Wedy, Upaniszady, Mahabharata
Pierwszymi pisanymi źródłami mówiącymi o jodze są Wedy (w sanskrycie weda oznacza wiedzę), starożytne księgi indyjskie, których powstanie datuje się na XV wiek p.n.e. Joga jest tam opisana jako stan wyciszenia oraz opanowania umysłu, intelektu i zmysłów. W Upaniszadach (VIII w p.n.e) występują przejęte z jogi koncepcje opisujące medytację jako główny środek pozwalający na uzyskanie bezpośredniego wglądu w istotę rzeczy. Kolejna wzmianka o jodze pojawiła się około VI w. p.n.e., kiedy to powstał poemat epicki Mahabharata. Jedną z części Mahabharaty jest Bhagawadgita, przedstawiająca mit o wojowniku Ardżunie, którego Kriszna naucza jogi.
Jogasutry Patańdżalego
System jogi klasycznej został zebrany i opracowany w Jogasutrach powstałych w III w. p.n.e., przypisywanych mędrcowi Patańdżalemu. Jogasutry to pierwszy jednolity tekst o jodze składający się ze 195 sutr - aforyzmów. Stamtąd pochodzą podstawy filozoficzne jogi.
Klasyczna joga opisana przez Patańdżalego ma osiem stopni. Dwa pierwsze stopnie są praktykami wstępnymi, przygotowującymi do właściwej praktyki – yamy i niyamy pomagają opanować namiętności i kontrolować emocje, a także zachować harmonię ze wszechświatem. Trzy kolejne związane są z poszukiwaniami zewnętrznymi – asany oddziałują na ciało, tworząc je silnym i zdrowym, pranayama i pratyahara uczą regulacji oddechu, a przez to kontroli zmysłów i umysłu. Dharana, dhyana oraz samadhi to praktyki wewnętrzne – poszukiwania duszy, pozwalające na odnalezienie harmonii ze sobą i światem.
Podstawy ośmiostopniowej ścieżki jogi Patańdżalego:
- Yamy - uniwersalne przykazania moralne: niekrzywdzenie, prawda, niekradzenie, wstrzemięźliwość, niezachłanność.
- Niyamy - zasady postępowania: czystość, zadowolenie, zapał, poznawanie samego siebie, poświęcenie się.
- Asany – pozycje jogi. Przywracają ciało do stanu zdrowia i witalności, rozwijają sprawność i wytrzymałość, wpływają na pracę mięśni, stawów, nerwów i gruczołów wewnętrznych.
- Pranayama – kontrola energii życiowej (prana) poprzez regulację oddechu. Utrzymanie pełnego, stabilnego oddechu pozwala wyciszyć i skoncentrować umysł.
- Pratyahara - wycofanie uwagi ze świata zewnetrznego poprzez rozluźnienie zmysłów i skierowanie uwagi do wnętrza.
- Dharana – stan koncentracji osiągnięty dzięki opanowaniu ciała przez asany, umysłu przez pranayamę, a zmysłów przez pratyaharę.
- Dhyana – kontemplacja, która powstaje w wyniku długotrwałej koncentracji. Ciało, umysł, zmysły, intelekt i ego są zintegrowane z obiektem medytacji.
- Samadhi – ostateczny cel jogi i innych systemów rozwoju. Stan w którym ciało i zmysły odpoczywają jak w śnie głębokim, a władze umysłu i intelektu pozostają w stanie czuwania. Stan ten charakteryzuje się odczuwaniem głębokiego spokoju, totalnej świadomości tego, co jest tu i teraz oraz doświadczeniem braku podziałów na “ja” i świat zewnętrzny.
Tekst przygotowany przez: Joga! Centrum Adama Bielewicza, www.joga.net.pl
