Nie, nie cieszyłam się, kiedy Tomasz zginął. Nie jestem potworem. Ale muszę się przyznać, że poczułam ulgę. Życie z nim było naprawdę trudne. Czy kochałam męża? Tak, przez kilka lat. Rok przed ślubem do szaleństwa, potem jeszcze przez dwa, może trzy lata. A przez kolejne 40 lat po prostu w tym małżeństwie trwałam. Bo uważałam, że to mój obowiązek.
Wiem, dlaczego tak łatwo dałam się zauroczyć Tomaszowi. Po latach pętania się po domach ciotek bardzo chciałam wreszcie być na swoim. Miałam 18 lat, nie wiedziałam, że to nie oznacza, że muszę znaleźć męża.
Mamy nie pamiętam. Zmarła, kiedy nie miałam nawet trzech lat. Tata się załamał. Nie umiał się mną zajmować. Po kilku miesiącach zamieszkałam z ciocią Olą, siostrą mamy. Spędziłam u niej osiem lat. Byłam z nią szczęśliwa. Zabrała ją ta sama choroba co mamę – nowotwór piersi.
Teściowa uważała, że synowa to popychadło
Nie wiem, jak to wyglądało naprawdę, ale miałam wrażenie, że reszta rodziny ciągnęła na pogrzebie cioci losy. Przegrany musiał się zaopiekować mną. Myślę, że wtedy skończyło się moje dzieciństwo.
Wuj Ryszard i ciotka Ilona zajmowali się mną przez dwa lata. Ale kiedy urodziły im się bliźniaki, przekazali mnie ciotce Agacie i jej mężowi Wojtkowi. Trójka ich dzieci nienawidziła mnie. Ich najstarszy syn Jacek zaczął mnie obmacywać, jak miałam 14 lat. Kiedy o tym powiedziałam cioci, wyrzuciła mnie z domu.
Zlitowała się nade mną siostra babci, ciocia Irena. Byłam jej wdzięczna, zanim zorientowałam się, że po prostu potrzebowała darmowej sprzątaczki i kucharki. Chyba w tych rolach się sprawdziłam, bo jak Irena zmarła, koniecznie chciały mnie jej dwie młodsze siostry, obie wdowy grubo po siedemdziesiątce.
Wygrała ciotka Celina. Mieszkałam z nią, kiedy poznałam Tomasza. Przyszedł do domu malować ściany. Chodził po całym domu półnagi i prężył muskuły. Zakochałam się od razu. Tomasz był tylko pomocnikiem, ale opowiadał mi, że lada chwila założy swoją własną firmę remontową. Wierzyłam mu. We wszystko. Także w to, że mnie kocha i że jak zgodzę się zostać jego żoną, będę jego królową i niczego mi w życiu nie zabraknie.
Zaraz po ślubie zamieszkaliśmy z jego rodzicami. Teściowa okazał się gorsza niż ciotka Celina. Uważała, że synowa to darmowe popychadło. Gotowałam, szorowałam podłogi, prałam i prasowałam. Raz spróbowałam o tym porozmawiać z mężem. Ofuknął mnie, że jestem niewdzięczna, bo mieszkamy pod dachem jego rodziców za darmo.
Poskutkowało. Wynajęliśmy mieszkanie
– Mamusia całe życie zajmowała się domem. Nie miała córki, żeby jej pomogła. Cieszę się, że teraz może odpocząć – odpowiedział.
Wyprowadziliśmy się dopiero, gdy urodził się Maciek. Teściowej przeszkadzał płacz dziecka. Kiedy Tomasz ciągle pouczał mnie, żebym coś zrobiła z małym, bo nie jesteśmy u siebie i musimy się liczyć ze zdaniem mamy, po raz pierwszy się postawiłam.
– Tomek, są dwa wyjścia. Mogę udusić Maćka poduszką albo się wyprowadźmy – warknęłam.
Wreszcie byłam u siebie. Dalej harowałam, bo Tomasz nie dotykał się do żadnych prac domowych ani nie pomagał przy dziecku. Ale przynajmniej robiłam to po swojemu. Nigdy nie pracowałam zawodowo – więc nie miałam własnych pieniędzy.
Tomasz dawał mi wyliczone kwoty na zakupy i sprawdzał rachunki. O pieniądze na buty dla siebie czy płaszcz musiałam prosić. Przy każdej okazji wypominał mi, że to są JEGO pieniądze, nie moje. A jednocześnie wypominał mi, że na chrzciny syna kuzyna włożyłam tę samą sukienkę co na jego wesele.
– Mogłabyś się postarać, żeby nie wyglądać jak kocmołuch – przygadał mi, kiedy wróciliśmy.
Przypomniałam mu, że prosiłam o pieniądze na sukienkę, ale mi ich nie dał.
– Pieniądze i pieniądze. Masz maszynę do szycia, możesz coś uszyć, przerobić. Żona Patryka wszystkie ubrania dla siebie i dzieci szyje sama, wiesz, jaka to oszczędność? – oznajmił.
Tomasz nigdy nie podniósł na mnie ręki
Poddałam się. Jak w wielu innych sprawach. Po prostu żyłam z dnia na dzień. I cieszyłam się, że Maciek zdrowo rośnie. Gdy czasem było mi bardzo źle, przypominałam sobie uśmiech synka i wiedziałam, że muszę zaciskać zęby dla niego. Tomasz nigdy nie podniósł na mnie ręki. Moje koleżanki ze szkoły uważały więc, że jest dobrym mężem i że wydziwiam. Ale ja się w małżeństwie dusiłam.
Kiedyś wyobrażałam sobie, że z mężem, a potem i dziećmi będziemy zwiedzać Polskę, a może i Europę. Że będziemy razem robić mnóstwo rzeczy: bawić się, chodzić do kina, że będziemy mieć mnóstwo przyjaciół.
Owszem, Tomasz miał kolegów. Spotykali się w każdą sobotę. W barze, sami, bez żon. Wracał z tych spotkań kompletnie pijany, w niedzielę wstawał dopiero na obiad. Pierwszą próbę zaczęcia pracy zawodowej podjęłam, kiedy Maciek poszedł do przedszkola.
Chciałam mieć swoje pieniądze, swoją odskocznię od domu. Ale prawda jest taka, że moja pensja na pewno by nam się przydała. Wbrew zapowiedziom Tomasz ciągle nie założył swojej firmy. Zatrudniał się raz tu, raz tam. Pieniądze raz były, a raz nie.
– Oszalałaś? Jaka praca? W domu masz jej za mało? Mam wracać z pracy do bałaganu i robić sobie kanapki? Nie ma mowy – zareagował nerwowo.
Przekonywałam, że dam radę i zająć się domem, i pracować. Tak bardzo chciałam się wyrwać z domu… Nic z tego. Maciek miał już 13 lat, kiedy Krysia, moja znajoma z technikum, zaproponowała mi pracę w kwiaciarni:
– Jola, otwieram filię na drugim końcu miasta, potrzebny mi do pracy ktoś zaufany. Wiem, że lubisz kwiaty, a kurs bukieciarski ci opłacę.
Nie udało się. Tomasz zdenerwował się tak bardzo, że myślałam, że to będzie ten pierwszy raz, kiedy mnie uderzy.
– Czegoś ci brakuje? Głodujesz czy co? Przygód szukasz, o to ci chodzi! – ryczał.
Dałam spokój. Najgorsze, że przestałam marzyć
O podróżach, pracy, nauce francuskiego czy tańca towarzyskiego. Pogodziłam się z tym, że nic mnie już dobrego w życiu nie czeka. A o tym, że może kiedyś zostanę wdową i będę mogła żyć po swojemu, nawet nie miałam odwagi myśleć. To na pewno byłby grzech.
Tomasz zginął na budowie. Spadł z rusztowania. Maciek już wtedy od lat mieszkał w Dublinie. Teściowie nie żyli. Byłam zupełnie sama. Oczywiście, popłakałam się. Spędziłam z Tomaszem 40 lat i ciągle pamiętałam, że kiedyś go kochałam. Potem trzeba było załatwiać pogrzeb, formalności, nie miałam czasu myśleć, co dalej.
Tomasz przez większość życia odkładał minimalne składki na ZUS. Rok wcześniej przeszedł oficjalnie na emeryturę. Okazało się, że tę emeryturę teraz będę dostawać ja. To był szok. Miałam 60 lat i po raz pierwszy w życiu własne pieniądze. Małe, ale dla mnie to było wielkie wydarzenie.
Wiedziałam, że będę musiała żyć oszczędnie, ale na początku zaszalałam. Kupiłam sobie nową sukienkę i kozaczki. Poszłam do fryzjera, pierwszy raz od ślubu. A potem opróżniłam dawny pokój Maćka ze wszystkich gratów Tomasza (nie lubił nic wyrzucać) i urządziłam tam sypialnię z prawdziwego zdarzenia. Koniec ze spaniem na wysłużonej wersalce!
On zmarł, a ja zaczęłam żyć
Po tym szaleństwie do końca miesiąca jadłam makaron z serem. Po pierwsze, na więcej nie było mnie stać. Po drugie – nie chciało mi się gotować i zmywać. Spacerowałam, oglądałam jak leci seriale w telewizji i wylegiwałam się w fotelu.
Było cudownie, ale… szybko się znudziłam. Zadzwoniłam do Krysi, tej od kwiaciarni. Wiedziałam, że teraz prowadzi już całą sieć – widziałam jej szyldy w kilku punktach miasta, jeden całkiem blisko mojego mieszkania.
– Nie potrzebujesz pracownika? Mogę sprzedawać kwiaty, ale też sprzątać, cokolwiek – zaproponowałam.
– Wiesz, zastanawiałam się, kiedy zadzwonisz, odkąd dowiedziałam się, że Tomasz nie żyje. Jasne, że znajdę dla ciebie pracę. Tylko daj mi chwilę, żebym wszystko poukładała.
Okazało się, że pani Kasia, która pracowała w kwiaciarni koło mnie, chciała przenieść się gdzieś bliżej domu. A pracująca w filii na jej osiedlu Marta szykowała się do zostania mamą.
– Przez pierwszy miesiąc popracujemy razem. W międzyczasie zrobisz kurs. Dasz sobie radę, zobaczysz – Krysia, od zawsze kobieta samodzielna, bardzo kibicowała mojej późnej „emancypacji”. – A dziś dla uczczenia naszej współpracy idziemy na kolację.
To było kolejny pierwszy raz w moim życiu – nigdy wcześniej nie byłam w restauracji. Kilka razy zabrałam Maćka na frytki do baru – oczywiście w tajemnicy przed Tomaszem, bo to „wyrzucanie pieniędzy w błoto”. Na wyjście do restauracji włożyłam nową sukienkę, umalowałam się.
Przejęłam stery
– Od dziś robisz już tylko to, na co masz ochotę – powiedziałam do swojego odbicia w lustrze.
To był wspaniały wieczór. Po kolacji poszłyśmy do pubu. Piłyśmy piwo, chrupałyśmy orzeszki i nawet spróbowałam gry w rzutki.
To, co dla większości ludzi jest codziennością, dla mnie było czymś nowym i cudownym. To, że rano trzeba się porządnie ubrać i umalować. To, że w ciągu dnia spotyka się mnóstwo ludzi. To, że zamiast gotować obiad, można wyskoczyć na kawę i kanapkę do lokalu obok. I to, że wieczorem można iść na kurs tańca albo leżeć na kanapie. I że to jest twoja decyzja.
Na początku chciałam od razu spróbować wszystkiego, o czym dawno temu marzyłam. I pracy, i wyjazdów, i nauki języków, i tańca, i słodkiego nicnierobienia. Ale szybko się przekonałam, że tak się nie da. Zrobiłam listę. Rzeczy, które muszę zrobić, które chcę i które mogłabym. I które są najpilniejsze.
Pracę już miałam odhaczoną. Znajomości – też (Krysia wciągnęła mnie do swojej babskiej paczki). Podróże – poczekają do lata. Na wyjazd nad morze już byłam umówiona z Krysią.
Kolejny na liście był kurs tańca. Trochę się wstydziłam, ale okazało się, że w domu kultury są takie specjalne dla osób 50 plus.
– Pani Jolu, pani jest urodzoną tancerką! – komplementował mnie instruktor.
I chyba nie była to tylko kurtuazja – na parkiecie czułam się jak ryba w wodzie. Na Boże Narodzenie przyjechał do Polski Maciek z rodziną.
– Jejku, babciu, jak ty pięknie wyglądasz, prawie cię nie poznałam – zawołała na mój widok Zosia, sześciolatka.
Postanowiłam spełniać marzenia
Jej mama próbowała przepraszać za szczerość córki.
– Daj spokój, przecież mam lustro. I wiem, co makijaż, strój i fryzura potrafią zrobić z kobietą, nawet w moim wieku – przerwałam jej.
– Mamuś, przepraszam – wyszeptał.
– Synku, za co?
– Że uciekłem. I cię zostawiłem z tatą. Przecież wiedziałem, że jesteś nieszczęśliwa. Mogłem cię ściągnąć do siebie. Obiecuję, będziemy przyjeżdżać do domu częściej. A kto wie, może wrócimy do Polski? Mam pewną propozycję z Warszawy. Nie chcę zapeszać, więc na razie więcej nie powiem.
W styczniu okazało się, że rzeczywiście Maciek z rodziną wraca do Polski. To było jedno z moich marzeń, mieć ich bliżej siebie. Ale na mojej liście były też „odwiedziny u Maćka”. Ta pozycja awansowała więc na pierwsze miejsce. Bilety mam już kupione, lecę za dwa dni.
– Jak tak dalej pójdzie, szybko będziesz musiała znaleźć sobie nowe marzenia, bo te, które masz na liście, zaraz ci się skończą – zażartowała wczoraj Krysia, która wpadła pomóc mi się spakować.
A potem złapała flamaster i na dole mojej kartki dopisała: „Romans”. Zaczęłam się śmiać, popukałam się w czoło, zabrałam Kryśce mazak i skreśliłam ten dopisek. Ale ten żart dał mi do myślenia.
Skoro już wiem, że wolno mi marzyć i że marzenia się spełniają, to może i na miłość nie jest za późno? W nocy wstałam z łóżka, poszłam do kuchni, zakreśliłam słowo „romans” kółkiem i dopisałam: „W sumie czemu nie”.
Czytaj także:
„Przez chorobę córki, moje małżeństwo zawisło na włosku. Żona postawiła mi ultimatum: albo przeprowadzka, albo do widzenia”
„Po tragicznej śmierci córki, nad moje życie nadeszły czarne chmury. Dopiero miłość zdołała je przepędzić”
„Ojciec porzucił nas, żeby zbawiać świat. Imponowało mi to, dopóki nie zrozumiałem, że poświęcił rodzinę dla swojego ego”
