Pisanie
Pismo to umiejętność, która rozwija się na podłożu mowy. Zanim wyraz zostanie przez dziecko zapisany, musi nastąpić analiza dźwięków z przekazu słownego, oraz wyodrębnienie z niego poszczególnych cząstek (fonemów), które można przetworzyć na znaki graficzne. Jest to zatem szereg skomplikowanych czynności, na który składają się: prawidłowe rozpoznanie i analiza dźwięków, podporządkowanie ich znakom graficznym oraz zapisanie ich w odpowiedni sposób, z zachowaniem kolejności. Wymaga to umiejętności prawidłowego postrzegania, zapamiętywania oraz odtwarzania.
Czytanie
Czytanie to proces, u którego podstaw leży spostrzeganie wzrokowe i pamięć, pozwalająca odtworzyć prawidłowe dźwięki na podstawie zapisu graficznego (łączenie obrazu wzrokowo-słuchowego z jego znaczeniem). W procesie czytania dziecko dokonuje analizy i syntezy wyrazów – rozkłada je na litery, które rozpoznaje, następnie grupuje w sylaby. Początki nauki oznaczają zazwyczaj literowanie, które jest właściwą analizą, pozwalającą pojąć i odczytać na głos wyraz jako całość.
Ten proces również wymaga opanowania wielu pomniejszych umiejętności – rozpoznawania liter, różnicowania ich, zapamiętywania prawidłowej kolejności w wyrazie. Prócz percepcji wzrokowej i słuchowej składa się na to dobra orientacja przestrzenna.
Analiza wyrazów
Proces analizy wyrazów jest podstawą nauki czytania i pisania oraz istotą pojmowania języka. Uświadamia dziecku, że słowa można rozłożyć na poszczególne dźwięki, którym odpowiadają konkretne litery. A te wchodzą w układy, tworząc kolejne słowa.
Poprawne współdziałanie rozwiniętych prawidłowo możliwości percepcyjnych i ruchowych pozwala na płynną naukę czytania i pisania. W momencie zaburzenia lub opóźnienia ich rozwoju można zaobserwować trudności związanie z tymi podstawowymi umiejętnościami, zwane dysleksją.
Zobacz także: Jak oceniać ucznia z dysleksją