Krzew ozdobny to, wg definicji wieloletnia roślina drzewiasta o zdrewniałej łodydze, która od nasady rozgałęzia się na wiele zdrewniałych pędów równorzędnych. W przeciwieństwie do drzew, u krzewów nie ma osi głównej – pnia, a także korony. Dla nas najważniejsze jest jednak to, że krzewów jest tak dużo! Od liliputów, dorastających zaledwie do 30 – 40 cm, a niekiedy jeszcze niższych, do bardzo okazałych, osiągających kilka metrów.
Najbardziej podstawowy podział obejmuje dwie grupy: krzewy ozdobne liściaste i krzewy ozdobne iglaste. Liściaste mogą mieć okazałe kwiaty lub nie, zrzucać liście na zimę lub nie. Przy zakupie warto też zwrócić uwagę, czy np. mają kolce. Czasem jest to wada, a czasem zaleta. Ważną grupą są również krzewy ozdobne owocujące, bo niektóre z nich są jadalne.
Krzewy ozdobne kwitnące
Większość z nich zakwita wiosną. Ale nie brakuje też takich, które stroją się w piękne kwiaty latem i kwitną prawie do jesieni. Przed zakupem musisz upewnić się, kiedy chcesz, aby dany krzew zakwitł i na jakie kolor, jeżeli twój ogród ma mieć określoną tonację kolorystyczną.
Krzewy ozdobne kwitnące wiosną:
- Forsycja. Kwitnie na przełomie marca i kwietna na żółto.
- Bez. Kwitnie w maju, są odmiany liliowe, fioletowe i białe.
- Migdałek. Zakwita pod koniec kwietnia, na różowo.
- Pigwowiec. Kwitnie pod koniec kwietnia lub w maju, na czerwono.
- Tawuła. Kwitnie pod koniec kwietnia i w maju na biało
- Żarnowce i szczodrzeńce. Kwitną w kwietniu lub maju, na żółto, czasem mają kwiaty żółto-czerwone.
- Różaneczniki (rododendrony) i azalie. Kwitną w maju i czerwcu. Najwięcej odmian kwitnie na różowo i fioletowo, ale są też kremowe, żółte, pomarańczowe.
Krzewy ozdobne kwitnące latem:
- Jaśminowiec. Kwitnie pod koniec maja i w czerwcu na biało.
- Krzewuszka Weigela. Kwitnie w czerwcu i lipcu na różowo lub czerwono.
- Pęcherznica kalinolistna. Kwitnie w czerwcu i lipcu na kolor kremowy, niektóre odmiany na różowo.
- Tawuła japońska. Niektóre odmiany kwitną w czerwcu, inne w lipcu i sierpniu. Kwiaty na ogół są różowe, czasem białe.
- Budleja Dawida. Kwitnie w lipcu i sierpniu na fioletowo, niektóre odmiany na biało lub różowo.
- Hortensja bukietowa. Kwitnie od końca lipca czasem do jesieni. Kwiaty są białe, kremowe lub lekko różowe.
- Hortensja ogrodowa. Kwitnie w czerwcu i lipcu, czasem jeszcze w sierpniu. Tworzy piękne kwiaty różowe lub niebieskie.
- Róże. Kwitną przez całe lato, niektóre do późnej jesieni, kwiaty mają przeróżne barwy, w zależności od odmiany.
Krzewy ozdobne zimozielone
Tak nazywa się ozdobne krzewy liściaste, które w naszych warunkach klimatycznych nie zrzucają na zimę liści i również wtedy stanowią ozdobę ogrodu. Oto najpopularniejsze gatunki.
- Bukszpan. Dorasta do 2 – 3 metrów, są też odmiany niskie. Wspaniały na obwódki rabat, żywopłoty i... ogrodowe rzeźby, bo wspaniale znosi cięcie.
- Lawenda wąskolistna. Dorasta do 50 cm, najlepiej wygląda w grupie. To także roślina na balkon do skrzynek.
- Irga płożąca. Jak wskazuje nazwa, jest niskim krzewem, dorasta do 15 cm, ładnie zadarnia ziemię. Zimą zachowuje drobne listki i dodatkowo zdobią ją czerwone koraliki.
- Kalmia wąskolistna. Dorasta maksymalnie do 1 m. Ma skórzaste, lancetowate liście długości do 6 cm. W surowe zimy może jednak przemarzać.
- Mahonia. Przez całą zimę zdobią ją błyszczące, skórzaste liście. Dorasta do ok. 1 m.
- Ostrokrzew kolczasty. Zimą zdobią go ładne skórzaste, błyszczące liście i czerwone owoce.
- Ognik szkarłatny. Często zachowuje drobne listki, dodatkowo zdobią go czerwone, żółte lub różowe owoce wyglądające niczym koraliki. Krzew na wiele lat.
- Trzmielina Fortune'a. Najczęściej spotyka się u nas odmiany niskie, dorastające do ok. 60 cm z dwukolorowymi listkami, które zachowują zimą urodę.
- Różanecznik (rododendron). Wiosną przepięknie kwitnie, przez resztę roku zdobią ogród jego skórzaste, zielone liście.
Krzewy ozdobne iglaste
Do niedawna były najpopularniejszymi krzewami w polskich ogrodach. Zapewne dlatego, że na ogół, jeśli nie chorują, to nie wymagają żadnej pracy. Ale też lubiane są za to, że zachowują piękną zieloną barwę podczas zimy i nie trzeba grabić liści. Mają różną wysokość odcień igieł i pokrój. Warto je łączyć w niewielkie grupy (2–3 rośliny), tworząc ciekawe kompozycje. Oto najpopularniejsze ozdobne krzewy iglaste:
- Żywotnik zachodni. To popularna tuja. Najczęściej sadzone odmiany to Szmaragd (Smaragd) i Brabant
- Biota wschodnia (Żywotnik wschodni). Najbardziej znana jest kulista odmiana Aurea Nana, o jajowatym pokroju, który po 10 latach osiąga 70 cm wysokości.
- Cis. Dobrze rośnie w cieniu, dobrze znosi cięcie.
- Cyprysiki. Czasem są mylone z innymi iglakami, np. tujami, bo bardzo je przypominają lub jałowcami. Są odmiany niskie i wysokie.
- Jałowce. Są ich dziesiątki. Są wysokie, dorastające do kilku metrów, a także niskie, płożące. Niektóre mają igły szarozielone, inne zielone, jeszcze inne żółte, a nawet dwubarwne.
Krzewy o ozdobnych owcach
Najpiękniejsze są te, które tworzą dużo drobnych owoców w jaskrawych kolorach. Do takich należy:
- Irga płożąca (wymieniona też w grupie krzewów zimozielonych), od jesieni stroi się w czerwone koraliki.
- Ognik szkarłatny. Ma dużo małych, twardych owoców – koralików w kolorach: czerwonym, żółtym lub pomarańczowych.
- Perukowiec podolski. To prawdziwy oryginał o bordowych liściach, którego owocostany tworzą czerwonorożowe "peruki", przez niektórych nazywane też chmurkami lub obłoczkami.
- Cytryniec chiński. Tworzy jaskrawoczerwone, jagodowate owoce zebrane w krótkie grona.
- Pięknotka Bodiniera. Jesienią stroi się w błyszczące, intensywnie fioletowe drobne owoce – koraliki.
- Pięknotka japońska. Jesienią pokryta jest okrągłymi, białymi, niejadalnymi owocami, niczym perlami.
Krzewy ozdobne do cienia
Dobrze tolerują niedobór słońca niektóre krzewy zimozielone i iglaste. Ale są również kwitnące gatunki, które nieźle sobie radzą w takich warunkach. Ogrodnicy polecają zwłaszcza:
- Cis pośredni, np.odmiany: \'Farmen\', \'Hicksii\', \'Hillii\' lub \'Viridis\'.
- Bukszpan. Można dobrać odmianę o takiej sile wzrostu, jaka nam pasuje.
- Hortensja ogrodowa. W zupełnym cieniu nie będzie obficie kwitla, ale w półcieniu tak.
- Rododendrony.
- Irga płożąca i Dammera.
- Mahonia pospolita.
Krzewy ozdobne: sadzonki i sadzenie
Sadzonki krzewów ozdobnych najlepiej kupować w szkółkach lub na kiermaszach w których biorą udział szkółkarze oraz w sklepach ogrodniczych. Te sprzedawane przez supermarkety bywają przesuszone. Choć niektóre gatunki bywają sprzedawane z gołym korzeniem, to lepiej kupować sadzonki w plastikowych pojemnikach.
Najlepszymi terminami sadzenia jest wiosna (kwiecień, początek maja) i jesień (do połowy października). Wtedy krzewy najlepiej się ukorzeniają i dobrze rosną.
Wyjętą z pojemnika sadzonkę wkładamy w wykopany dołek tak, by szyjka korzeniowa znalazła się na poziomie powierzchni ziemi. Zasypujemy żyzną ziemią, lekko ubijamy, podlewamy. Wokół rośliny warto zrobić niewielkie wgłębienie, by zatrzymywała się woda, gdy podlewamy rośliny w czasie suszy. Sadzonkom posadzonym wiosną warto od razu skrócić pędy, np. o połowę, a tym posadzonym jesienią – na wiosnę.
