Typy temperamentu
Zbliżymy się do zrozumienia tego, jak rodzaje osobowości łączą się z kłamstwem, kiedy spojrzymy na typy temperamentu i inteligencji określane na podstawie metody Myers-Briggs. David Keirsey i Marilyn Bates skodyfikowali je po raz pierwszy w książce Please, Understand Me, a następnie Keirsey rozszerzył je w książkowej kontynuacji Please, Understand Me (Prometheus, odpowiednio 1984 i 1998).
Za pomocą kategorii opracowanych przez Keirseya i Bates oraz kluczowych cech służących za podstawę charakterystyki, Deborah Dobson opisała cztery typy temperamentu — racjonalistów, idealistów, strażników i twórców — i szukała w nich wskazówek na temat tego, na jak różne sposoby ludzie kłamią.
Zobacz też: Typy osobowości a podatność na stres
Racjonaliści
Racjonaliści to ludzie kategoryzowani jako NT2 — to znaczy jako ludzie, których charakteryzuje połączenie intuicji i myślenia. Keirsey zwraca uwagę na ich „dużą zdolność analizy strategicznej”. W terminologii wojskowej można ich nazwać generałami.
Osoby z grupy NT nie kłamią zbyt dobrze. Oszukują niezdarnie, zachowują się, jakby byli w konfesjonale, najpierw przyznają się do części spraw, a później pod wpływem nacisku wyjawiają całą prawdę.
Dobson wie, jak ich namierzyć: z jej doświadczenia wynika, że ławo stwierdzić, kiedy kłamią, ponieważ wtedy charakteryzują ich nerwowe ruchy ciała, potykają się i jąkają. Ponieważ dla osoby z etykietką NT najważniejsze są kompetencja i efektywność, nakrycie ich na kłamstwie jest dla nich bardzo poniżające.
Jeśli muszą skłamać, by przepchnąć swój plan, sprawia to, że czują się niezręcznie; jest to sprzeczne z ich „osobowością lidera” czy wizerunkiem samego siebie.
Idealiści
Tych ludzi kategoryzuje się jako NF, czyli łączących cechy intuicjonisty i uczuciowca. Jak podaje Keirsey, słowa kluczowe w ich przypadku to autentyzm, życzliwość i empatia. Misja osób z tego typu temperamentem koncentruje się na rzeczach „właściwych” i harmonii. I są świetnymi kłamcami.
Jeśli przewidują, że będą musieli skłamać w danej sytuacji, używają swojej zdolności wizualizacji, by wyczarować sobie wizję oszustwa — to znaczy tego, jak może wyglądać. Mają zdolność wyobrażenia sobie siebie dokonujących tego, z czym wiąże się to kłamstwo, a to ogranicza objawy organizmu podczas kłamstwa. NF potrafi tworzyć wszelkie kreatywne rozwiązania, pomagając ludziom i organizacjom.
Nie myśl, że to oznacza, że NF lubią kłamać lub w rozwoju wydarzeń wolą skłamać, niż podjąć inne działania. W rzeczywistości są zazwyczaj dojmująco wyczuleni na etykę kłamstwa. Po prostu posiadają pewne cechy, dzięki którym są w kłamstwie lepsi niż inne typy ludzi.
Zobacz też: Na czym polega wizualizacja?
Strażnicy
Ludzie typu SJ, czyli percepcyjno-osądzający, kiedy komunikują się z innymi, są konkretni i gromadzą dane za pomocą kanałów zewnętrznych.
Chcą zachować status quo i cenią ciężką pracę. Keirsey twierdzi, że słowa kluczowe charakteryzujące tych ludzi to budzenie w innych szacunku, to że są dobrzy i godni zaufania. Jest regułą, że SJ nie kłamią.
Mogą być drobiazgowi podczas próby kłamstwa, ale najczęściej powiedzą: „Nie mogę o tym mówić”.
Rzemieślnicy
Rzemieślnicy to osoby z kategorii SP — to znaczy, że łączą w sobie percepcję i obserwację. Misja i cel ludzi o tego typu temperamencie to przyjemność i działanie. W komunikacji są konkretni i gromadzą informacje kanałami zewnętrznymi, dostrzegając możliwości dzięki zmysłowi percepcyjnemu.
Ich podejście do prawdy jest następujące: „Jeśli powiem choć część prawdy, to to w zupełności wystarczy”, co można przetłumaczyć jako: „ Jeśli zapytasz mnie, kto sfaulował obrońcę, a ja powiem Ci, kto strzelał rzuty karne, powiedziałem Ci prawdę”. Kiedy SP kłamie, musisz wiercić mu dziurę w brzuchu, jeśli chcesz dotrzeć do szczegółów.
W końcu prawdopodobnie powie Ci prawdę, ale w trakcie tego procesu nie będzie wyglądać na spiętego. Z tego powodu emanujący z niego stres nie będzie dla Ciebie wskazówką, że coś ukrywa. W zasadzie potrafi obrócić kłamstwo w grę lub czerpać z niego przyjemność.
Fragment pochodzi z książki „Jak rozpoznać kłamcę. Dlaczego ludzie nie mówią prawdy i jak ich na tym przyłapać" Gregorego Hartley’a i Maryann Karinch (Wydawnictwo Helion, 2007). Publikacja za wiedzą wydawcy.
