Susan Whitebourne i Karyn Skultety uważają, że wizerunek ciała dorosłych powinien być analizowany w trzech aspektach: atrakcyjnego wyglądu, kondycji fizycznej (siły, wytrzymałości) oraz zdrowia. Tymczasem większość badań nad wizerunkiem ciała koncentruje się na ocenie wyglądu, zadowoleniu z sylwetki, głównie wagi ciała i towarzyszącym im emocjom oraz zachowaniach związanych z dążeniem do utrzymania szczupłej, młodo wyglądającej sylwetki. Zrozumienie dynamiki zmian wizerunku ciała w kolejnych okresach życia, począwszy od młodości, poprzez dorosłość, a na starości kończąc, utrudnia powszechna w psychologii tendencja do badania młodych osób i generalizowania uzyskiwanych tą drogą wyników na osoby starsze. Wobec ogromu raportów z badań nad nastolatkami lub 20–30-latkami niezwykle ważne okazują się badania prowadzone na dorosłych w średnim wieku oraz osobach starszych.
Osoby starsze nie akceptują swojego wyglądu
Część badań potwierdza dość powszechne w społeczeństwie zachodnim przekonanie, że ludzie starsi są mniej zadowoleni z wyglądu niż osoby młode. Badania prowadzone przez Academy of Eating Disorders, którymi objęto kobiety w dwóch grupach wiekowych (od 50 do 65 lat i powyżej 65. roku życia), dowodzą, że niezadowolenie z ciała wśród starszych respondentek było istotnie wyższe. Ciekawy projekt badawczy nad wizerunkiem ciała kobiet w wieku od 39 do 56 lat przeprowadzili amerykańscy naukowcy. Zadaniem badanych było wskazanie najbardziej i najmniej atrakcyjnych części ciała oraz porównanie aktualnego poziomu własnej atrakcyjności i atrakcyjności sprzed dziesięciu lat. Wśród najbardziej atrakcyjnych części ciała 79% respondentek wskazało włosy (31,6%), oczy (28,5%), nogi (25,5%) oraz twarz (24,8%), a pozostałe badane (aż 21%) nie potrafiły odpowiedzieć na postawione pytanie. Najmniej atrakcyjne okazały się te części ciała, których wygląd wiąże się z wagą, czyli brzuch (36,2%), biodra (26,5%) i uda (20,4%). Warto dodać, że młodsze kobiety także koncentrują swoje niezadowolenie na dolnych partiach ciała. Porównując bieżącą atrakcyjność z atrakcyjnością sprzed dekady, 51,5% kobiet czuło się mniej atrakcyjnymi, 32,8% oceniło swoją atrakcyjność na takim samym poziomie, a 15,7% uznało, że są bardziej atrakcyjne niż kiedyś.
Przeczytaj: Czy seks seniorów to temat tabu?
Zdrowie czy atrakcyjny wygląd?
Inne badania dowodzą, że ludzie starsi wcale nie muszą przeżywać dyskomfortu w związku z własnym wyglądem, a źródłem zadowolenia jest dla nich nie tyle atrakcyjność fizyczna, co sprawne, zdrowe ciało.
Trendy urody i stereotypy
Oprócz obiektywnie dokonujących się niekorzystnych zmian w wyglądzie, spowodowanych starzeniem się organizmu, wiele czynników składa się na negatywny wizerunek ciała osób starszych. Jednym z najważniejszych są obowiązujące współcześnie standardy urody: szczupłe, umięśnione ciało, które dla wielu ludzi jest synonimem młodości. Innym, niezwykle ważnym czynnikiem są stereotypy dotyczące osób starszych, którym ludzie przypisują wiele negatywnych cech, takich jak: bezużyteczność, bezproduktywność, lękowość, samotność, brak poczucia sensu życia oraz upór. Osoby starsze są często postrzegane przez pryzmat wyglądu zewnętrznego – siwe włosy, zgarbiona sylwetka oraz zachowania – spowolniałe ruchy. Szczególnie niekorzystne ewaluacje odnoszą się do kobiet.
Przeczytaj: Ponownie na ślubnym kobiercu - czy brać ślub po śmierci współmałżonka?
Mężczyźni zawsze atrakcyjni
Sara Wilcox pisze, że mamy obecnie do czynienia z tak zwanym podwójnym standardem starzenia. Społeczeństwo deprecjonuje starsze kobiety, które są postrzegane jako mniej atrakcyjne i seksowne, gdy tymczasem mężczyźni mimo upływu lat wciąż są przedstawiani jako jednostki atrakcyjne i bardzo pożądane na rynku matrymonialnym. Amanda Deeks i Marita McCabe uważają, że starsze kobiety internalizują negatywne stereotypy mówiące o tym, że stare nie jest piękne, co prowadzi do negatywnej ewaluacji własnego ciała.
Fragment pochodzi z książki „Niezadowolenie z wyglądu a rozpaczliwa kontrola wagi” Alicji Głebockiej (wydawnictwo Impuls, Kraków 2010 ). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna w redakcji.
