Stosowanie specjalnej diety to konieczność w cukrzycy. Dieta dla cukrzyka może działać jak lekarstwo, ograniczając szkodliwe działanie podwyższonego poziomu cukru we krwi. Jadłospis cukrzycowy skupia się głównie na regulacji źródeł węglowodanów w diecie.
Spis treści:
- Co to jest dieta cukrzycowa?
- Zasady diety cukrzycowej: co wolno, a czego nie?
- Dieta cukrzycowa w ciąży
- Cukier a dieta cukrzyka
- Dieta cukrzycowa - jadłospis na 7 dni
Co to jest dieta cukrzycowa?
Dieta cukrzycowa to sposób odżywiania dobry dla cukrzyków i zalecany chorym na cukrzycę typu 2 i wszystkim tym, którzy są nią zagrożeni. Odpowiednio skomponowana dieta dla cukrzyka:
- normuje poziom glukozy we krwi,
- poprawia wrażliwość komórek na insulinę,
- osobom z nadwagą/otyłością ułatwia schudnięcie.
Dieta to razem z farmakoterapią (leki doustne lub insulina) najważniejsze elementy leczenia cukrzycy typu 2. Ten rodzaj choroby najczęściej rozwija się w podeszłym wieku oraz u osób z nadwagą lub otyłością i wiąże się ze zmniejszonym wydzielaniem insuliny lub z insulinoopornością (zmniejszoną wrażliwością tkanek na działanie insuliny).
Cukrzyca występuje także jako cukrzyca typu 1, w której organizm w ogóle nie wydziela insuliny, dlatego przez całe życie należy ją przyjmować w formie zastrzyków lub podawaną przez pompę insulinową. Taka forma choroby wymaga stałej opieki dietetyka i ścisłego, indywidualnego dopasowania diety do stosowanego leczenia.
W tym artykule możesz przeczytać o zasadach diety dla cukrzyków w cukrzycy typu 2. Jeśli cierpisz na cukrzycę typu 1, koniecznie skorzystaj z porad dietetyka. Sprawdź, jakie objawy cukrzycy powinny cię zaniepokoić.
Kto powinien stosować dietę cukrzycową?
Dieta cukrzycowa jest zdrowa nie tylko dla cukrzyków, może być korzystna nie tylko dla osób, których problemem jest podwyższony poziom cukru we krwi i cukrzyca typu 2, ale także:
- dla zdrowych osób z nadwagą i otyłością, które chcą trwale schudnąć;
- osób z insulinoopornością;
- tych, u których problem otyłości i cukrzycy mają podłoże genetyczne;
- w przypadku dzieci z nadwagą i otyłością;
- osób, które mają słabość do podjadania, jedzenia w nocy, sięgania po przekąski pod wpływem stresu.
Cukrzyca typu 2 wiąże się nie tylko z podwyższonym stężeniem cukru we krwi. Jej konsekwencjami są także problemy z układem krwionośnym - nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom cholesterolu. U chorych dochodzi do szybszego rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych i choroby niedokrwiennej serca.
- wyjaśnia Barbara Dąbrowska, dietetyk
Jak działa dieta cukrzycowa?
Jadłospis w diecie cukrzycowej ma do spełnienia kilka ważnych zadań:
- nie dopuszcza do gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi, przez co zapobiega napadom głodu, spadkom energii;
- ogranicza chęć sięgania po słodycze;
- przyspiesza metabolizm, dzięki czemu łatwiej schudnąć i utrzymać wagę;
- sprawia, że trzustka lepiej funkcjonuje;
- zapobiega zaparciom, bo zawiera sporo błonnika pokarmowego;
- wzmacnia naczynia krwionośne,
- korzystnie wpływa na ciśnienie krwi,
- normuje poziom cholesterolu.
Ważne jest kompleksowe podejście do diety cukrzycowej, która w rzeczywistości poprawia zdrowie całego organizmu. Kluczowy jest także powrót do prawidłowej masy ciała oraz zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej brzusznej, dzięki czemu zmniejsza się ogólnoustrojowy stan zapalny i zwiększa się wrażliwość komórek na insulinę.
- wyjaśnia dietetyk Barbara Dąbrowska
Zasady diety cukrzycowej: co wolno, a czego nie?
Zalecenia dotyczące diety dla cukrzyków nie odbiegają za bardzo od zaleceń prawidłowej, zbilansowanej, zdrowej diety. Nie wiesz co jeść? Zobacz tabelę produktów dla cukrzyków.
- Najważniejsze są regularne posiłki, to znaczy 3 do 5 (czasem do 7 dziennie, jeśli wymaga tego leczenie) o stałych porach.
- Dzienna ilość kalorii (kcal) powinna być mniej więcej stała i w przypadku osoby z nadwagą wynosić ok. 1500 kcal (mężczyźni ok. 2000 kcal).
- Znacznemu ograniczeniu podlegają cukry proste z żywności, które znajdziesz w słodyczach, słodzonych napojach, produktach przetworzonych.
- Należy unikać soli zarówno tej dodawanej do dań, jak i tej w produktach przetworzonych.
- Niewskazany jest alkohol, który zaburza pracę trzustki;
- Podstawą menu są świeże warzywa, ryby i produkty pełnoziarniste, razowe. Produkty te zawierają dużo błonnika pokarmowego, który obniża stężenie glukozy we krwi, daje poczucie sytości i zapobiega zaparciom.
- Szczególnie ważne w diecie cukrzycowej są rośliny strączkowe, zawierające wartościowe białko roślinne i sporo błonnika.
- Postaw na tłuszcze roślinne (np. oliwa z oliwek, olej lniany, olej rzepakowy). Ogranicz do minimum tłuszcze zwierzęce.
- Wyeliminuj tłuszcze trans, utwardzone, obecne m.in. w twardych margarynach i wielu gotowych wyrobach cukierniczych, typu kruche ciastka.
- Przy planowaniu jadłospis możesz skorzystać z tzw. tabeli wymienników węglowodanowych, które ułatwiają kontrolę ilości spożytych węglowodanów.
- Ważny współczynnikiem dla osób z cukrzycą typu 2 jest także indeks glikemiczny produktów, który pokazuje w jakim stopniu żywność wpływa na stężenie glukozy we krwi.
Zanim zaczniesz stosować dietę cukrzycową spotkaj się z dietetykiem, którzy dobierze założenia diety do twojego stanu zdrowia i pokaże ci jak komponować jadłospis. Zazwyczaj wystarczają 2-3 spotkania edukacyjne ze specjalistą, by nauczyć się samodzielnie układać menu w cukrzycy typu 2.
- stwierdza Barbara Dąbrowska
Dieta cukrzycowa w ciąży
Tak zwana cukrzyca ciążowa zdarza się u wielu przyszłych mam, szczególnie gdy ciąża ma miejsce po 30. roku życia. Zwykle nie wymaga podawania insuliny, wystarczy odpowiednia dieta, której zasady są dokładnie takie same jak w przypadku diety cukrzycowej w cukrzycy typu 2. Gdy badania potwierdziły cukrzycę ciążową, powinnaś także regularnie sprawdzać poziom glukozy we krwi.
Do wystąpienia cukrzycy ciężarnych często przyczynia się nieprawidłowa dieta przyszłej mamy, którą można opisać jako „jedz za dwoje”. W polskich normach przewiduje się większą kaloryczność diety dopiero w II trymestrze ciąży o 360 kcal, a w III trymestrze o 475 kcal. To wcale nie tak dużo! W I trymestrze wartość energetyczna menu nie różni się od normalnej diety.
-tłumaczy dietetyk Barbara Dąbrowska
fot. Adobe Stock, Dirima
Cukier a dieta cukrzyka
Węglowodany znajdujące się w pożywieniu są dla komórek źródłem energii. By organizm mógł je wykorzystywać, musi najpierw przetworzyć je w przewodzie pokarmowym na glukozę. Dopiero w takiej postaci przenikają one do krwi.
Węglowodany proste z miodu i cukru (z cukiernicy) wchłaniają się bardzo szybko (proces ten zaczyna się już w jamie ustnej) i powodują gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi, zaś węglowodany złożone (np. pełnoziarniste pieczywo, makarony razowe, kasze itp.) przyswajają się o wiele wolniej.
Wzrost poziomu cukru we krwi jest sygnałem dla trzustki, że powinna zacząć wytwarzać insulinę. Wychwytuje ona glukozę i przenosi ją do komórek. Jednak u chorych na cukrzycę duża ilość glukozy zamiast trafiać do komórek, pozostaje we krwi, bo komórki nie reagują prawidłowo na insulinę i „nie otwierają się" pod jej wpływem.
Część glukozy pozostaje więc we krwi, co po dłuższym czasie prowadzi do wielu powikłań, m.in. chorób sercowo-naczyniowych (udar mózgu, zawał serca), częstych infekcji czy problemów z nerkami i oczami. To właśnie dlatego diabetycy powinni dążyć do ograniczenia cukru dodanego. Jeśli masz zalecenia do stosowania diety cukrzycowej, lepiej przestań jeść słodycze.
Zjedzenie łyżki miodu lub cukru u diabetyków jest zalecane tylko przy hipoglikemii (niedocukrzeniu), gdy poziom glukozy spada poniżej 55 mg/dl.
Jeśli masz insulinooporność lub cukrzycę typu 2, zaopatrz się w nowoczesny glukometr, który pomoże ci kontrolować stosowanie diety.
Dieta dla cukrzyka - jadłospis na 7 dni
Jeśli wyniki badań pokazały, że masz problem z podwyższonym cukrem, zmień sposób odżywiania. Zobacz przykładowy jadłospis w cukrzycy, który jest dla ciebie wskazany.
Dzień 1. diety dla cukrzyka
- Śniadanie: migdałowa jaglanka
- II Śniadanie: tost zapieczony z 2 plastrami sera mozarella, pomidorem i listkami świeżej bazylii
- Obiad: dorsz pieczony z ryżem pełnoziarnistym i surówką
- Podwieczorek: deser truskawkowo-waniliowy z jogurtem naturalnym
- Kolacja: omlet z 2 jajek ze szczypiorkiem i pomidorami.
Dzień 2. diety dla cukrzyka
- Śniadanie: owsianka na mleku roślinnym z jagodami lub borówkami.
- II Śniadanie: pomidor nadziewany soczewicą
- Obiad: zapiekanka z batata z oscypkiem i suszonymi pomidorami
- Podwieczorek: sałatka z rukoli, gruszki i orzechów włoskich
- Kolacja: grahamka z hummusem i ogórkiem kiszonym
Dzień 3. diety dla cukrzyka
- Śniadanie: serek wiejski z rzodkiewkami i tuńczykiem, z kromką razowca
- II Śniadanie: pieczone warzywa (marchewka, cukinia, bakłażan, ciecierzyca, polane oliwą i posypane pestkami dyni)
- Obiad: mintaj z groszkiem gotowany na parze z kaszą jaglaną
- Podwieczorek: koktajl borówkowo-malinowy z miętą i miodem
- Kolacja: zupa-krem z pomidorów
fot. Adobe Stock, sveta_zarzamora
Dzień 4. diety dla cukrzyka
- Śniadanie: pudding chia z tartym jabłkiem
- II śniadanie: sałatka ziemniaczana z ogórkiem kiszonym
- Obiad: kapuśniak na wywarze warzywnym zabielony jogurtem i sałatka owocowa
- Podwieczorek: shake ananasowo-imbirowy na mleku kokosowym
- Kolacja: awokado na pumperniklu z kiełkami lucerny
Dzień 5. diety dla cukrzyka
- Śniadanie: twarożek z figami na pieczywie
- II śniadanie: koktajl bananowo-cytrynowy z otrębami
- Obiad: dziki ryż z brokułami i grillowanym kurczakiem
- Podwieczorek: koktajl z kiwi, jogurtu i miodu
- Kolacja: łódeczki z cykorii z kaszą gryczaną, fetą i orzechami
Dzień 6. diety dla cukrzyka
- Śniadanie: omlet ze szpinakiem i pestkami słonecznika
- II śniadanie: racuszki owsiane z marchewką
- Obiad: leczo warzywne
- Podwieczorek: koktajl z jabłek, jogurtu z ksylitolem
- Kolacja: koktajl szpinakowo-miętowy
Dzień 7. diety dla cukrzyka
- Śniadanie: jaglanka z żurawiną i migdałami
- II Śniadanie: twarożek z rukolą i słonecznikiem, z chrupkim pieczywem
- Obiad: fasolka z pomidorami
- Podwieczorek: jogurt z grejpfrutem i orzechami
- Kolacja: spaghetti z makaronu pełnoziarnistego z bazyliowym pesto
Treść artykułu pierwotnie opublikowana 31.07.2017.
Czytaj także:
Powikłania cukrzycy - 9 groźnych konsekwencji choroby
Najlepsze glukometry – który model wybrać?
Poziom cukru we krwi - normy, interpretacja wyników
Dietetyk z 12 letnim doświadczeniem. Ukończyła Technologię Żywności i Żywienie Człowieka w warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Pomaga pacjentom trwale zmienić nawyki żywieniowe. Uczy realnych rozwiązań, szacunku do ciała, konsekwencji i „godzenia” się z jedzeniem. Twórczyni autorskiego podejścia w nurcie pozytywnej dietetyki. Prowadzi poradnię online barbaradabrowska.pl.
