- Autyzm
- Jak rozpoznać autyzm?
- Przyczyny autyzmu
- Objawy autyzmu
- Zespół Aspergera
- Przyczyny zespołu Aspergera
- Objawy zespołu Aspergera
Autyzm
Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju, który najczęściej objawia się w ciągu pierwszych trzech lat życia. Polega na zamykaniu się przez chorego w świecie własnych przeżyć i na odcięciu się od świata rzeczywistego.
Nazwa tej choroby jest stosunkowo nowa, ponieważ jeszcze do połowy XX wieku nie umiano dokładnie scharakteryzować objawów autyzmu i przypisania ich do znanych wcześniej kryteriów diagnostycznych. Dopiero w 1943 roku lekarz Leo Kanner opisał zaburzenia u niektórych dzieci jako autyzm.
Jak rozpoznać autyzm?
Problemy z komunikacją dzieci z podejrzeniem autyzmu mogą się pojawić już w okresie niemowlęcym. Dziecko nie wykazuje wtedy zainteresowania głosem ani żadnym innym dźwiękiem. W takim wypadku rodzice najczęściej podejrzewają, że ich dziecko jest głuche - nie reaguje na głos bliskich lub kiedy jest wołane po imieniu.
Maluch z podejrzeniem autyzmu jest spokojny nawet przy silnych dźwiękach z otoczenia. Właśnie dlatego pierwszym krokiem diagnostycznym w tej sferze jest ocena audiometryczna. Uszkodzenia słuchu częściej występują u dzieci, które znajdowały się na oddziałach intensywnej opieki noworodkowej. W związku z tym lekarze zlecają testy przesiewowe noworodków, które pozwalają na wczesne wykrywanie obniżonej ostrości słuchu.
Dzieci z zaburzeniami słuchu przypominają dzieci z autyzmem. Mają podobne problemy związane z rozwojem mowy oraz trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych. Spontanicznie używają jednak gestykulacji do komunikowania się lub wykorzystują inne sygnały pozawerbalne. Nie można tego zaobserwować u dzieci z autyzmem.
Przyczyny autyzmu
Najprawdopodobniej przyczyną wystąpienia autyzmu są defekty neurologiczne. Głównymi, najczęstszymi powodami wystąpienia autyzmu jest:
- wiek ojca (powyżej 40 lat);
- uszkodzenia centralnego układu nerwowego;
- dziecięce porażenie mózgowe;
- toksoplazmoza;
- urazy okołoporodowe;
- osłabiona sprawność immunologiczna.
Objawy autyzmu
Do najczęściej obserwowanych wczesnych objawów należą:
- brak reakcji na własne imię,
- ograniczony kontakt wzrokowy,
- rzadki uśmiech społeczny,
- brak współgrania emocjonalnego z innymi osobami,
- małe zainteresowanie bodźcami społecznymi,
- zubożona wokalizacja,
- ograniczone zdolności naśladowania, tworzenia wspólnego pola uwagi i okazywania przywiązania.
Wśród wczesnych sygnałów autyzmu szczególne miejsce zajmuje brak reakcji na własne imię, co wskazuje na deficyt selektywnej uwagi. Zakłócenie to ujawnia się w rozwoju dziecka pomiędzy 8. a 10. miesiącem życia.
Niepokój rodziców budzi też spowolnienie tempa rozwoju (np. po okresie gaworzenia nie pojawiają się pierwsze słowa) lub utrata uprzednio nabytych przez dziecko umiejętności językowych. W 20–35% przypadków zgłaszany jest regres, który obejmuje utratę słów, umiejętności mówienia czy niewerbalnych umiejętności komunikowania się (np. za pomocą gestów lub kontaktu wzrokowego).
Dzieci z wczesnym rozwojem autyzmu w tzw. fazie prewerbalnej stosują nietypowe sposoby porozumiewania się. W okresie pomiędzy 12. a 14. miesiącem życia podejmują pierwsze próby wydawania dźwięków w trybie rozkazującym, w ograniczonej formie sygnalizują też swoje potrzeby. Pomiędzy 14. a 16. miesiącem życia niektóre dzieci nadal nie umieją wskazywać swoich potrzeb lub robią to mechanicznie. Umiejętność ta nie służy do nawiązywania komunikacji albo kontaktów społecznych. Dzieci takie nie potrafią zrozumieć, co oznacza uśmiech, miłe słowo, pieszczota lub pocałunek bliskiej osoby.
Zespół Aspergera
Zespół Aspergera to całościowe zaburzenie rozwoju i lżejsza odmiana autyzmu. Po raz pierwszy nazwy Zespołu Aspergera użyła Lorna Wing, było to w 1981 roku. W swojej publikacji zwróciła ona uwagę na istotną różnicę pomiędzy osobami z autyzmem, a z zespołem Aspergera. Według niej osoby z zespołem we wczesnym dzieciństwie miały dobrze rozwiniętą mowę i procesy poznawcze, a zaburzony był tylko rozwój motoryczny i społeczny.
Zespół Aspergera, tak jak i autyzm, jest zaburzeniem o podłożu neurologicznym. Towarzyszy chorej osobie od okresu niemowlęcego do końca życia. Jego przyczyny nie są znane. Najczęściej zespół Aspergera zostaje zdiagnozowany dopiero, gdy dziecko idzie do szkoły. Wcześniejsza diagnoza jest trudna, ponieważ objawy przypominają autyzm. Jedyną różnicą dzielącą dzieci z zespołem od dzieci cierpiących na autyzm jest szybki rozwój intelektualny.
Przyczyny zespołu Aspergera
Choć przyczyny wystąpienia tego zespołu nie są jednoznacznie potwierdzone, naukowcy mają pewne przypuszczenia. Po wielu badaniach stwierdzili, że do zespołu mogą przyczynić się:
- zaburzenia genetyczne już w okresie prenatalnym;
- zbyt późny wiek rodziców (po 40. roku życia);
- poważne infekcje;
- uszkodzenie centralnego układu nerwowego;
- porażenie mózgowe;
- toksoplazmoza.
Pomimo że zespół Aspergera jest częściej spotykany niż autyzm, jest rzadziej rozpoznawalny. Kryteria zaburzenia są bardzo nieostre i często mylone z autyzmem.
Objawy zespołu Aspergera
- brak umiejętności interpersonalnych;
- problemy z nawiązywaniem przyjaźni i kontaktów z innymi ludźmi;
- brak umiejętności współczucia innym;
- wąskie, obsesyjne zainteresowania daną dziedziną, kosztem innych zajęć;
- szczególne zainteresowania przedmiotami ścisłymi;
- zaburzenia mowy, trudności ze zrozumieniem abstrakcyjnych pojęć i zwrotów;
- awersja do zmian;
- problemy z organizacją;
- brak łączności między przeżyciami, a uczuciami;
- brak umiejętności interpretowania zachowań czy emocji innych osób;
- niezwykła inteligencja i zdolności– np. pamięć do dat i liczb.
Zobacz też: Objawy autyzmu u dzieckaMowa dziecka - jak poznać, że dziecko ma autyzm?
Źródło: „Dzieci o specjalnych potrzebach komunikacyjnych” autorstwa B. Winczury (wydawnictwo Impuls, 2014) oraz artykuł Dominiki Radeckiej.
