Co to jest zespół metaboliczny?
Terminem zespołu metabolicznego (zespołu polimetabolicznego, zespołu X, zespołu insulinooporności) nazywamy współistnienie kilku zaburzeń metabolicznych, które zwiększają ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, a w konsekwencji podwyższają prawdopodobieństwo przedwczesnego zgonu. Do składowych zespołu X należy przede wszystkim insulinooporność (cukrzyca bądź stan przedcukrzycowy), zaburzenia lipidowe (wysoki poziom cholesterolu oraz triglicerydów), podwyższone ciśnienie krwi, zaburzenia hormonalne oraz stan prozakrzepowy.
Wzrost rozpowszechnienia zespołu metabolicznego w krajach wysokorozwiniętych spowodowany jest przede wszystkim niezdrowym stylem życia (brakiem aktywności fizycznej, spożywaniem nadmiaru żywności, stresem). Według badań NATPOL PLUS z 2002 r. zespół metaboliczny dotyczy 26,2% dorosłych Polaków.
Przyczyny wystąpienia zespołu X
Przyczynami występowania zespołu metabolicznego są przede wszystkim nadwaga i otyłość. Do grupy podwyższonego ryzyka należą osoby z tzw. otyłością brzuszną. Jest to typ otyłości, który rozpoznajemy, gdy stosunek obwodu talii do bioder przekracza 0,85 u kobiet, zaś 1,0 u mężczyzn. U takich osób brzuch może być twardy i napięty, ponieważ większość tkanki tłuszczowej gromadzi się w okolicy trzewnej. Oznacza to, że tkanka tłuszczowa otacza narządy wewnętrzne, powodując ich otłuszczenie, ucisk oraz zmniejszenie wrażliwości na działanie insuliny. Poza tym tłocznia brzuszna jest wypchnięta, co ogranicza swobodne oddychanie, powodując zadyszki i chrapanie.
Zobacz: Co wpływa na otyłość?
Konsekwencje zespołu metabolicznego
Zespół metaboliczny nie jest chorobą, ale przyczyną występowania wielu groźnych schorzeń, związanych przede wszystkim z układem sercowo-naczyniowym. Do klinicznych konsekwencji zespołu należą: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, cukrzyca typu 2, stłuszczenie wątroby i upośledzenie jej funkcji, kamica żółciowa oraz niektóre typy nowotworów.
Jak go uniknąć lub zmniejszyć jego objawy?
Lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego aby ustrzec się zaburzeń związanym z zespołem metabolicznym należy przede wszystkim zmienić styl życia na stałe, a nie tylko na okres trwania diety. Niezwykle ważne jest również rzucenie palenia i unikanie spożywania alkoholu. Zespół metaboliczny nie jest nieuleczalny. Okazuje się, że niewielkie modyfikacje w codziennej diecie i pół godziny dziennie intensywnego ruchu mogą pozwolić na całkowitą rezygnację z przyjmowania leków.
Warto przeczytać: Jak jedzenie wpływa na nasze życie?
Jakie produkty spożywać, a jakich unikać?
Dietą zalecaną w prewencji i leczeniu zespołu metabolicznego jest dieta bogata w warzywa i owoce, ryby, drób, oliwę z oliwek, orzechy. Przeciwwskazane jest częste spożycie czerwonego mięsa i produktów mlecznych. Należy również unikać produktów wysoko przetworzonych, takich jak chipsy, słodycze, produkty cukiernicze oraz dania „na wynos”.
Zdrowa dieta oraz pozbycie się złych nawyków ułatwi zrzucenie zbędnych kilogramów. Należy pamiętać, że utrata masy ciała w wysokości od 10% do 15%, zmniejsza problemy zdrowotne (w tym objawy zespołu X) u 90% otyłych osób. Objawia się to poprawą parametrów lipidowych, spadkiem ciśnienia krwi oraz zwiększoną tolerancją glukozy. Ustępują również inne dolegliwości związane z nadmierną masą ciała, takie jak uczucie zmęczenia, chrapanie, zespół bezdechu nocnego, zadyszka, bóle stawów, uczucie ciężkich nóg, bóle krzyża, nadmierne pocenie oraz zaburzenia miesiączkowania.
Pamiętaj, że najlepszym sposobem na zdrowie jest odpowiednio zbilansowana dieta oraz aktywność fizyczna, której nie zastąpi żaden suplement diety!
inż. Agnieszka Kopacz
