Tabletka hormonalna – raz dziennie
To jedna z najpopularniejszych metod antykoncepcji hormonalnej wśród Polek. Podstawowy mechanizm działania tabletek złożonych polega na blokowaniu owulacji. Lek stosuje się raz dziennie przez okres 21 lub 24 dni, po których następuje tygodniowa lub czterodniowa przerwa, albo – jak w przypadku leków zawierających 28 tabletek – przyjmowany jest bez przerw. Minitabletkę gestagenną stosuje się w sposób ciągły nie robiąc przerwy między opakowaniami.
Tabletki złożone zabezpieczają przed ciążą już od 7. doby ich stosowania, minitabletka zagęszcza śluz szyjkowy w ciągu 2-3 godzin i efekt ten obserwuje się przez 24 godziny. Skuteczność metody doustnej uzależniona jest od dyscypliny stosowania tabletki – powinna być stosowana codziennie, o tej samej porze.
Pominięcie tabletki może odblokować jajeczkowanie. Wymioty, biegunka oraz niektóre leki mogą pogarszać efektywność antykoncepcyjną pigułki.
Plaster hormonalny – raz w tygodniu
Plaster hormonalny przykleja się na skórę raz na tydzień pierwszego dnia cyklu i stosuje się go przez kolejne 3 tygodnie. Po odklejeniu ostatniego, trzeciego plastra następuje tydzień przerwy. Podobnie jak w przypadku tabletek pełne zabezpieczenie antykoncepcyjne następuje po 7. dniach. Optymalnym miejscem na przyklejenie plastra jest skóra pleców, ramiona, podbrzusze lub pośladki. Skóra, na którą naklejamy plaster powinna być zdrowa i nieuszkodzona, a przed przyklejeniem plastra nie może spocona, rozgrzana, nawilżona, natłuszczona czy bezpośrednio po kąpieli, ponieważ może się wtedy szybko odkleić.
Metoda ta, podobnie jak w przypadku pierścienia dopochwowego, umożliwia szybki transfer substancji aktywnych do układu krążenia, co pozwala na zmniejszenie całkowitej dawki hormonów. Niedogodnością tej metody może być fakt, że brzegi plastra łatwo się brudzą.
U niektórych kobiet plaster może powodować podrażnienia skóry, rzadko odczyny alergiczne.
Warto wiedzieć: Kalkulator dni płodnych
Pierścień hormonalny – raz w miesiącu
Elastyczny dopochwowy pierścień hormonalny wprowadza się do pochwy wręcz intuicyjnie, podobnie jak tampon. Insert zakłada się raz w miesiącu – między 1. a 5. dniem cyklu miesięcznego – na okres 3 tygodni, a następnie usuwa w tym samym dniu tygodnia, w którym został wprowadzony. Po 7-dniowej przerwie do pochwy wprowadza się kolejny, nowy pierścień. Już po 3. dniach od założenia pierścienia hormonalnego dochodzi do zablokowania owulacji, a kobieta uzyskuje pełne zabezpieczenie antykoncepcyjne.
W porównaniu do innych metod złożonej antykoncepcji hormonalnej pierścień uwalnia hormony w najniższych stężeniach aktywnych. Metoda ta jest stosowana przez kobietę samodzielnie, bez wsparcia osób trzecich, jest dyskretna i pozostaje całkowicie pod jej kontrolą. Jeżeli zaistnieje taka potrzeba, pierścień można bezpiecznie usunąć na okres nie przekraczający 3 godzin (np. przed wizytą u ginekologa lub współżyciem), bez obawy o efekt antykoncepcyjny, a następnie po opłukaniu wodą, ponownie wprowadzić do pochwy.
Przewagą pierścienia hormonalnego, podobnie jak i plastrów, jest fakt, że ich skuteczności nie osłabiają wymioty, biegunka czy stosowanie antybiotyków.
Zastrzyk hormonalny – od 1 do 3 miesięcy
Zastrzyk hormonalny podawany jest przez lekarza. Mechanizm działania jest podobny do wszystkich innych metod hormonalnych. Wadą tej metody jest fakt, że jest ona trudno odwracalna, raz wstrzyknięta substancja działa do 3 miesięcy, ale powrót do płodności może trwać nawet rok.
Zastrzyk hormonalny to odpowiednia opcja antykoncepcji dla kobiet w okresie karmienia piersią.
Wkładka wewnątrzmaciczna – raz na 5 lat
W Polsce dostępne są klasyczne wkładki uwalniające jony miedzi i oraz domaciczne systemy hormonalne. Obie metody wymagają wsparcia lekarza ginekologa, który wprowadza je do macicy od strony pochwy. Działanie pierwszej polega na wywołaniu reakcji błony śluzowej macicy na ciało obce (miejscowy odczyn zapalny) oraz toksycznym działaniu jonów miedzi na plemniki lub zygotę. Uniemożliwia to zapłodnienie komórki jajowej lub zagnieżdżenie blastocysty. Wkładka zawierająca hormon powoduje zagęszczenie śluzu szyjkowego i czyni go nieprzepuszczalnym dla plemników. Oba rodzaje wkładek są zakładane przez lekarza ginekologa pod koniec krwawienia miesiączkowego.
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne nie rekomenduje zakładania wkładek domacicznych u kobiet, które nie rodziły.
Zobacz także: Ciąża z ręcznikiem - mity o zapłodnieniu i antykoncepcji
Prezerwatywa – przy każdym stosunku
Najbardziej popularny środek antykoncepcji w Polsce, ogólnodostępny i nie wymagający recepty. Prezerwatywa może być stosowana równolegle z innymi metodami. Obok zastosowania antykoncepcyjnego chroni bowiem przed zarażeniem się chorobami przenoszonymi drogą płciową, np.: AIDS, wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C, kiłą, rzeżączką, chlamydią oraz wirusem opryszczki czy brodawczaka.
Skuteczność antykoncepcyjna atestowanej oraz prawidłowo używanej prezerwatywy jest zadowalająca. Na efektywność tej metody może wpływać wiele czynników np. sposób zakładania i przechowywania prezerwatywy – nie można jej trzymać w wysokiej ani niskiej temperaturze.
Prezerwatywa może stracić swoje właściwości w kontakcie z niektórymi lekami dopochwowymi czy substancjami wykorzystywanymi zwyczajowo przez kobiety w celu poprawienia nawilżenia pochwy (kosmetyki, kremy, oliwki). Warto zwracać uwagę także na termin ważności i sprawdzać, czy nie jest ona uszkodzona.
Metody naturalne
Najpopularniejsza metoda naturalna to tzw. kalendarzyk, w którym dni płodne wylicza się na podstawie danych o czasie trwania 6 ostatnich cykli miesiączkowych. Alternatywą jest pomiar ciepłoty ciała. Temperaturę mierzymy każdego dnia rano przed wstaniem z łóżka, o tej samej porze, tym samym termometrem. Kiedy temperatura rośnie, to sygnał że następują dni płodne.
Metoda obserwacyjno-termiczna polega na ocenie zmian zachodzących w śluzie szyjkowym, który w dni płodne jest przejrzysty, klarowny i obfity, natomiast w dni niepłodne staje się nierozciągliwy. Każda z tych metod stosowana pojedynczo jest bardzo zawodna – kalendarzyk w 20%, metoda Billingsa w 22%. Natomiast przy jednoczesnym stosowaniu kilku naturalnych metod zapobiegania ciąży ich efektywność wzrasta, jednak nie na tyle, by spełnić oczekiwania kobiet, które chcą skutecznie zabezpieczyć się przed niepożądaną ciążą. Wymaga też od kobiety dużej wiedzy na temat biologii, cyklu płciowego, dużej znajomości swojego organizmu oraz cierpliwości ze strony partnera.
Wszystkie hormonalne preparaty antykoncepcyjne w Polsce są wydawane z przepisu lekarza.
Polecamy: 5 najgorszych metod antykoncepcji (ranking)
Źródło: materiał przygotowany w ramach akcji edukacyjnej "Wakacje na okrągło"/ udostępnione przez Agencję Dobrej Komunikacji/ mk
