Elementy prekognicji pojawiają się w kulturze współczesnej – czasem trafia na rynek książka lub film, opowiadające o zdarzeniach łudząco podobnych do tych, które mają miejsce parę lat później. Tak było z katastrofą Titanica i zamachem na World Trade Center. Zrzuca się to jednak na karb wyobraźni pisarskiej, która czerpie garściami z historii i społecznych obserwacji a jej wytwory z natury charakteryzują się wizyjnością. Świadectwa prekognicji, rozumianej jako wieszczenie czy jasnowidzenie odnajdujemy już w starożytnych kulturach – greckie kapłanki ze świątyni w Delfach zajmowały się przepowiadaniem przyszłości mężczyznom odwiedzającym świątynię. W Starym Testamencie znajduje się opis proroczych snów faraona, zapowiadających 7 lat urodzaju i 7 lat posuchy oraz snu, który nawiedza świętą rodzinę by ostrzec ją przed niebezpieczeństwem (rzeź niewiniątek).
Definicja
Współczesnie parapsychologia określa prekognicję jako zjawisko paramormalne, polegające na postrzeganiu osób, przedmiotów i sytuacji niezależnie od czasu i przestrzeni, w której się znajdują oraz wiedzę na temat przyszłości. Zależnie od formy tej „wiedzy”, prekognicja dzieli się na poziom osobisty (dotyczący przyszłości konkretnych osób) i ponadosobisty (dotyczący zjawisk ogólnoludzkich) oraz na prekognicję natychmiastową (w której przewiduje się zdarzenia, mające nastąpić w perspektywie kilku sekund) i oddaloną w czasie (kiedy przewidziane zdarzenia mają nastąpić w dłuższej perspektywie czasowej). Osoby które rzekomo doznały zjawiska prekognicji relacjonowały, że zdarzało się to zwykle w zmienionych stanach świadomości – w czasie snu, podczas transu lub medytacji. Z prekognicją mamy też do czynienia podczas onejromancji (wieszczenia) np. z kart lub ze zdjęcia.
Stanowisko nauki
Problem z udowodnieniem tego zjawiska polega na tym, że wszystkie relacje (współczesne jak i historyczne) są składane już po zdarzeniu, które rzekomo zostało przewidziane, stąd nie są wystarczającym dowodem na potwierdzenie istnienia tego zjawiska. Z tego powodu budzi ono duży sprzeciw w środowisku naukowym jak i wśród części parapsychologów.
Jedną z hipotez jest traktowanie prekognicji jako formy autosugestii, w której osoba mająca wizje dotyczące przyszłości kreuje rzeczywistość i podświadomie staje się sprawcą „przewidzianych” zdarzeń. Dotyczy to głównie prekognicji natychmiastowej, gdyż często ma się wrażenie, że wiemy, co się za chwilę wydarzy. Czy potrzeba do tego odpowiednich zdolności parapsychicznych – to pytanie pozostawiamy czytelnikom.
