Pomocne w takich sytuacjach są metody zapamiętywania pisowni ortografów. Są one oparte na tworzeniu skojarzeń, grup tematycznych, przeciwieństw:
- skojarzenia ortograficzne, np. „but” – piszemy przez „u”, bo ma on otwór na nogę (podobnie: guzik, rurka, kubek, butelka); „hulajnoga” – piszemy przez „h” (jedna litera), bo jest to pojazd jednośladowy,
- tematyczne rodzinki wyrazów, np. całą grupę wyrazów związanych z wagą człowieka piszemy „u”: gruby, chudy, szczupły, tłusty, schudnąć, szczupleć,
- przeciwieństwa, np. morze – plaża (morze – miejsce wypełnione wodą – miejsce mokre; plaża – miejsce suche – dodatkowo: „ż” – kropka to ziarenko piasku).
Oprócz tego można pokusić się o tego typu ćwiczenia:
- układanie historyjki zawierającej jak najwięcej wyrazów np. z „ó”,
- opracowanie rebusu jednowyrazowego, który będzie np. wyjątkiem w pisowni wyrazów z „rz” po spółgłoskach,
- sporządzenie mapy myśli na temat: Kiedy napiszę „rz”? – mapa myśli zawiera kolory, słowa klucze i rysunki jako zastępniki lub uzupełnienia słów,
- układanie, bądź rozwiązywanie krzyżówek,
- odnajdywanie powiedzeń z podaną pisownią ortograficzną, a następnie wyjaśnianie powiedzenia,
- rzucanie piłką i wypowiadanie słów np. z „ó” lub wypisywanie na tablicy, piasku itp.,
- wiele innych… (wedle naszej wyobraźni).
A oto przykładowe zabawy grupowe:
- Dzieci siedzą w kręgu. Prowadzący daje każdemu uczniowi kartkę z poleceniem – napisz wyraz, który jest wyjątkiem w pisowni wyrazów z „rz” po spółgłosce „p” (pozostałe osoby mają to samo polecenie lecz inne spółgłoski: k, w, g, d) i podaj kartkę sąsiadowi z lewej strony, by dopisał swoją propozycję. Kartki krążą, a gdy nie ma już więcej pomysłów, prowadzący czyta zebrane kartki i uzupełnia je, bądź koryguje;
- Dzieci siedząc w kręgu wymieniają wyrazy, które są wyjątkami pisowni „rz” po spółgłoskach. Wyrazy nie mogą się powtarzać. Wygrywa ten kto poda swoją poprawną propozycję jako ostatni.
Inne sposoby ćwiczenia ortografii
Ze swojej praktyki terapeutycznej polecam ćwiczenia z serii „Ortograffiti”. Zawierają wiele atrakcyjnych dla dzieci opracowań w formie zagadek, krzyżówek, rebusów, uzupełnianek, wycinanek, kolorowanek oraz wiele innych. Ćwiczenia są nie tylko świetną zabawą, ale i rzetelną pomocą dydaktyczną do pracy w domu i w szkole. Wykaz innych pomocnych akcesoriów znajdziecie Państwo na stronie serwisu w zakładce „Wskazówki, rady, recepty”.
Ortografię należy ćwiczyć często i przy każdej okazji. Dobrą metodą jest umieszczanie w widocznych miejscach kartonów z wyrazami trudnymi do zapamiętania, by dziecko „opatrzyło się”. Uzupełnieniem może być pisanie z pamięci. Zabieramy kartony, a dziecko zapisuje z pamięci wszystkie wyrazy, które zapamiętało.
Załóż swój słowniczek
Dysortograficy powinni założyć słowniczek trudnych wyrazów, a nawet pokusić się o pisanie dyktand z niewielkiej partii materiału, np. „ó” w końcówkach „ów”, może to być np. dyktando w 10 punktach (patrz: „Recepty na czytanie i pisanie”). Ważną zasadą jest, by ograniczać do minimum sytuacje, w których dziecko kreśli błędnie napisany wyraz na czerwono i zapisuje poprawioną literę nad usuniętą. W ten sposób utrwala sobie obraz błędnie napisanego wyrazu. Należy pamiętać, by upominać dziecko, by skreśliło cały wyraz, a obok napisało poprawiony wyraz ponownie.
Kolor czerwony, bądź inny wyrazisty, również pomaga we wzrokowym obeznaniu się z barwnie zapisanym wyrazem trudnym ortograficznie. Im więcej pisania poprawnych wyrazów, tym lepiej dla pomyślnego ich zapamiętania.
Zobacz także: Zestaw ćwiczeń koncentrujących uwagę
