Wodogłowie u dzieci. Przyczyny, leczenie, rokowania

Wodogłowie fot. Adobe Stock
Wodogłowie to nadmierne gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w układzie komorowym mózgu. Lekarz może przeprowadzić operację w łonie matki, która polega na wszczepieniu zastawki komorowo-owodniowej.
Edyta Liebert / 02.01.2020 12:01
Wodogłowie fot. Adobe Stock

Na skróty:

Wodogłowie u dzieci i dorosłych

Wodogłowie u płodu może doprowadzić do jego obumarcia, a u niemowląt - do zahamowania rozwoju. Prawidłowo podczas doby ok. 0,5 l płynu mózgowo-rdzeniowego wytwarza się w splotach naczyniówkowych komór mózgu. 

  • krąży w przestrzeni podpajęczynówkowej mózgu i rdzenia kręgowego,
  • dostarcza komórkom nerwowym substancji odżywczych,
  • chroni mózg przed czynnikami mechanicznymi,
  • utrzymuje właściwe ciśnienie wewnątrzczaszkowe.

Gdy płyn spełni swoją rolę, wchłania się do krwi i wytwarzana jest kolejna porcja. Może jednak dojść do zachwiania tej równowagi: jeśli dojdzie do nadmiernego wydzielania płynu mózgowo-rdzeniowego lub niedostatecznego jego wchłonięcia, mamy do czynienia z wodogłowiem.

Wodogłowie może powstać w okresie płodowym, u dziecka, nastolatka czy dorosłego człowieka - przeczytaj, jakie mogą być jego przyczyny.

Wodogłowie: przyczyny i rodzaje

Wodogłowie dzielimy m.in. na wrodzone i nabyte. Trudno jest ustalić dokładną przyczynę wystąpienia wodogłowia. Najczęstsze wrodzone przyczyny są związane z chorobami i wadami wrodzonymi u dziecka:

  • zwężenie wodociągu Sylwiusza,
  • rozszczep kręgosłupa,
  • zespół Arnolda-Chiariego,
  • zespół Dandy'ego-Walkera,
  • zakażenia wewnątrzmaciczne (np. toksoplazmoza).

Do wystąpienia wodogłowia może dojść też na skutek:

  • guza mózgu,
  • wylewów (duże ryzyko wodogłowia u wcześniaków),
  • zapalenia opon mózgowych lub mózgu.
Wodogłowie może się też pojawić w okresie płodowym. Jest znaczącym problemem, bo występuje 1–2:1000 urodzeń, dlatego tak ważne są badania prenatalne USG: nierzadko dopiero podczas porodu może okazać się, że istnieje dysproporcja między obwodem główki a przekrojem kanału rodnego, co jest bardzo dużym zagrożeniem dla dziecka i matki.
 
USG wykonane w 20 tygodniu ciąży, tzw. USG połówkowe pozwala dokładnie określić prawidłową budowę większości ważnych narządów płodu oraz pokazać ewentualne wady rozwojowe.
 

Objawy wodogłowia

Lekarz z pewnością zauważy objawy wodogłowia u małego dziecka. Są to:

  • wypukłe ciemiączko oraz rozszerzone szwy czaszkowych - może dojść do znacznego powiększenia obwody głowy,
  • oczy są zwrócone w dół,
  • żyły na skórze głowy są znacznie poszerzone,
  • maluch jest  zmęczony i słaby.
  • niemowlę ulewa, nie kontroluje odruchów ssania i połykania.

Wodogłowie u dzieci: leczenie i rokowania

Chyba każdy rodzic odczuwa lęk przed problemami z układem nerwowym dziecka, a tym bardziej, jeśli choroby są tak bardzo uwidocznione, że nie da się nie zauważyć, że maluch nie rozwija się prawidłowo.

Wodogłowie u niemowląt i małych dzieci wodogłowie może doprowadzić do powiększenia obwodu głowy, hamować prawidłowy rozwój mózgu. Jeśli nie zostanie podjęte leczenie, konsekwencją mogą być uszkodzenia mózgu, utrata wzroku a nawet śmierć. Są też prowadzone badania w kierunku ilorazu inteligencji i rozwoju emocjonalnego dzieci z wodogłowiem.

W przypadku leczenia wodogłowia zazwyczaj nie obejdzie się bez operacji.  Zwykle konieczne jest leczenie operacyjne.

Jeśli płyn produkowany jest w nadmiarze, zabieg polega na założeniu zastawki, która umożliwi odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego. Taki zabieg niesie za sobą ryzyko powstania powikłań - są zależne od konkretnego przypadku. 

Jeżeli krążenie płynu jest utrudnione, np. przez guz mózgu, wykonuje się endoskopową wentrykulostomię: dodatkowy kanał, którym płyn będzie mógł odpływać.
 
Jeśli nie wdraża się leczenia operacyjnego, można założyć drenaż zewnętrzny wszczepić podskórnie tzw. zbiornik Rickhama, połączony z układem komorowym.

Dobra wiadomość jest taka, że wodogłowie rozpoznane także u płodu daje szansę na prawidłowy rozwój dziecka. Lekarz może przeprowadzić operację w łonie matki, która polega na wszczepieniu zastawki komorowo-owodniowej.

Zabieg chroni dziecko przed szkodliwym działaniem podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego na mózg i związanych z tym groźnych powikłań.

Wady wrodzone płodu: Rozszczep kręgosłupa - czy to zawsze wyrok?
Zespół Edwardsa: jedna z najgorszych diagnoz dla matkiZespół Patau w liczbach: czy zagraża również twojemu dziecku?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA