Zapomnijcie, jeśli sądzicie, że Igrzyska Olimpijskie to rywalizacja oparta na podwalinach zasad fair play, równości i sprawiedliwości. W ciągu ostatnich 120 lat wydarzyło się wiele skandali, dochodziło do bojkotów, buntów i wrogich gestów. Obok wzruszeń i pełnych emocji chwil stawania na podium, działo się też wiele takich sytuacji, które chciałoby się zamieść pod dywan.
Ateny, 1896, bunt Greczynki przeciw dyskryminacji kobiet
W pierwszych nowożytnych igrzyskach olimpijskich w 1896 r. w Atenach mogli brać udział wyłącznie mężczyźni. W proteście wobec jawnej dyskryminacji kobiet, Greczynka Stamatia Rovithi z Rodos, przebiegła oficjalną trasę maratonu w czasie 5,5 godziny. To spowodowało, że organizatorzy imprezy sportowej zgodzili się na udział kobiet w kolejnych igrzyskach (był to Paryż, 1900 rok). Kobiety mogły startować jedynie w dyscyplinach takich, jak gra w krykieta, tenis, golf, zawody żeglarskie, hippiczne i baloniarskie, jednak ich sukcesy nie były traktowane poważnie. Świadczy o tym chociażby kuriozalna sytuacja, kiedy to zwyciężczyni turnieju golfa nie wiedziała, że została złotą medalistką igrzysk...
Zobacz stroje polskiej reprezentacji w Rio
Paryż, 1900, Margaret Abott nieświadomą wygranej medalistką
Amerykanka, Margaret Abbott, całkiem przypadkowo zapisała się z matką na turniej golfa. Obie myślały, że biorą udział w lokalnych rozgrywkach. Pokonała 9 innych zawodniczek, w tym swoją matkę, pisarkę Mary Ives Abbott. Przy 9 dołkach osiągnęła 47 punktów, niestety nigdy się o tym nie dowiedziała. Dopiero w 1996 r. historyk z Uniwersytetu na Florydzie, skontaktował się z rodziną nieżyjącej już Margaret, informując, że według odnalezionych przez nią dokumentów, żeński turniej golfa z 1900 r. był zaliczony do zawodów olimpijskich.
Paryż, 1900, gołębi horror
Jedną z dyscyplin sportowych, która została powołana w 1900 roku, było strzelanie do gołębi. Gołębie były wypuszczane spod wysokich kapeluszy. Zadaniem uczestników zawodów było trafienie jak największej liczby ptaków w locie. Konkurencja ta spotkała się z dużą krytyką obrońców zwierząt, co spowodowało, że członkowie klubu zastąpili gołębie szklanymi kulami, wyrzucanymi w powietrze za pomocą trapu. Żeby było zabawnie dodamy, że w 1920 roku gołębie także były już wypuszczane, ale już jako znak pokoju.
Antwerpia, 1920, konflikty zbrojne zakończone, ale kartka się zagięła
Wspomniany wcześniej gołąb zadebiutował jako wolny ptak na igrzyskach nie bez powodu - miało to związek z zakończoną niedawno I wojną światową. Te igrzyska przeszły do historii. Na imprezę nie zostały zaproszone kraje, które uznano za agresorów w I wojnie światowej - Niemcy, Austria, Węgry, Bułgaria i Turcja, która dodatkowo pochłonięta była odpieraniem greckich natarć od 1919 roku. Antwerpia, która była w trakcie usuwania zniszczeń wojennych oraz zmagała się z problemami ekonomicznymi, miała niewiele czasu na przygotowanie tego gigantycznego sportowego przedsięwzięcia: w poważnym stopniu miasto odczuło konsekwencje działań wojennych. Podczas ceremonii otwarcia tych Igrzysk po raz pierwszy wypowiedziana została przysięga olimpijska, po raz pierwszy też zawisła flaga olimpijska.
St. Louis, 1904, zawody z podziałem na kolor skóry i rasy
Igrzyska w St. Louis w 1904 r. zapisały się na kartach historii niechlubnie. W ramach "Dni Antropologicznych" zorganizowano osobne zawody dla przedstawicieli "niższych ras i nacji": Murzynów, Indian, Turków, Syryjczyków. Na igrzyskach w St. Louis w 1904 r. po raz pierwszy wystartowali czarnoskórzy sportowcy z Afryki, Len Tau i Jan Mashani.
W założeniu organizatorów miało to dać szansę na zaistnienie w sporcie innym, mniej "usportowionym", rasom i nacjom, jednak przyniosło to odwrotny skutek. Nikogo nie dziwi zapewne, że imprezę do dziś uznaje się jako przejaw rasizmu.
Los Angeles, 1932, Paavo Nurmi nie otrzymał zgody na start w IO
Ujawniono, że fiński biegacz był zawodowcem i według zasad, zdyskwalifikowano go tuż przed igrzyskami. O wykluczenie Fina z igrzysk starali się szwedzcy działacze, a szczególnie Sigfrid Edstroem, który twierdził, że Nurmi pobierał za duże sumy za swe zagraniczne podróże sportowe, w ramach tzw. zwrotu kosztów własnych. Pomimo tego faktu, Nurmi przybył do Los Angeles i szykował się do startu. Był zgłoszony do startu w biegu maratońskim: to byłaby "kropka nad i" jego kariery sportowej, ale nie pozwolono mu wziąć udziału w biegu. Incydent spowodował, że Finowie odmawiali uczestnictwa w tradycyjnych meczach lekkoatletycznych ze Szwecją aż do 1939 r.
Los Angeles, 1932, Stanisława Walasiewicz (Stella Walsh)
Z cyklu: ciekawostki! Ten sam rok, to samo miejsce, i to Polka zdobyła złoty medal. Jako dziecko Stanisława Walasiewicz wyjechała wraz z rodzicami do USA i występowała w zawodach sportowych jako Stella Walsh. Po powrocie do Polski zdobyła dla naszego kraju złoty medal w biegu na 100 metrów i tym samym wyrównała rekord świata podczas Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles w 1932 roku. 4 lata później na igrzyskach w Berlinie w 1936 r. zdobyła srebro. W czasie swojej kariery 14 razy poprawiała rekordy świata na prawie wszystkich dystansach. Legendarna zawodniczka okryła się tez innego rodzaju sławą. W 1980 r. Walasiewicz została śmiertelnie postrzelona. Podczas sekcji zwłok okazało się, że sportsmenka posiadała żeńskie i męskie narządy płciowe. Była osobą interseksualną. potwierdziły ostatecznie badania genetyczne, które wykazały, że miała również chromosom Y. Rozgorzała wówczas dyskusja, czy nie trzeba aby odebrać Walasiewicz jej rekordów i medali. Jednak zarówno Międzynarodowy Komitet Olimpijski, jak i Międzynarodowa Federacja Lekkiej Atletyki nigdy oficjalnie nie odniosły się do tej sprawy i nie podjęły takiej decyzji. Dopiero w latach 90. udowodniono, że obojniactwo nie daje żadnej przewagi w sporcie.
Stworzone do sportu - poznaj polskie reprezentantki na Igrzyska Olimpijskie Rio 2016
Berlin, 1936, Francuzi i ich niefortunny gest
Berlin 1936 r.: Podczas ceremonii otwarcia igrzysk sportowcy Francji pozdrawiali widzów uniesionymi rękami, co widzowie interpretowali jako znane im hitlerowskie pozdrowienie. Tymczasem było to nawiązanie do pozdrowienia rzymskich gladiatorów. Niemniej odpowiedzią na gest Francuzów był las rąk niemieckiej publiczności
Berlin, 1936, antysemityzm na igrzyskach
Sprinterzy Sam Stoller i Marty Glickman, jedyni w reprezentacji Ameryki żydowskiego pochodzenia, zostali wycofani z biegu sztafetowego 4x100 m w dniu zawodów, co spowodowało oskarżenia o antysemityzm w Komitecie Olimpijskim USA, a mogło wyglądać na ukłon niemieckich organizatorów. Oni zdecydowali się na ordynarne oszustwo, byle tylko uniknąć widoku niemieckiej Żydówki Gretel Bergmann na podium i wystawili w zawodach nie ją, a... mężczyznę, udającego sportsmenkę o imieniu Dora. Mężczyzna Horst Ratjen nigdy publicznie nie wypowiedział się na temat incydentu. Bergmann bała się skomentować zajście. Na kanwie tej historii powstał film "Berlin 36".
Melbourne, 1956, polityczna wrogość
Wrogość na tle politycznym między ZSRR i Węgrami sięgnęła zenitu podczas półfinałowego meczu piłki wodnej. Niektórzy traktowali to na bitwę na śmierć i życie w basenie. Waterpoliści faulowali się brutalnie pod wodą, a sędziowie byli bezradni, bo jedynym wyjściem byłaby dyskwalifikacja wszystkich graczy. Mecz przeszedł do historii jako "krew w wodzie" i zakończył się zwycięstwem Węgrów 4:0.
Meksyk 1968, protest przeciwko segregacji rasowej
10 dni przed uroczystym otwarciem imprezy studenci protestowali przeciwko finansowaniu przez państwo tak wielkiego przedsięwzięcia, biorąc pod uwagę ubóstwo społeczeństwa. Doszło do starcia z armią rządową. W wyniku walk śmierć poniosło 250 protestujących, a ponad 1000 zostało rannych. Podczas samych igrzysk po raz kolejny nie dopuszczono do udziału państw prowadzących politykę rasistowską (RPA i Rodezja). Amerykańscy czarnoskórzy sprinterzy, Tommie Smith i John Carlos, którzy stanęli na podium, gdy odgrywano hymn USA, wznieśli pięści w czarnych rękawiczkach w geście protestu wobec segregacji rasowej w USA.
Monachium, 1972, masakra w Monachium
Masakra w Monachium miała miejsce w czasie letnich igrzysk olimpijskich w Monachium (dawne RFN) w 1972 roku. Członkowie palestyńskiej organizacji "Czarny Wrzesień" wzięli jako zakładników 11 członków izraelskiej drużyny olimpijskiej. Okazało się, że napastnicy należą do palestyńskich fedainów (organizacja paramilitarna) z obozów dla uchodźców w Libii, Syrii i Jordanii. W zamachu zginęło 11 izraelskich sportowców i trenerów oraz jednego oficera niemieckiej policji. 5 z 8 terrorystów zostało zabitych podczas próby odbicia zakładników. Pozostałą trójkę "uratowało" porwanie samolotu pasażerskiego przez organizację "Czarny Wrzesień".
Moskwa, 1980 i "gest Kozakiewicza"
Rywalizacja tyczkarzy na tych igrzyskach była zacięta i odbywała się w oparach skandalu. Publiczność sprzyjała swemu faworytowi, Konstantinowi Wołkowowi, i usilnie starała się zakłócić koncentrację wykonującemu skok, Władysławowi Kozakiewiczowi. Widownia wydawała okrzyki, były gwizdy i wyzwiska. Po oddanym zwycięskim skoku na wysokość 5,78 m (rekord świata), dumny Kozakiewicz pokazał co myśli o widzach, wykonując gest, który przeszedł do historii jako "gest Kozakiewicza". Wszyscy wiemy, jak on wygląda.
Sydney, 2000, afera dopingowa z przestępstwem w tle
Bomba z opóźnionym zapłonem, czyli wyjście na jaw oszustw słynnej biegaczki Marion Jones, trwale zapisało się na ciemnych kartach historii amerykańskiej lekkoatletyki. Marion Jones zdobyła w Sydney 5 złotych medali (100, 200 m, skok w dal i w sztafetach 4x100 i 4x400 m). W 2007 roku lekkoatletka straciła wszystkie trofea w następstwie głośnej afery dopingowej laboratorium. Sportsmenka przyznała, że przyjmowała środki dopingujące zwiększające jej wydolność fizyczną. Mało tego, trafiła do więzienia za składanie fałszywych zeznań w toku śledztwa prowadzonego przez FBI.
Pekin, 2008 rok, kopnięcie w twarz
O co chodzi? Kubański zawodnik taekwondo, Angel Matos, został dożywotnio wykluczony ze sportu za kopnięcie sędziego w twarz! To nie był przypadek, a świadomy atak. Matos kopnął arbitra, który zdyskwalifikował go za złamanie przepisów dotyczących przerw w walce, niezbędnych dla udzielenia pomocy medycznej przeciwnikowi.
Ciekawi nas, jakie wydarzenia podczas Igrzysk w Rio zostaną trwale zapamiętane, doczekają się realizacji filmowych czy książkowych. Wiemy na pewno, że w gronie Olimpijczyków znalazła się 13-latka, Gaurika Singh, najmłodsza uczestniczka wydarzenia, która bierze udział w igrzyskach ku czci ofiar trzęsienia ziemi w Nepalu.
Olimpiada w Rio:
Co się wydarzy podczas ceremonii otwarcia igrzysk?
