Kowal
W części opisowej sonetu poeta przedstawia pracę kowala nad uformowaniem serca „hartownego, mężnego, dumnego i silnego”. Kowal symbolizuje dumę, siłę, męstwo i wielkość człowieka, który powinien dążyć do kształtowania swego charakteru, do potęgi duchowej, szczerości, poczucia własnej wartości, wewnętrznego spokoju i porządku. Poeta zdecydowanie odrzuca słabość, brak pewności, poczucie niemocy, chorobę. Człowiek, jak kowal, musi wypracować własną siłę i osobowość.
Deszcz jesienny
Podmiot liryczny maluje obraz ponurego, deszczowego dnia, wyraża przy tym osobiste uczucia i stany duchowe. Deszcz dzwoniący monotonnie o szyby działa na psychikę i wyobraźnię, budzi skojarzenia nad wyraz posępne i melancholijne. Widzimy korowód mar, wśród płaczu i zawodzenia idący przez ogród, wspomnienie pogrzebu, płaczu ludzkiego i rozpaczy, wreszcie diabła, który przerażony dokonanym przez siebie zniszczeniem, usiadł na kamieniu i zapłakał.
Nastrój wiersza pogłębia rytmiczność i melodyczność refrenu, w którym dzięki zastosowaniu onomatopei słychać wyraźnie monotonność uderzających o szybę kropel deszczu. Utwór oddaje pesymizm, smutek i zniechęcenie, pokazuje życie ludzkie pełne tragizmu i nieszczęść.
Zobacz też : Kierunki literackie i artystyczne
O miłości wroga
Utwór głosi filozofię franciszkańską. Poeta pokazuje różne rodzaje krzywd, „policzków”, jakich doznaje człowiek: potwarz, zdarcie płaszcza na mrozie, podpalenie, zdrada. Mimo to nieszczęśliwy podmiot liryczny nazywa wroga bratem i dowodzi, że zło uczynione przez niego obróci się przeciw jemu samemu. Skrzywdzony modli się nie za siebie, lecz właśnie za złoczyńcę, by jego dusza nie była zgubiona. Realizuje w ten sposób franciszkańską ideę miłości bliźniego.
Przedśpiew
Podmiot liryczny wiersza wiele przeżył i doświadczył w swoim życiu. Pragnie podzielić się swoimi przemyśleniami z czytelnikami. Przypomina: „Żyłem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce”. Odnajdujemy w tym stwierdzeniu postawę ludzi odrodzenia i myśl Terencjusza „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie nie jest mi obce”. Wiersz zawiera wyraźną afirmację i aprobatę życia ludzkiego.
Zobacz też : Stanisław Wyspiański - biografia
