Brzuch stresowy to pojęcie, a nie jednostka chorobowa. Zwykle chodzi o zwiększony obwód brzucha, ale to zwiększenie rozmiarów może mieć różne przyczyny. Najczęściej do pewnych zaburzeń ze strony układu pokarmowego dochodzi w wyniku stresu krótkotrwałego. Natomiast gromadzenie tłuszczu w i na brzuchu jest skutkiem stresu długotrwałego, który także nie jest zdrowy dla układu pokarmowego.
Spis treści:
- Co to jest brzuch stresowy?
- Objawy brzucha stresowego
- Brzuch stresowy: zdjęcia
- Jak się pozbyć brzucha stresowego
Co to jest brzuch stresowy?
Istnieją dwa rodzaje tzw. brzucha stresowego. Pierwszym z nich jest tzw. brzuch kortyzolowy. Pojawia się wtedy, gdy organizm jest narażony na długotrwałe działanie stresu, który powoduje, że w organizmie stale podwyższony jest poziom kortyzolu. Hormon ten spowalnia metabolizm, zwiększa apetyt, zmniejsza wrażliwość ciała na insulinę.
Gdy dodatkowo wysokiemu poziomowi kortyzolu towarzyszy dieta bogata w cukier, we krwi zaczyna krążyć więcej insuliny. Ona w połączeniu z kortyzolem tworzy lipazę lipoproteinową (LPL), która jest enzymem stymulującym gromadzenie tkanki tłuszczowej, zwłaszcza wewnątrz jamy brzusznej. Jest to tzw. tłuszcz wisceralny, brzuszny, który jest tkanką aktywną, ale w negatywnym tego słowa znaczeniu. Wydziela duże ilości substancji prozapalnych, które sprzyjają insulinooporności, nietolerancji glukozy, cukrzycy typu II. Tak może powstawać brzuch insulinowy. Naukowcy podejrzewają, że nadmiar tłuszczu brzusznego sprzyja także rozwojowi astmy, chorób układu krążenia, demencji i niektórych rodzajów nowotworów.
Powstanie brzucha stresowego kortyzolowego może sprzyjać gromadzeniu tkanki tłuszczowej podskórnej na brzuchu i innych partiach ciała, prowadząc do nadwagi i otyłości brzusznej.
fot. Brzuch stresowy: co to jest?/ Adobe Stock, barks
Drugi typ brzucha stresowego to zespół objawów i dolegliwości związanych z układem pokarmowym, które pojawiają się w odpowiedzi na silny stres lub długotrwałe napięcie emocjonalne. Nie jest to medyczne określenie, ale ludzie używają tego terminu, aby opisać różne problemy żołądkowo-jelitowe, które występują w wyniku negatywnego wpływu stresu na organizm. Objawom tym nie musi towarzyszyć otłuszczenie jamy brzusznej i talii. Często są to pierwsze objawy, że organizm źle znosi stres. Z upływem czasu do podrażnień układu pokarmowego może dojść nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha – w i na nim.
Ważne jest, aby zrozumieć, że brzuch stresowy stanowi zbiór objawów związanych z reakcją organizmu na stres. Jeśli masz trudności z układem pokarmowym, gromadzisz tłuszcz w okolicach brzucha i podejrzewasz, że stres może być tego powodem, warto skonsultować się z lekarzem.
Objawy brzucha stresowego
Poniżej objawy, jakie mogą wskazywać na to, że może chodzić o brzuch stresowy z podziałem na brzuch kortyzolowy i ten, który jest efektem dolegliwości gastrycznych.
Objawy brzucha stresowego kortyzolowego
Najlepszych wskaźnikiem, że wewnątrz jamy brzusznej gromadzi się tkanka tłuszczowa, jest zmiana kształtu brzucha i zwiększenie obwodu talii. Przyjmuje się, że sygnałem ostrzegawczym jest:
- u kobiet – zwiększenie obwodu talii powyżej 80 cm,
- u mężczyzn – zwiększenie obwodu talii powyżej 90 cm.
Sytuacja staje się alarmująca, gdy:
- u kobiet nastąpi zwiększenie obwodu talii powyżej 88 cm,
- u mężczyzn nastąpi zwiększenie obwodu talii powyżej 102 cm.
Wartości te stosuje się niezależnie od wzrostu kobiety czy mężczyzny.
Objawy brzucha stresowego (układ pokarmowy)
Osoby doświadczające brzucha stresowego mogą odczuwać objawy takie jak:
- ból brzucha – może to być uczucie skurczów, pieczenia lub tępego bólu w okolicach żołądka,
- wzdęcia – nadmierne gromadzenie się gazów w jelitach, które może powodować dyskomfort i zwiększenie obwodu talii,
- zgaga – uczucie pieczenia za mostkiem, wynikające z cofania się treści żołądkowej do przełyku,
- biegunka lub zaparcia – zaburzenia w rytmie wypróżnień, które wynikają z reakcji układu pokarmowego na stres,
- nudności i wymioty – mogą występować u niektórych osób pod wpływem silnego stresu,
- uczucie pełności w żołądku – nawet po niewielkim posiłku można odczuwać, że żołądek jest pełny i ciężki.
Objawy te są wywoływane przez wpływ „zestresowanego” mózgu na układ pokarmowy. W odpowiedzi na stres mózg może wpływać na przyspieszenie lub spowolnienie pracy układu trawiennego, co zwykle prowadzić do powyższych objawów.
Brzuch stresowy: zdjęcia
Jak wygląda brzuch stresowy? Jest albo ciągle wzdęty, albo – w początkowej fazie brzucha kortyzolowego – wypchnięty do przodu, z dość napiętą skórą, a ilość podskórnej tkanki tłuszczowej nie tłumaczy jego rozmiarów. Z upływem czasu i w miarę dalszego gromadzenia się tkanki tłuszczowej w brzuchu, ale i na całym ciele, brzuch stresowy staje się coraz większy, bardziej wysunięty do przodu. Zwiększa się też wyraźnie szerokość talii, której obwód może stać się większy od obwodu bioder.
Poniżej po lewej brzuch stresowy wywołany podwyższonym poziomem kortyzolu:
fot. Zdjęcie brzucha stresowego/ Adobe Stock, Kaspars Grinvalds
Poniżej po lewej zdjęcie brzucha stresowego spowodowanego problemami z układem pokarmowym:
fot. Zdjęcie brzucha stresowego/ Adobe Stock, Марина Демешко
Jak się pozbyć brzucha stresowego
Poniżej omawiamy 4 sposoby na pozbycie się brzucha stresowego. Nie jest to szybki proces, ale skuteczny. Kluczem do sukcesu jest cierpliwość i wytrwałość. Oczywiście samą dietą i ćwiczeniami może się to nie udać, konieczne jest też łagodzenie wpływu stresu na organizm, czyli normalizowanie poziomu kortyzolu.
Brzuch stresowy – dieta
Dieta ma olbrzymi wpływ na organizm, jego funkcjonowanie i wygląd ciała. Aby pozbyć się brzucha stresowego, warto długoterminowo stosować zasady zdrowej diety:
- unikać fastfoodów i żywności wysokoprzetworzonej,
- unikać słodyczy i nadmiaru cukrów prostych w diecie,
- unikać kawy i alkoholu – mogą podwyższać poziom kortyzolu,
- jadać zbilansowane posiłki o nieprzesadnej kaloryczności,
- zwiększyć w diecie udział zielonych warzyw liściastych i chudego białka,
- prawidłowo się nawadniać.
Brzuch stresowy – ćwiczenia
Aktywność fizyczna nie tylko wspiera spalanie kalorii i tkanki tłuszczowej, ale też pozwala rozładować stres, co pomaga obniżać poziom kortyzolu i usprawnia działanie układu pokarmowego. Dlatego podstawowym rodzajem ruchu w celu pozbycia się brzucha stresowego powinna regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności – szybkie spacery, przejażdżki na rowerze, zajęcia taneczne, pływanie, nordic walking, aerobik itp.
2 razy w tygodniu, i nigdy dzień po dniu, warto spróbować treningów interwałowych – bardzo intensywnych, ale krótkich treningów (do 20 minut). Dowiedziono bowiem, że taki rodzaj wysiłku szczególnie mocno stymuluje organizm do spalania tłuszczu brzusznego. Można spróbować treningów:
Nie warto natomiast zmuszać się do nich częściej niż te 2 razy w tygodniu, gdyż zbyt częste intensywne treningi także mogą podnieść poziom kortyzolu, a przy tym zwiększyć apetyt, co znacznie utrudni utrzymanie diety.
Brzuch stresowy – leki
Przy długotrwałym stresie, nad którym nie można zapanować lub wyeliminować jego przyczyn, warto skonsultować się z lekarzem. Stres zaburza gospodarkę hormonalną, może też uniemożliwiać wysypianie się. W takiej sytuacji pomocne mogą okazać się leki uspokajające, wspomagające wysypianie się, a czasami potrzebne mogą być leki przeciwdepresyjne czy pomagające opanować apetyt.
Lekarz rodzinny może niektóre z tych leków wypisać sam, a w razie wątpliwości odeśle do innego specjalisty, np. psychiatry, jeśli uzna, że potrzebna jest dokładniejsza diagnoza stanu psychicznego pacjenta, np. w celu wykluczenia depresji lub innych stanów, które mogą wpływać na gospodarkę hormonalną organizmu.
Brzuch stresowy – zarządzanie stresem
Czasami kluczowe dla pozbywania się brzucha kortyzolowego czy stresowego wynikającego z nieprawidłowej pracy układu pokarmowego jest nauka zarządzania stresem. Niektórym wystarczą proste techniki i ćwiczenia oddechowe, medytacja, znalezienie czasu na hobby, regularna aktywność fizyczna. Gdy to nie przynosi rezultatów, a człowiek dosłownie czuje się „ściśnięty” stresem, najlepiej zgłosić się do psychoterapeuty, który nauczy innych technik i ćwiczeń relaksacyjnych, i podpowie, jak radzić sobie ze stresem tu i teraz, a jak z tym długotrwałym, którego nie sposób uniknąć czy wyeliminować.
Inne sposoby na pozbycie się brzucha stresowego
W pozbywaniu się tłuszczu brzusznego pomagają witaminy C, B i D. Jeśli w organizmie jest ich niedobór, warto je uzupełniać. Nie należy natomiast przyjmować ich na wszelki wypadek, gdyż nadmiar witamin w diecie, zwłaszcza pochodzących z suplementów może przynieść więcej szkody niż pożytku.
Źródło:
1. Pavankumar Patel* and Nicola Abate „Body Fat Distribution and Insulin Resistance”/nih.gov
2. Insulin Resistance and Diabetes/cdc.gov
3. Health.harvard.edu
Czytaj także:
Jak poradzić sobie z bólem brzucha ze stresu?
9 skutecznych sposobów na stres
Jak zmniejszyć talię? 10 sposobów
