Jeśli martwisz się, że twoje dziecko w zaburzony sposób postrzega i odbiera świat i bodźce, przeczytaj artykuł i zadecyduj, czy konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Spis treści:
- Zaburzenia integracji sensorycznej: typologia
- Zaburzenia integracji sensorycznej - przyczyny
- Objawy zaburzeń integracji sensorycznej
- Zaburzenia integracji sensorycznej: leczenie i ćwiczenia
Zaburzenia integracji sensorycznej: typologia
Zaburzenia integracji sensorycznej doczekały się klasyfikacji ze względu na wskaźniki, np. motoryczne, behawioralne czy reagowanie na nieprzewidzianą sytuację. Typologia zaburzeń przetwarzania sensorycznego to 3 główne kategorie:
Zaburzenia modulacji sensorycznej
Główne symptomy zaburzeń modulacji sensorycznej to:
- nad- lub podreaktywność na wysokie lub niskie tony,
- nad- lub podreaktywność na jasne światło, nowe niespodziewane, zaskakujące obrazy,
- obronność dotykowa,
- podreaktywność na dotyk lub ból, niepewnośc grawitacyjna która jest nadreaktywnością/u dzieci z prawidłowymi reakcjami posturalnymi / na zmieniające sie wrażenia podczas energicznych horyzontalnych lub wertykalnych ruchów,
- nad- lub podreaktywność na zapachy,
- nad- lub podreaktywność na temperaturę, jakościowe deficyty w zdolnościach do modulacji aktywności motorycznej.
Zaburzenia ruchowe o bazie sensorycznej
- zaburzenia oralno-motoryczne pojawiające się pod wpływem niskiego napięcia mięśni, słabego planowania motorycznego lub nadreaktywności dotykowej w sferze oralnej,
- nieprawidłowe napięcie i stabilizacja mięśni,
- zaburzenia w planowaniu dużej i małej motoryki,
- jakościowe deficyty w artykulacji,
- nieprawidłowe komponenty ruchu takie jak: równowaga między zginaczami i prostownikami, rotacja, reakcje równoważne, stabilizacja.
Zaburzenia różnicowania sensorycznego:
Główne symptomy zaburzeń różnicowania sensorycznego:
- jakościowe deficyty w przetwarzaniu informacji wzrokowo-przestrzennych,
- jakościowe deficyty w pewnych aspektach przetwarzania bodźców słuchowych,
- jakościowe deficyty w pewnych aspektach różnicowania dotykowego.
Zaburzenia integracji sensorycznej: przyczyny
Lekarze nie są zgodni co do przyczyn zaburzeń integracji sensorycznej - mogą mieć one różne podłoże, a dopatrują się ich źródła w:
- czynnikach okołoporodowych, tu: cesarskie cięcie, ryzyko niedotlenienia podczas porodu, vacuum.
- wysoki poziom bilirubiny, czyli długo utrzymująca się żółtaczka,
- niska masa urodzeniowa,
- spożywany przez matkę alkohol w trakcie ciąży, a także ciąża leżąca,
- czynniki genetyczne.
Objawy zaburzeń integracji sensorycznej
- Nadwrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe bądź słuchowe. Dziecko czuje się przytłoczone bodźcami. Źle znosi pobyt w sklepie czy na placu zabaw. Nadwrażliwe na bodźce dziecko może się skarżyć na dyskomfort powodowany przez metkę na ubraniu, ciasne ubrania. Może nie lubić mycia i czesania włosów, unika prac manualnych i zajęć grupowych.
- Zbyt mała wrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe bądź słuchowe. Dziecko odbiera bodźce zmysłowe z mniejszą intensywnością niż powinno. Podczas zabawy stara się przewrócić, uderzyć kogoś, chce słuchać głośnej muzyki. Lubi tracić równowagę, przytulać się mocno itp.
- Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej. Takie dziecko jest pobudzone, nadruchliwe lub powolne i letargiczne.
- Problemy z koordynacją. Takie dziecko ma kłopoty z czynnościami manualnymi np. z trzymaniem kredek i innych przyborów, odpinaniem suwaka.
- Opóźnienia w rozwoju mowy. Dziecko nie chce mówić lub nie umie poprawnie wypowiadać nawet prostych słów.
- Problemy z koncentracją. Sam bałagan wokół dziecka nie świadczy o zaburzeniach SI, ale jeśli dziecko ma problem z organizacją porządku i nie umie włożyć np. klocków do konkretnego pudełka, łatwo się dekoncentruje, rozprasza, potrzebuje zawsze pomocy - to jest już sygnał o zaburzeniach SI.
- Choleryczność i impulsywność. Dziecko łatwo się frustruje, odpowiada agresją na otaczający świat, nie radzi sobie z emocjami, unika bliskości fizycznej.
Zaburzenia integracji sensorycznej: leczenie i ćwiczenia
Zaburzenia integracji sensorycznej trzeba leczyć, bo one nie mijają samoczynnie. Specjalista powinien określić, czy wątpliwe zachowanie dziecka jest związane z zaburzeniami integracji sensorycznej. Kolejnym krokiem jest terapia oraz ćwiczenia w domu.
Terapia odbywa się w specjalnym dostosowanym do potrzeb pomieszczeniu, nie jest zbyt jaskrawe, zbyt jasne, a dobrze wyciszone. Ćwiczenia są realizowane poprzez zabawę: celem zajęć jest polepszenie integracji między zmysłami w obrębie układu nerwowego i eliminacja problemu.
Do terapii sensorycznej wykorzystuje się przedmioty o różnych fakturach i kształtach, proste, w stonowanej kolorystyce. Zachęca się dziecko do korzystania z hamaku, deskorolki, lepienia figurek z plasteliny czy malowania stopami.
Bardzo istotna jest obecność rodzica, ponieważ jest on czynnym uczestnikiem terapii dziecka i warto, by ćwiczenia były powtarzane w domu.
Taka terapia zaburzeń integracji sensorycznej trwa zazwyczaj od 6 miesięcy do 2 lat. Działanie układu nerwowego dziecka jest stymulowane, a codzienne wykonywanie prostych czynności sprawia coraz mniejsze trudności, o ile ta praca przez zabawę jest też wspierana w domu.
Propozycje ćwiczeń na zaburzenia SI:
- Zroluj dziecko w koc lub pościeli jak naleśnik.
- Podczas gotowania czy wypieków podawaj dziecku np. trzepaczkę, by ubijało klocki w misce czy zachęcaj do poznawania tekstury ciasta, niech ugniata je jak plastelinę.
- Zachęć dziecko do wspólnego malowania całymi dłońmi.
- Turlajcie się razem po łóżku.
- Stwórz tor przeszkód tak, aby dziecko musiało się schylić, zmieścić w szczelinie lub usunąć przeszkodę, np. na leżąco.
- Bawcie się, kto dłużej będzie skakać na jednej nodze.
Więcej w temacie integracji sensorycznej: Co to jest SI+ćwiczenia w domu Jak radzić sobie z zaburzeniami SI - rozmowa z Dorotą Zawadzką
