Anakreont
Urodził się ok. 570 r. przed Chrystusem w mieście Teos w środkowej części zachodniego wybrzeża Azji Mniejszej. Losy rzuciły go na wyspę Samos, potem do Aten. Jego wiersze uczeni aleksandryjscy zebrali w sześciu księgach, z których niewiele przetrwało.
Poeta opiewał w nich Erosa - boga miłości, taniec i ucztowanie. Od jego imienia tego typu utwory literackie, sławiące uroki życia, erotykę, biesiady, nazwano anakreontykami. Do dziś zachowały się wiersze Anakreonta Do Dionizosa, Piłka Erosa, Źrebica tracka (wiersz skierowany do Traczynki, którą poeta szorstko traktuje jako źrebicę), Słodki bój, Z Erosem na pięści.
Pindar
Pindar uważany jest za jednego z największych poetów greckich, piewcę bogów i igrzysk. Urodził się prawdopodobnie w 518 r. przed Chrystusem w Tebach, głównym mieście Beocji. Studiował muzykę i kompozycję poetycką. Tworzył ody, hymny, dytyramby i pieśni. Najsławniejszymi jego utworami są Ody Olimpijskie, Pytyjskie, Nemeskie i Istmijskie, sławiące zwycięzców w wielkich igrzyskach wszechgreckich: w Olimpii ku czci Zeusa, w Delfach ku czci Apollina, w innych miejscach - ku czci Posejdona.
Pierwsza Oda Olimpijska poświęcona jest zwycięstwu Hierona, w wyścigach konnych w Olimpii w r. 476 p.n.e. W tę odę wplótł autor kunsztownie opowieść o Pelopsie, patronie Pisy w Elidzie. Według Pindara Tantal nie poćwiartował syna i nie ugotował go, lecz w kotle wykąpano tylko Pelopsa, a łopatka z kości słoniowej była jedynie ozdobą, Tantala zaś ukarano za inne przewinienie. W tej odzie Pindar poezję nazywa mądrością (sophia), a sobie życzy zwycięstw poetyckich, bo chciałby „pośród Hellenów przodować w mądrości”.
Safona (Safo)
Pierwsza poetka, patronka twórczości kobiecej, jest postacią otoczoną legendą i plotką. Urodziła się około roku 612 przed Chrystusem na wyspie Lesbos, w mieście Eresos, jako córka zamożnych arystokratów. Dotknęły ją walki o władzę, wyemigrowała z bliskimi na pewien czas na Sycylię. Po powrocie na Lesbos założyła „thiasos” - szkołę dla dziewcząt z możnych rodów. Poślubiła bogatego kupca z wyspy Andros, lecz wkrótce została wdową z ukochaną córką Kleis. Te fakty z jej życia można odnaleźć w zachowanych fragmentach jej twórczości.
Plotkarze uczynili z Safo lesbijkę, twierdzili, że wyspa Lesbos jest ojczyzną miłości między kobietami. Faktem bezsprzecznym jest, że Safona pisała wiersze o miłości, bardzo kobiece, a także o sztuce i jej wartości.
Zachowały się do dziś niektóre ody i fragmenty innych utworów. W Odzie do Afrodyty zwraca się poetka do ukochanej bogini z prośbą o opiekę, pomoc i wsparcie. Nazywa ją „nieśmiertelną Afrodytą, podstępną córką Zeusa”, „błogosławioną”, „z uśmiechem na swojej nieśmiertelnej twarzy”.
W wierszu Do dziewczyny opisuje uczucia zakochanej dziewczyny, jej reakcje na widok ukochanego: „Serce w mej piersi jak szalone szamoce się”, „Język w ustach drętwieje, prędki płomień biegnie wszędzie pod moją skórą”, „Bledsza jestem niż trawa i niewiele brakuje, bym skonała”. Kunszt poetycki Safony, zwłaszcza w utworach o miłości, uznali już starożytni. Z innych źródeł dowiadujemy się, że ta wyjątkowa kobieta kochała się nieszczęśliwie i z rozpaczy rzuciła się do morza ze Skały Leukadyjskiej. W literaturze polskiej można odnaleźć wiele odwołań do Safony.
„Safą Słowiańską” nazywa w trenach swą córkę J. Kochanowski. Wizję śmierci poetki greckiej w jednym ze swych wierszy przedstawiła M. Pawlikowska-Jasnorzewska (nazywana „polską Safoną”).
Zobacz też : Maria Pawlikowska-Jasnorzewska - biografia, liryki
Simonides
Poeta z przełomu VI i V w. p.n.e., urodził się na wyspie Keos, potem dużo podróżował. Sławę poetycką zdobył w Atenach. Pisał hymny, dytyramby, pieśni pochwalne. Słynął również z epitafiów, dzięki którym uznaje się go za ojca epigramatu. Do znanych wierszy Simonidesa należą: Pomysł Kleobulosa (wyśmiewa mędrca, stawiającego marmurową stelę przeciw wielkim żywiołom), Arete, Los. W tym ostatnim poeta przestrzega przed zbytnim zaufaniem, jakim obdarzamy szczęście, które jest przecież bardzo zmienne.
Poezja Simonidesa wzbudzała u słuchaczy żal i wzruszenie, stąd wzięło się określenie „skargi Simonidowe” (użył go m.in. J. Kochanowski w Trenach).
Teognis
Żył ok. połowy VI w. przed Chrystusem. Pisał głównie dwuwiersze elegijne będące krótkimi aforyzmami oraz elegie. Przechowany zbiór obejmuje prawie tysiąc czterysta wersów, lecz przypuszcza się, że nie wszystkie są jego autorstwa. Natomiast wiadomo, że pisał elegie do ukochanego przyjaciela Kyrnosa. Zachowały się fragmenty utworów: Bieda, Odwet, Aforyzm Sylena, Ojczyzna.
Zobacz też : Mity
Tyrtajos (Tyrteusz)
Tyrtajos żył w VII w. p.n.e. Pozostawił po sobie wiele utworów, które później zostały zebrane w pięciu księgach i złożone w Bibliotece Aleksandryjskiej. Do naszych czasów przetrwały tylko fragmenty. Legenda opowiada, że podczas wojny Sparty ze swoją zamożną sąsiadką, Mesenią, wyrocznia delficka nakazała, by Spartanie, ponoszący dotąd klęski, sprowadzili sobie doradcę z Aten.
Ateńczycy posłali kulawego gramatyka (czyli nauczyciela literatury), Tyrtajosa. Kiedy ten przybył do Sparty, zaczął recytować swoje wiersze, które stały się zachętą do walki. Inne źródła dowodzą, że Tyrtajos był Spartaninem możnego rodu i prowadził do walki zastępy wojsk spartańskich. Poezja Tyrtajosa ma charakter wojenny i zagrzewa do walki.
Poeta ten pisał: „Piękne to jest dla dzielnego męża, w pierwszym szeregu / Polec w bitwie, gdy walczy za ten ojczysty swój kraj.” Albo: „Młodzi, razem walczcie, trwając w zwartym szeregu, / Niech was nie skusi podła ucieczka, nie spęta strach, (...) / Niech się więc każdy mocno zaprze obiema nogami / W ziemię, gryząc zębami wargę, jak długo bój trwa.”
Od imienia Tyrtajosa (Tyrteusza) powstało pojęcie poezja tyrtejska. Oznacza ono poezję czynu, zagrzewającą do walki, opiewającą bohaterstwo tych, którzy oddają życie za ojczyznę.
