Palone ziarna kawy zawierają wodę, tłuszcze, garbniki oraz kofeinę, która jest najważniejszą substancją aktywną odpowiedzialną za działanie kawy. Ten alkaloid obecny jest także w wielu innych surowcach roślinnych, m.in. liściach herbaty i orzeszkach coli. W jednej filiżance kawy w zależności od gatunku znajduje się ok. 70-140 mg kofeiny. Herbata czarna zawiera około 65 mg, zielona około 31 mg, a puszka coli około 45 mg kofeiny.
Plusy i minusy
Kofeina i tworzące się z niej w organizmie metabolity powodują przemiany, silnie pobudzające pracę kory mózgowej. Skutkiem tych zmian są ułatwione procesy myślowe, lepszy nastrój i zmniejszone zmęczenie. Przedawkowanie kofeiny utrudnia jednak zasypianie. Kawa może usprawniać pracę mięśnia sercowego i rozszerzać naczynia krwionośne a także zwiększać podatność mięśni na wysiłek fizyczny.
Zobacz także: Kawa nie dla wszystkich
Kofeina poprzez rozszerzanie oskrzeli ułatwia oddychanie, działa moczopędne i zwiększa ciepłotę ciała (przyspieszanie przemian metabolicznych). Ponadto nasila wydzielanie soków żołądkowych, dlatego osoby z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy w ogóle nie powinny pić kawy, szczególnie zaś na czczo.
Polifenole
Ważnym składnikiem kształtującym smak i aromat kawy są związki polifenolowe. Polifenole posiadają wiele korzystnych dla zdrowia właściwości, m. in. przeciwnowotworowych, przeciwmiażdżycowych, przeciwzapalnych, przeciwbakteryjnych. Efekty te w przypadku polifenoli kawowych są jednak słabsze niż w przypadku tych występujących w herbacie (zwłaszcza zielonej) czy owocach cytrusowych.
Polifenole posiadają także zdolność wiązania metali ciężkich z diety, ale jednocześnie ograniczają wchłanianie żelaza. W kawie obecna jest też niacyna (witamina PP), potas, rozpuszczalny błonnik pokarmowy. Błonnik pokarmowy poza powszechnie znanym, korzystnym wpływem na pracę przewodu pokarmowego powoduje ograniczone wchłanianie niektórych witamin i składników mineralnych z diety. Kofeina wpływa także na wzmożenie wypłukiwania wapnia i magnezu z układu kostnego, co sprzyja rozwojowi osteoporozy.
Podwyższona szkodliwość
Substancjami szkodliwymi w kawie są śladowe ilości węglowodorów aromatycznych (np. benzopiren), które powstają w procesie upalania ziaren kawowych i mają właściwości rakotwórcze, co może być nieobojętne dla zdrowia w przypadku dużego spożycia kawy, szczególnie przez osoby wrażliwe.
Zobacz także: Jaką herbatę wybrać?
Badania wskazują, że znaczne spożycie kawy związane jest z silnym podwyższeniem poziomu cholesterolu w surowicy krwi. Szczęśliwie jednak, nauka pozwala nam mieć na to wpływ. Okazuje się, że istnieją duże różnice zawartości związków w różnych typach naparów kawowych. Najwięcej występuje ich w kawie gotowanej (po turecku) oraz zalewanej wrzątkiem. Tego rodzaju napary kawowe najsilniej podwyższają poziom cholesterolu.
Natomiast wzrost ten jest niewielki lub nie występuje wcale w przypadku spożycia kawy filtrowanej przez filtr papierowy oraz rozpuszczalnej.
Elżbieta Gmurczyk
SetPoint Doradztwo Żywieniowe
www.setpoint.pl
