteroseksualnych. Najważniejszym z nich jest ograniczona akceptacja społeczna zarówno dla samych gejów i lesbijek, jak i ich związków oraz brak regulacji prawnych pozwalających na zawarcie związku partnerskiego lub małżeńskiego.
W których krajach można zalegalizować związek homoseksualny ?
W wielu krajach europejskich w ciągu ostatnich 30 lat takie regulacje zostały wprowadzone, jednak nie w Polsce. Osoby homoseksualne mogą zawrzeć związki partnerskie m.in. w: Danii, Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Czechach, Słowenii, Szwajcarii, Austrii, Irlandii, a także poza Europą, m.in. w Ekwadorze, Nowej Zelandii i części terytorium Australii.
Małżeństwa są prawnie usankcjonowanie m.in. w krajach, takich jak: Holandia, Belgia, Hiszpania, Norwegia, Szwecja, Portugalia i Islandia, a poza Europą w Kanadzie, Argentynie, RPA i Meksyku. W większości tych krajów możliwa jest adopcja dzieci przez pary gejów lub lesbijek. Jeśli chodzi o USA, obecnie trwa ożywiona dyskusja społeczna dotycząca małżeństw par jednopłciowych, jednak takie regulacje są możliwe tylko w kilku stanach, w kilku innych możliwe są związki partnerskie. Jednocześnie w wielu stanach możliwa jest adopcja dzieci przez pary homoseksualne.
Sytuacja prawna par homoseksualnych w Polsce
W krajach takich jak Polska, gdzie nie ma żadnych uregulowań prawnych dotyczących par jednopłciowych, brak możliwości formalizacji związku mocno różnicuje sytuację par tworzonych przez kobietę i mężczyznę od tworzonych przez dwie kobiety lub dwóch mężczyzn. Geje i lesbijki czy osoby biseksualne nie mają żadnej ochrony prawnej, tj. nie przysługuje im m.in. prawo do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym partnera/partnerki, decydowania o procedurach medycznych w przypadku zagrożenia zdrowia i życia partnera/partnerki, dostępu do informacji, które przysługuje tylko najbliższej rodzinie, dziedziczenia po zmarłym partnerze/partnerce (dziedziczy rodzina). W przypadku testamentu osoby homoseksualne nawet po kilkudziesięciu latach wspólnego życia zaliczane są do III grupy spadkowej – osób obcych, wtedy więc przyjęcie spadku łączy się z płaceniem wysokiego podatku oraz zachowku. Także przy rozstaniu nie ma żadnych uregulowań, które pomogłyby przeprowadzić podział majątku.
Zobacz także: Poczęcie dziecka u par homoseksualnych – jakie są możliwości?
Dziecko w rodzinie homoseksualnej
Najtrudniejsze kwestie dotyczą jednak dzieci wychowywanych przez pary homoseksualne – brak prawa do adopcji dziecka partnera/partnerki powoduje, że drugi rodzic pozostaje niewidoczny społecznie i prawnie. Prowadzi to do braku ochrony prawnej dziecka – drugi rodzic nie może podejmować żadnych decyzji dotyczących dziecka, nie może objąć go swoim ubezpieczeniem, dziecko nie dziedziczy po nim, a w razie śmierci rodzica, który posiadał władzę rodzicielską, dziecko drugiemu rodzicowi zostanie odebrane.
Natomiast w przypadku rozstania pary nie ma żadnych regulacji określających obowiązki drugiego rodzica wobec dziecka. Taka sytuacja stwarza wiele trudności w związku, jak również dla rozwoju dziecka, które dorasta, mając mniejszą ochronę prawną niż jego rówieśnicy.
Problem z ujawnieniem swojej orientacji
Ograniczona społeczna akceptacja dla związków par homoseksualnych jest niewątpliwą trudnością i to, w jaki sposób partnerzy/partnerki będą sobie z nią radzić, wpływa na jakość związku. Badania amerykańskie pokazują, że dla wielu par homoseksualnych najistotniejsze jest porozumienie się co do tego, czy i w jakim stopniu się ujawniać, np. dalszej rodzinie, sąsiadom czy znajomym, a występujące różnice między partnerami/partnerkami w tej kwestii są jednym z najważniejszych źródeł konfliktów.
Brak wsparcia ze strony najbliższych
Brak wsparcia społecznego jest szczególnie dotkliwy, kiedy dotyczy własnej rodziny. Wiele badań pokazuje, że pary homoseksualne mają mniejsze wsparcie ze strony swoich rodzin niż pary heteroseksualne (Bryant, Demian, 1994; Kurdek, 2001). Geje i lesbijki określili wręcz swoje rodziny jako jedno z trzech największych wyzwań dla ich związków.
W cytowanych badaniach Bryanta i Demiana mniej niż 10% par doświadczyło wsparcia dla swojego związku ze strony najbliższej rodziny – większe wsparcie badani otrzymywali ze strony współpracowników niż tych, z którymi łączyły ich więzy pokrewieństwa. Dlatego też wiele osób homoseksualnych wyżej ceni więzi z przyjaciółmi niż z rodziną i uważa swoich przyjaciół za wybrane przez siebie rodziny. Ta wskazówka wydaje się być ważna także w kontekście pracy terapeutycznej czy pedagogicznej z osobami homoseksualnymi – że wsparcie w przypadku gejów i lesbijek częściej (przynajmniej na razie) będzie pochodzić ze strony przyjaciół, grup samopomocowych czy różnego rodzaju organizacji społecznych, niż ze strony ich rodzin pochodzenia.
Polecamy: Czy można zrozumieć homoseksualizm?
Fragment książki „Wprowadzenie do psychologii LGB” (Wydawnictwo Continuo, 2012 r.). Tytuł, lid, śródtytuły pochodzą od redakcji. Publikacja za zgodą wydawcy.
