Najczęstsze „fałszywki” to imitacje naturalnych lub syntetycznych kamieni szlachetnych, wykonanych całkowicie lub częściowo ludzką ręką. Imitacje kamieni przypominają wyglądem (zwłaszcza barwą) swoje naturalne odpowiedniki, ale ich własności fizyczne i chemiczne są inne. Należą do nich również te kamienie syntetyczne, które nie mają odpowiedników w przyrodzie np. fabulit czy YAG (Yttrium Aluminum Garnet) – sztuczne kryształy używane do wyrobu imitacji diamentów.
Poprawianie wyglądu kamieni
Jednak w dziedzinie jubilerstwa człowiek poszedł jeszcze dalej. Nie tylko naśladujemy przyrodę,lecz także czasem ją poprawiamy. Kamienie naturalne mogą być modyfikowane w celu podniesienia ich wartości. Znane są sposoby „ulepszania” przez ukrycie spękań i skaz lub podgrzewanie, niekiedy poddawane są promieniowaniu, aby poprawić ich barwę.
- Nasycenie olejem – oleju używa się do poprawiania koloru kamieni szlachetnych, maskują one również spękania i skazy. Najczęściej substancjami oleistymi nasyca się szmaragdy;
- Podgrzewanie – ten proces ma kilka zastosowań. Po podgrzaniu niektóre kamienie, jak cyrkon, po podgrzaniu do 900-1000°C – zmienia barwę na niebieską (tzw. "diament Matara"). W innych kamieniach wysoka temperatura intensyfikuje kolor kamieni lub zmienia ich klarowność. Karneol podgrzany do 150°C po wystygnięciu znacznie poprawi swój koloryt. Podgrzany do tej temperatury chalcedon zmieni barwę z żółtej lub brązowej na czerwoną lub pomarańczową. Żółty topaz podgrzany do 300-350°C może zachować swoją barwę lub zmienić na różową, w wyższej temperaturze zabarwienie topazu zniknie całkowicie. Cytryny brazylijskie po podgrzaniu zmieniają kolor z żółtego na zielony lub ciemnozielony. Zielonawy beryl podgrzany do 450°C – zamienia się w niebieskawy;
- Napromieniowanie – barwę niektórych kamieni szlachetnych zmienić można pod wpływem napromieniowania, niekiedy nawet używa się do tego celu pierwiastków radioaktywnych;
- Sztuczne barwienie – stosuje się najczęściej do agatów. Przez ich barwienie można uzyskać żywe, ciekawe zabarwienie. Jeśli spękany kwarc lub jaspis poddamy barwieniu żelazocyjankiem żelaza na niebiesko – "otrzymamy" Lapis lazuli (tzw. "szwajcarskie kamienie").
