Żagwica listkowata od wieków jest ceniona za swoje właściwości zdrowotne i wyjątkowy smak. Uważane jest za grzyb leczniczy. Rośnie u podstawy drzew liściastych, a jej rozłożysty wygląd przypomina bukiet złożony z licznych, cienkich kapeluszy. W kuchni azjatyckiej to prawdziwy rarytas, w USA staje się bardzo popularna, a i na naszych stołach pojawia się coraz częściej. I dobrze, bo to naprawdę obiecujący pod kątem wpływu na zdrowie dar natury.
Spis treści:
- Żagwica listkowata – co to?
- Maitake: właściwości
- Maitake przeciwwskazania
- Żagwica listkowata – przepisy
Żagwica listkowata – co to?
Żagwica listkowata, znana również jako maitake (Grifola frondosa), to grzyb należący do rodziny Meripilaceae. Jest popularny zarówno w kuchni, jak i w medycynie naturalnej, szczególnie w krajach Azji Wschodniej, takich jak Japonia, Chiny i Korea, ale rośnie także w Ameryce Północnej. Nazwa maitake w języku japońskim oznacza tańczący grzyb, co według legend nawiązuje do radości ludzi, którzy odkryli jego wyjątkowe właściwości lecznicze.
Grzyb rośnie naturalnie u podstawy drzew liściastych, takich jak dąb, buk i klon, tworząc duże skupiska o masie sięgającej nawet kilkunastu kilogramów.
Jak wygląda grzyb maitake?
Grzyb maitake ma charakterystyczny wygląd, który przypomina bukiet lub rozłożysty wachlarz złożony z wielu cienkich, lekko falujących kapeluszy. Kapelusze te mają zazwyczaj średnicę od kilku do kilkunastu centymetrów i mogą być barwy szarej, brązowej lub jasno-beżowej. Powierzchnia kapelusza jest gładka, matowa, a brzegi są delikatnie ząbkowane lub pofałdowane.
Grzyb ten ma białe lub kremowe pory na spodzie kapeluszy, które służą do rozprzestrzeniania zarodników. Miąższ maitake jest jędrny i elastyczny, z białawym kolorem. W dotyku jest mięsisty, co czyni go idealnym do gotowania, gdyż zachowuje swoją strukturę nawet po obróbce cieplnej.
Żagwica listkowata nie posiada intensywnego zapachu, ale jej smak jest wyraźny i delikatnie orzechowy. Owocniki pojawiają się w lasach, szczególnie w okresie od późnego lata do jesieni, ale grzyb jest także uprawiany komercyjnie. Można też kupić grzybnię przez internet.
fot. Maitake/ Adobe Stock, leungchopan
Maitake: właściwości
W medycynie naturalnej żagwica listkowata jest ceniona za swoje właściwości wzmacniające układ odpornościowy, regulujące poziom cukru we krwi i wspierające zdrowie serca. Grzyb zawiera bioaktywne związki, takie jak:
- przeciwutleniacze,
- polisacharydy,
- witaminy B, C i D,
- minerały: selen, cynk, potas, miedź,
- błonnik (w tym beta-glukany),
- aminokwasy.
W tradycyjnej medycynie chińskiej maitake stosowany jest do wzmacniania qi (to życiowa energia ciała i ducha), poprawy zdrowia śledziony, wspierania układu trawiennego oraz ogólnej witalności organizmu.
Jego właściwości zdrowotne są również obiektem współczesnych badań naukowych, które dostarczają coraz więcej dowodów na jego terapeutyczny potencjał. Naukowe badania potwierdzają, że żagwica listkowata wykazuje działanie immunomodulujące, przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Jest również badana pod kątem potencjalnych korzyści w leczeniu cukrzycy typu 2 i nadciśnienia.
Niektóre badania sugerują, że ekstrakty z maitake mają działanie przeciwnowotworowe i mogą hamować wzrost komórek nowotworowych, a także zmniejszać rozmiar guzów, szczególnie w przypadku raka piersi, prostaty i wątroby. Grzyb ten jest również badany pod kątem jego zdolności do poprawy jakości życia pacjentów z nowotworami, zwłaszcza dzięki redukcji efektów ubocznych chemioterapii.
Szczególnie cenne jest połączenie grzyba z witaminą C, które może przynosić korzyści przeciwnowotworowe i zwiększające m.in. odporność.
Maitake może także wspomagać kontrolę poziomu glukozy we krwi, co jest korzystne dla osób z cukrzycą typu 2. Badania wskazują, że spożycie grzyba może poprawić wrażliwość na insulinę i zmniejszyć poziom cukru oraz cholesterolu we krwi po posiłku.
Dodatkowo grzyb wykazuje właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne, co może pomóc w ochronie przed chorobami przewlekłymi, takimi jak choroby serca i układu krążenia. Żagwica listkowata może także wspierać zdrowie układu trawiennego poprzez działanie prebiotyczne, wspierające rozwój korzystnych bakterii jelitowych.
Żagwica listkowata jest uważana przez naukę za adaptogen. To znaczy, że wykazuje właściwości stymulujące organizm i przywracające mu prawidłowe funkcjonowanie zarówno w sferze fizycznej, jak i mentalnej. Badania nad właściwościami żagwicy listkowatej wciąż trwają.
W celach zdrowotnych można spożywać maitake w potrawach lub stosować grzyb w postaci kapsułek ze sproszkowanym maitake albo sięgać po ekstrakty z niego przygotowywane (najlepsze są te oznaczone jako D-fraction lub PDF). Zawsze stosując suplementy z żagwicy listkowatej trzeba przestrzegać dawek podanych na opakowaniu i monitorować samopoczucie, a najlepiej – zawczasu skonsultować się z lekarzem.
Maitake: przeciwwskazania
Mimo wielu korzyści zdrowotnych żagwica listkowata nie jest odpowiednia dla wszystkich. Osoby z alergią na grzyby powinny unikać spożycia maitake, gdyż może on wywołać reakcje alergiczne, takie jak wysypka, swędzenie, a w skrajnych przypadkach nawet reakcję anafilaktyczną.
Osoby z autoimmunologicznymi chorobami powinny również skonsultować się z lekarzem przed spożyciem żagwicy listkowatej, gdyż grzyb ten może stymulować układ odpornościowy i potencjalnie nasilać objawy choroby.
Maitake może również wchodzić w interakcje z lekami regulującymi poziom cukru we krwi, takimi jak insulina i metformina, co może prowadzić do hipoglikemii. Dlatego osoby z cukrzycą powinny zachować ostrożność i monitorować poziom glukozy we krwi po spożyciu tego grzyba. Żagwica listkowata może także wpływać na działanie leków immunosupresyjnych, stosowanych na przykład po przeszczepach organów.
Dodatkowo, osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew, takie jak warfaryna, powinny skonsultować się z lekarzem przed spożyciem maitake, gdyż grzyb ten może wpływać na krzepliwość krwi.
Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny unikać spożywania tego grzyba, gdyż brakuje wystarczających badań dotyczących bezpieczeństwa jego stosowania w tych grupach.
Żagwica listkowata – przepisy
Najbezpieczniejsze jest stosowanie świeżych grzybów, które, tak na marginesie, świetnie poddają się mrożeniu, więc można je bez problemu przechowywać dłuższy czas. Maitake można wykorzystać w kuchni na wiele sposobów, zarówno jako składnik główny, jak i dodatek do potraw. Oto kilka propozycji przepisów z żagwicą listkowatą:
Żagwica listkowata z czosnkiem i sosem sojowym
Składniki:
- 200 g grzybów maitake, podzielonych na mniejsze kawałki,
- 2 ząbki czosnku, posiekane,
- 2 łyżki sosu sojowego,
- 1 łyżka oliwy z oliwek,
- sól i pieprz do smaku,
- szczypiorek do dekoracji.
Sposób przygotowania:
- Na patelni rozgrzej oliwę, dodaj czosnek i smaż przez około minutę, aż zacznie się rumienić.
- Dodaj żagwicę listkowatą i smaż na średnim ogniu przez 5-7 minut, aż grzyby staną się miękkie i lekko zrumienione.
- Dodaj sos sojowy, sól i pieprz, a na koniec posyp szczypiorkiem.
fot. Żagwica listkowata z czosnkiem i sosem sojowym/ Adobe Stock, たけひこ おか
Zupa miso z maitake
Składniki:
- 200 g grzybów maitake, podzielonych na mniejsze kawałki,
- 4 szklanki bulionu dashi,
- 2 łyżki pasty miso,
- 100 g tofu, pokrojonego w kostkę,
- 1 szalotka, posiekana,
- 1 łyżka sosu sojowego,
- nori do dekoracji.
Sposób przygotowania:
- Zagotuj bulion dashi, dodaj maitake i gotuj przez 5 minut.
- Rozpuść pastę miso w niewielkiej ilości gorącego bulionu, a następnie dodaj do zupy razem z tofu i szalotką.
- Gotuj przez kolejne 2 minuty. Dopraw sosem sojowym i podawaj z pociętym nori.
fot. Zupa miso z maitake/ Adobe Stock, ±0
Żagwica listkowata pieczona w piekarniku
Składniki:
- 300 g grzybów maitake,
- 2 łyżki oliwy z oliwek,
- 1 łyżeczka tymianku,
- sól i pieprz do smaku.
Sposób przygotowania:
- Rozgrzej piekarnik do 180°C.
- Maitake umieść na blasze wyłożonej papierem do pieczenia, skrop oliwą, posyp tymiankiem, solą i pieprzem.
- Piecz przez około 15-20 minut, aż grzyby staną się chrupiące na brzegach. Podawaj jako dodatek do mięsa lub sałatek.
fot. Żagwica listkowata pieczona w piekarniku/ Adobe Stock, Metro Hopper
Źródła:
1. Camilleri E, Blundell R, Baral B, Karpiński TM, Aruci E, Atrooz OM. Unveiling the full spectrum of maitake mushrooms: A comprehensive review of their medicinal, therapeutic, nutraceutical, and cosmetic potential. Heliyon. 2024 Apr 26;10(9):e30254. doi: 10.1016/j.heliyon.2024.e30254. PMID: 38707308; PMCID: PMC11068609.
2. Konno S. Synergistic potentiation of D-fraction with vitamin C as possible alternative approach for cancer therapy. Int J Gen Med. 2009 Jul 30;2:91-108. doi: 10.2147/ijgm.s5498. PMID: 20360893; PMCID: PMC2840554.
Czytaj także:
Czy można jeść grzyby na surowo?
Właściwości grzybka reishi
Najzdrowsze polskie grzyby - ranking
