Herbata z pysznogłówki (herbatka Oswego) to prawdziwa perełka wśród naturalnych naparów. Szykuje się ją z kwiatów i liści pysznogłówki szkarłatnej, inaczej zwaną dwoistą (Monarda didyma) lub pysznogłówki dętej (Monarda fistuloza). Te niepozorne rośliny o intensywnym, cytrusowo-kwiatowym zapachu skrywają w sobie bogactwo właściwości zdrowotnych, które odkrywano przez wieki.
Dziś, w dobie poszukiwania naturalnych alternatyw dla farmaceutyków i wzrastającej popularności medycyny naturalnej i ziołolecznictwa, pysznogłówka powraca do łask.
Herbatę z pysznogłówki kupisz za kilkanaście złotych za 50 g lub zrobisz sama, zbierając roślinę samodzielnie. Z pewnością pysznogłówka należy do ziół, które warto mieć w ogrodzie.
Spis treści:
- Na co pomaga herbata z pysznogłówki?
- Jak zrobić herbatę z pysznogłówki?
- Przeciwwskazania do picia herbatki z pysznogłówki
Na co pomaga herbata z pysznogłówki?
Herbata z pysznogłówki, znanej również jako monarda lub bergamotka ogrodowa, ma długą historię stosowania w medycynie ludowej. Różne gatunki pysznogłówki, w tym Monarda didyma i Monarda fistulosa, były używane przez rdzenne plemiona Ameryki Północnej (np. plemię Oswego) jako lekarstwo na wiele dolegliwości. Przypisywano jej działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i uspokajające.
Pysznogłówka była wykorzystywana między innymi w leczeniu infekcji układu oddechowego, problemów trawiennych, bólów głowy oraz stanów zapalnych skóry.
W medycynie ludowej stosowano pysznogłówkę do łagodzenia objawów przeziębienia, grypy i infekcji gardła. Dzięki zawartości tymolu i karwakrolu, dwóch związków o silnym działaniu przeciwdrobnoustrojowym, napar z pysznogłówki działał jako naturalny środek na kaszel i ból gardła. Napar ten miał również działanie wykrztuśne, co pomagało w oczyszczaniu dróg oddechowych.
W medycynie tradycyjnej stosowano go również zewnętrznie, jako kompres na rany, oparzenia i ukąszenia owadów, aby przyspieszyć gojenie i zapobiegać infekcjom.
Badania naukowe a herbata z pysznogłówki
Współczesne badania naukowe potwierdzają niektóre z tych tradycyjnych zastosowań pysznogłówki. Wiele badań wskazuje, że pysznogłówka ma silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Wykazano na przykład, że olejek eteryczny z pysznogłówki działa przeciwko różnym szczepom bakterii, takim jak Staphylococcus aureus i Escherichia coli oraz ma właściwości przeciwgrzybicze i może być pomocny zwłaszcza w walce z drożdżakami z rodzaju Candida.
Oprócz działania przeciwbakteryjnego herbata z pysznogłówki wykazuje również działanie uspokajające i relaksujące. Regularne spożywanie herbaty z pysznogłówki może więc wspierać zdrowie psychiczne i poprawiać jakość snu, co jest szczególnie cenne w dzisiejszych czasach.
Herbata z pysznogłówki może także wspierać układ pokarmowy. Tradycyjnie była stosowana w leczeniu dolegliwości żołądkowych, takich jak wzdęcia, niestrawność i bóle brzucha. Dzięki zawartości flawonoidów i polifenoli, które mają działanie przeciwzapalne, napar z pysznogłówki może łagodzić podrażnienia układu pokarmowego i wspomagać trawienie.
Badania wykazują również, że związki te mogą mieć działanie przeciwutleniające, co przyczynia się do ochrony komórek przed uszkodzeniem oksydacyjnym.
fot. Właściwości herbaty z pysznogłówki/ Adobe Stock, svehlik
Jak zrobić herbatę z pysznogłówki?
Przygotowanie herbaty z pysznogłówki jest proste i nie wymaga specjalnych umiejętności kulinarnych. Można używać zarówno świeżych, jak i suszonych liści oraz kwiatów pysznogłówki. Najlepiej zbierać liście i kwiaty latem, gdy roślina kwitnie (całe wakacje, a nawet dłużej), ponieważ wtedy mają one najwięcej olejków eterycznych i intensywny aromat.
Aby zrobić herbatę, należy zebrać liście i kwiaty, a następnie dokładnie je umyć i osuszyć. Można też zebrane kwiaty i listki ususzyć i zachować na jesień czy zimę.
Aby przygotować napar, wystarczy zalać 1-2 łyżeczki suszonych liści i kwiatów pysznogłówki filiżanką wrzącej wody i pozostawić do zaparzenia na około 5-10 minut. W przypadku świeżych liści i kwiatów należy użyć większej ilości, około 2-3 łyżki na filiżankę. Następnie napar należy przecedzić. Można go pić samodzielnie lub dosłodzić miodem dla uzyskania delikatniejszego smaku.
Herbata z pysznogłówki może być również wzbogacona o inne składniki, takie jak cytryna, imbir czy mięta, aby nadać jej dodatkowego smaku i podnieść jej walory zdrowotne. Można także eksperymentować z dodatkiem innych ziół o działaniu uspokajającym, takich jak melisa czy lawenda, aby stworzyć mieszankę wspierającą relaks i redukcję stresu.
fot. Jak zrobić herbatę z pysznogłówki/ Adobe Stock, svehlik
Przeciwwskazania do picia herbatki z pysznogłówki
Picie herbaty z pysznogłówki, mimo licznych korzyści zdrowotnych, może nie być odpowiednie dla wszystkich. Poniżej znajdują się przeciwwskazania do jej spożywania:
- Alergie i nadwrażliwość. Osoby z alergią na rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), do której należy pysznogłówka, powinny unikać picia tej herbaty. Alergia może objawiać się re-akcjami skórnymi, świądem, wysypką, a w niektórych przypadkach nawet trudnościami w oddychaniu.
- Ciąża i karmienie piersią. Nie ma wystarczających badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania pysznogłówki w okresie ciąży i karmienia piersią. Niektóre źródła mówią wręcz o tym, że nie należy pić herbaty z pysznogłówki w czasie ciąży, gdyż może przyczynić się do poronienia.
- Dzieci. Herbatki ziołowe, w tym herbata z pysznogłówki, mogą zawierać substancje aktywne, które nie są odpowiednie dla dzieci. Zaleca się ostrożność w podawaniu dzieciom tego rodzaju napojów, szczególnie bez konsultacji z lekarzem pediatrą.
- Interakcje z lekami. Pysznogłówka może wpływać na działanie niektórych leków. Zawarte w niej substancje, takie jak tymol i karwakrol, mogą wchodzić w interakcje z lekami przeciwkrzepliwymi, przeciwpłytkowymi oraz niektórymi lekami przeciwzapalnymi. Może to zwiększać ryzyko krwawień lub nasilać działanie tych leków. Osoby przyjmujące leki na nadciśnienie, cukrzycę, przeciwdepresyjne czy inne preparaty powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem spożywania herbaty z pysznogłówki.
- Choroby wątroby i nerek. Osoby z chorobami wątroby lub nerek powinny zachować ostrożność, ponieważ składniki aktywne zawarte w pysznogłówce mogą wpływać na metabolizm leków i obciążać te narządy. W takich przypadkach konieczna jest konsultacja z lekarzem.
- Stany zapalne żołądka i wrzody. Pomimo że pysznogłówka może wspierać trawienie, jej działanie drażniące w przypadku niektórych osób może nasilać objawy zapalenia żołądka czy wrzodów. Osoby z wrażliwym przewodem pokarmowym powinny zachować ostrożność.
- Reakcje fototoksyczne. Niektóre źródła wskazują, że olejki eteryczne z roślin z rodziny Lamiaceae, do której należy pysznogłówka, mogą zwiększać wrażliwość skóry na promienie słoneczne. Może to prowadzić do reakcji fototoksycznych, zwłaszcza u osób z jasną karnacją.
Źródła:
1. Chen Y, Zhao J, Liu C, Wu D, Wang X. In-vitro antibacterial activity and mecha-nism of Monarda didyma essential oils against Carbapenem-resistant Klebsiella pneumoniae. BMC Microbiol. 2023 Sep 20;23(1):263. doi: 10.1186/s12866-023-03015-4. PMID: 37730531; PMCID: PMC10512558.
2. Shanaida M, Hudz N, Jasicka-Misiak I, Wieczorek PP. Polyphenols and Pharma-cological Screening of a Monarda fistulosa L. dry Extract Based on a Hydrodistilled Residue By-Product. Front Pharmacol. 2021 Apr 29;12:563436. doi: 10.3389/fphar.2021.563436. PMID: 33995001; PMCID: PMC8118672.
3. Fraternale D, Dufat H, Albertini MC, Bouzidi C, D'Adderio R, Coppari S, Di Gia-como B, Melandri D, Ramakrishna S, Colomba M. Chemical composition, antioxi-dant and anti-inflammatory properties of Monarda didyma L. essential oil. PeerJ. 2022 Nov 21;10:e14433. doi: 10.7717/peerj.14433. PMID: 36438580; PMCID: PMC9686412.
Czytaj także:
Zioła na odchudzanie, które faktycznie działają
Najskuteczniejsze zioła na zaparcia
7 ziół na odporność. Nauka potwierdza ich działanie
