Spis treści:
- Zapalenie płuc u noworodka
- Objawy zapalenia płuc u noworodka
- Przyczyny zapalenia płuc u noworodka
- Jak długo trwa zapalenie płuc u noworodka
- Zapalenie płuc u noworodka - diagnostyka
- Leczenie zapalenia płuc u noworodka
- Powikłania zapalenia płuc u noworodka
Zapalenie płuc u noworodków
Zapalenie płuc u noworodka jest poważną chorobą układu oddechowego wywołaną zazwyczaj przez bakterie. Szacuje się, że rozwija się u 1 na 200 żywych urodzeń.
Zapalenie płuc u noworodka dzieli się na:
- zapalenie płuc o wczesnym początku - gdy objawy wystąpią w ciągu pierwszych 7 dni życia,
- zapalenie płuc o późnym początku - gdy objawy wystąpią po 7 dniu życia.
Wyróżnia się też wrodzone zapalenie płuc, należące do grupy wczesnych zapaleń płuc, gdy do zakażenia dochodzi w łonie matki lub w trakcie porodu.
Objawy zapalenia płuc u noworodka
Objawy zapalenia płuc u noworodka mogą pojawić się w pierwszych godzinach życia dziecka. Często są nietypowe. Zdarza się, że infekcja płuc daje o sobie znać po kilku lub kilkunastu dniach od narodzin, a czasami nawet po tygodniach lub miesiącach po porodzie (np. zapalenie płuc wywołane chlamydiami).
Do objawów zapalenia płuc u noworodka, najczęściej zalicza się:
- przyspieszony oddech (główny objaw),
- gorączka powyżej 38°C (występuje rzadko),
- zmiany temperatury ciała,
- bezdech,
- przyspieszona praca serca,
- obniżone napięcie mięśniowe,
- nasilona żółtaczka,
- wymioty,
- trudności z karmieniem,
- u dziecka intubowanego: przyspieszony oddech i duża ilość wydzieliny, którą odsysa sprzęt,
- zmiany w obrazie radiologicznym płuc.
Zapalenie płuc u noworodka wywołane chlamydiami rozwija się powoli. Pierwszym objawem jest na ogół zapalenie spojówek w 1-2 tygodniu życia, objawy zakażenia płuc pojawiają się dopiero w ciągu 4-12 tygodni życia. Pojawiają się wtedy przyspieszony oddech, widoczny w rozmazie krwi zwiększony poziom leukocytów, zmętnienie śródmiąższowe płuc w badaniu radiologicznym.
Przyczyny zapalenia płuc u noworodka
Zazwyczaj bezpośrednią przyczyną wystąpienia zapalenia płuc u noworodka, oprócz intubacji, są bakterie znajdujące się w drogach rodnych matki. Przedostają się one do dziecięcego organizmu podczas porodu.
Wrodzone zapalenie płuc u noworodków wywołują najczęściej paciorkowce z grupy B (GBS), bakterie Escherichia coli, Listeria monocytogenes, a także Chlamydia trachomatis. Rzadziej przyczyną wrodzonego zapalenia płuc u noworodków są wirusy (np. wirus opryszczki, adenowirusy, RSV, grzyby (np. Candida) czy pierwotniaki.
Przyczynami zapalenia płuc u noworodka od 3. tygodnia życia do 3. miesiąca życia jest najczęściej zakażenie bakteryjne. W tym okresie życia dziecka za zapalenie płuc najczęściej odpowiadają bakterie: Streptococcus pneumoniae (pneumokoki), Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Bordetella pertussis (pałeczka krztuśca), Chlamydia trachomatis.
Do transmisji patogenu na noworodka może dojść:
- w łonie matki (przez łożysko),
- podczas porodu (transmisja patogenów z kanału rodnego),
- w czasie przebywania w szpitalu (tzw. wewnątrzszpitalne zapalenie płuc),
- przez kontakt z bakterią (chorym) poza szpitalem.
Zapalenia płuc u dzieci od 4. miesiąca życia mają częściej podłoże wirusowe, rzadziej zdarzają się zakażenia bakteryjne.
Czynniki ryzyka zapalenia płuc u noworodka
Należy wspomnieć, że wcześniaki, noworodki intubowane, z chorobami współistniejącymi (szczególnie schorzeniami płuc) są szczególnie narażone na zapalenie płuc. Do czynników ryzyka należą też przedwczesne pęknięcie błon płodowych (powyżej 18 godzin przed porodem), przedłużający się poród, gorączka u matki podczas porodu oraz infekcja łożyska.
Jak długo trwa zapalenie płuc u noworodka?
To zależy. Jednak przy właściwym leczeniu większość typowych przypadków zapalenia płuc u noworodka ustępuje w ciągu 2 tygodni. Niektóre zapalenia płuc mogą trwać kilka tygodni zanim objawy całkowicie znikną.
Zapalenie płuc u noworodka - diagnostyka
Diagnostyka zapalenia płuc u noworodka jest trudna. Duże znaczenie mają objawy, a te są niespecyficzne. Przede wszystkim alarmujące jest przyspieszenie oddechu i czynniki ryzyka w wywiadzie lekarskim. Wykonuje się również badanie obrazowe płuc, posiew bakteriologiczny, a także badanie krwi.
Leczenie zapalenia płuc u noworodka
Leczenie zapalenia płuc u noworodka jest zależne od objawów i stanu zdrowia dziecka. Niemal natychmiast dziecko otrzymuje dożylnie antybiotyki (np. amoksycylina, gentamycyna). Terapia obejmuje też często dożylne podawanie płynów oraz tlenoterapię.
Leczenie zapalenia płuc u noworodków odbywa się w szpitalu. Hospitalizacja powinna być ograniczona do niezbędnego minimum, aby ograniczyć kontakt dziecka z patogenami szpitalnymi.
Leczenie zapalenia płuc u noworodków trwa na ogół 7-10 dni. Jednak w niektórych przypadkach terapia musi być wydłużona. Np. zapalenie płuc wywołane wirusem opryszczki może wymagać podawania leków przez 21 dni lub więcej.
Powikłania zapalenia płuc u noworodka
Zapalenie płuc u noworodka, szczególnie gdy jest nieodpowiednio leczone, może prowadzić do posocznicy, wstrząsu septycznego, a nawet śmierci. Powikłaniami zapalenia płuc u noworodków może być ropniak, nadciśnienie płucne i martwicze zapalenie płuc.
Wrodzone zapalenie płuc jest poważnym stanem z wysoką śmiertelnością (10%). Śmiertelność jest jeszcze wyższa, gdy objawy choroby pojawiają się w ciągu pierwszych 48 godzin życia oraz gdy dziecko ma bardzo niską masę urodzeniową. Najwyższe wskaźniki śmiertelności z powodu zapalenia płuc u noworodków dotyczą krajów rozwijających się.
Generalnie jednak rowkowania przy zapaleniu płuc u noworodków są dobre. Są one zmienne w zależności od czynników takich jak ogólny stan zdrowia dziecka czy masa ciała.
Źródła:
J.G. Blickman, L. Van Die, Chest, Pediatric Radiology (Third Edition), 2009,
Richard J. Martin, Neonatal Respiratory Disorders, Fanaroff and Martin's Neonatal-Perinatal Medicine, 2020,
L. F. Donnelly, Neonatal Pneumonia, Chest, Pediatric Imaging, 2009,
M. Aslam, Congenital Pneumonia, Medscape.
Czytaj także:
Jak leczyć katar u noworodka i zatkany nos bez kataru? [PORADY]
Zimne rączki u noworodka - czy i kiedy to powód do niepokoju
Żółtaczka u noworodka - normy bilirubiny u noworodka, jak długo schodzi
Co oznacza kichanie u noworodka? [Porady]
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
