Producenci dodają do żywności wiele dodatków, których niewielka ilość jest częstokroć wielokrotnie słodsza od naturalnego cukru.
Według obowiązującego aktualnie prawa substancje słodzące mogą być stosowane w celu nadania słodkiego smaku takiego jak przy zastosowaniu cukru.
Substancje słodzące mogą być dodawane również do produktów o obniżonej o co najmniej 30% wartości energetycznej, do produktów nie zawierających tradycyjnie cukru oraz do produkcji słodzików stołowych.
Informacje na opakowaniach produktów
Na opakowaniach produktów zawierających substancje słodzące powinny znajdować się informacje typu:
- ,,zawiera cukier/cukry i substancję/e słodzącą/e”, ,,zawiera substancję/e słodzącą/e” oraz symbol lub nazwę substancji i funkcję technologiczną
- ,,spożycie w nadmiernych ilościach może mieć efekt przeczyszczający”, w przypadku, gdy zawartość polioli jest większa niż 10 %
- ,,zawiera źródło fenyloalaniny”, jeśli produkt spożywczy zawiera aspartam
- ,,słodzik na bazie…” (w przypadku słodzików)
Polecamy: Jak czytać etykiety na opakowaniach żywności?
Podział substancji słodzących
Substancje słodzące dzielą się na dwie grupy:
• poliole czyli półsyntetyczne wypełniacze, które są częściowo metabolizowane przez organizm, należą do nich:
- sorbitol, syrop sorbitolowy (E 420), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 0,5 - 0,6
- mannitol (E 421), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 0,5 - 0,6
- izomalt (E 953), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 0,4 - 0,5
- maltitol, syrop maltitolowy (E 965), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 0,6 - 0,9
- laktitol (E966), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 03, - 0,5
- ksylitol (E967), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 1,0
• intensywne substancje słodzące (syntetyczne), które nie są trawione i wchłaniane, dlatego nie dostarczają energii, należą do nich:
- acesulfam K (E 950), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 130 - 200
- aspartam (E 951), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 160 - 200
- kwas cyklaminowy, cyklaminian sodu i potasu (E 952), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 30- 40
- sacharyna, sacharynian potasu i sodu (E 954), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 300 - 500
- sukraloza (E 955), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 400 - 600
- taumatyna (E 957), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 2000 - 3000
- neohesperydyna DC (E 959), słodkość w stosunku do sacharozy wynosi: 1500 - 2000
Zalety substancji słodzących
- nadają słodki smak bez dostarczania kalorii,
- nie podnoszą poziomu glukozy
- nie powodują próchnicy
- zastępując sacharozę innymi związkami, zmniejszamy spożycie cukru, obniżamy energetyczność codziennej diety.
- stosowanie substancji słodzących umożliwia produkcję żywności typu ,,light” o obniżonej o 30% wartości energetycznej w stosunku do produktu wyjściowego
- zastąpienie cukru słodzikami jest proste w przypadku soków oraz napojów ,,light”, których kaloryczność może spaść nawet o 95%
W jakich produktach są substancje słodzące?
Poliole (tab.) dostarczają ok. 2,4 kcal/g:
- stosuje się je zazwyczaj w połączeniu z innymi substancjami słodzącymi,
- w żywności pełnią zazwyczaj rolę wypełniacza,
- stosowane są również przy produkcji leków jako osłonki tabletek,
- są dodawane do żywności na zasadzie ,,tyle ile trzeba”, czyli w najmniejszej ilości jaka jest niezbędna, aby osiągnąć określony cel technologiczny,
- sorbitol jest bardzo często stosowany w produkcji dżemów, lodów, galaretek, deserów owocowych, wyrobów cukierniczych i ciastkarskich, gum do żucia oraz dietetycznych środków spożywczych.
Należy uważać, aby nie przesadzić ze spożyciem produktów zawierających poliole, gdyż może się to wiązać z zaburzeniem funkcjonowaniu przewodu pokarmowego.
W przeciwieństwie do polioli dodatek intensywnych środków słodzących do produktów jest ściśle określony prawnie (w mg/kg lub mg/l produktu).
Wpływ aspartamu na zdrowie
Najpopularniejszą i najczęściej stosowaną substancją słodzącą jest aspartam. Dodaje się go do:
- napojów bezalkoholowych,
- wyrobów ciastkarskich i cukierniczych,
- deserów,
- gum do żucia,
- niektórych gatunków piwa
- słodzików stołowych.
Stosowanie aspartamu jest ograniczane ze względu na małą odporność na wysokie temperatury oraz ze względu na wilgotność, pod której wpływem traci słodkość.
Sam aspartam nie jest rakotwórczy. Niebezpieczny jest produkt jego rozkładu - diketopiperazyna.
Rozpad aspartamu może następować w wyniku niewłaściwego przechowywania, przy nieodpowiedniej wilgotności, pH lub kiedy temperatura przekroczy 100-120 Co. Ze względów bezpieczeństwa ilość diketopiperazyny w aspartamie nie może przekraczać 1,5 %.
Zobacz też: Czy słodzik szkodzi?
Autor: Agnieszka Kopacz, dietetyk
Źródło: XIV Konferencja Dyskusyjna z cyklu Fakty i Fikcje w Żywieniu Człowieka, ,,Dodatki do żywności- blaski i cienie”, 2006
