Gdzie powstają plemniki?
Męskie komórki rozrodcze powstają w jądrach, w długich krętych kanalikach nasiennych, których nabłonek, ustawicznie mnożąc się i dzieląc, ulega przemianie w plemniki. Czas trwania spermatogenezy trwa 74 dni, przy czym ostatnie stadium przebiega tylko w temperaturze 33°C. Taką temperaturę jest w stanie zapewnić worek mosznowy, ponieważ znajdująca się pod skórą błona kurczliwa stanowi w pewnym sensie narząd termoregulacji.
Częste wytryski
Następnie plemniki przechodzą do najądrza, gdzie podlegają procesowi uzyskiwania zdolności do zapłodnienia, a ich ruchliwość zostaje ograniczona przez panujące tam kwaśne pH. Napełnianie zbiorniczków nasiennych w najądrzach trwa około 48 godzin, dlatego też częste wytryski nasienia zmniejszają liczbę zmagazynowanych plemników aż do zupełnego ich braku. Zdolność do zapłodnienia zmagazynowanych w najądrzach plemników wynosi 42 dni.
Dowiedz się: Komórka jajowa wpływa na szybkość plemników
Co dzieje się w nasieniowodzie?
Kolejny etap na drodze ku dojrzałości ma miejsce w nasieniowodzie. Plemniki, po zetknięciu z substancją wytwarzaną w bańce nasieniowodu oraz wydzielinami gruczołów dodatkowych, uzyskują swoistą ruchliwość. Nasieniowód łączy się z pęcherzykami nasiennymi, a wnikając do gruczołu krokowego – z cewką moczową. Pęcherzyk nasienny wytwarza gęsty lepki płyn zawierający prostaglandyny, fruktozę oraz inne substancje odżywcze i pobudzające ruchliwość plemników. Produkuje również enzym, który powoduje koagulację nasienia zaraz po ejakulacji. Wydzielina gruczołu krokowego ma kolor mlecznobiały, odczyn zasadowy. Rozcieńcza i upłynnia masę plemników po około 30 minutach od ejakulacji. Stanowi znaczną część nasienia i nadaje mu swoisty zapach. Gruczoł krokowy wytwarza też prostaglandyny. W starszym wieku gruczoł krokowy powiększa się zwłaszcza w swej środkowej części, zwężając cewkę moczową, a tym samym utrudniając oddawanie moczu oraz odpływ ejakulatu.
Wypływ nasienia
Gruczoł opuszkowo-cewkowy znajdujący się w okolicy opuszki prącia wytwarza śluzowatą lepką wydzielinę koloru jasnego, która czyni cewkę moczową śliską, a równocześnie alkalizuje resztki kwaśnego moczu oraz zobojętnia kwaśny odczyn pochwy. Ułatwia to wypływ nasienia i wzmaga ruchliwość plemników. Wydzielina ta zazwyczaj poprzedza ejakulację. Należy jednak pamiętać, że również ona może zawierać plemniki zdolne do zapłodnienia.
Przeczytaj: Jakie są przyczyny przedwczesnego wytrysku?
Co wpływa na ruchliwość plemników?
Warto wspomnieć, że duża ilość wydzielin gruczołów dodatkowych powoduje zbytnie rozcieńczenie plemników, a zbyt mała – ogranicza plemnikom dostęp do życiodajnej fruktozy. Ponadto jeżeli nasienie jest zbyt „lepkie” i nie dochodzi do jego upłynnienia we właściwym czasie po ejakulacji, to plemniki nie są uwalniane i nie „dopływają” do macicy. Należy w tym miejscu jeszcze dodać, że ruchliwość plemników, czyli ich zdolność do sprawnego przemieszczania się, wydaje się być ważniejsza od ich ilości. Jak mówi Pamela Nowotny: „lepiej mieć niewielu entuzjastycznych, żywotnych pływaków, niż miliony leniwych, nie dopływających do celu”.
Kiedy dochodzi do wystąpienia żylaków?
Cewka moczowa jest przewodem wspólnym dla moczu i nasienia. Dlatego też wszelkie jej stany zapalne mogą niekorzystnie wpływać także na płodność. Prącie jest narządem kopulacyjnym i jego rola w poczęciu dziecka jest oczywista. Niemniej warto w tym miejscu wspomnieć o naczyniach krwionośnych. Kiedy zastawki żył wadliwie funkcjonują, gromadząca się w naczyniach krew powoduje powstanie żylaka. Najczęściej występują żylaki powrózka nasiennego, które upośledzają produkcję nasienia, prawdopodobnie poprzez podniesienie temperatury w worku mosznowym.
Fragment pochodzi z książki „Niepłodność – zagadnienie interdyscyplinarne” pod redakcją naukową E. Lichtenberg-Kokoszki, E. Janiuk, J. Dzierżanowskiego (Impuls, 2009). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna w redakcji.
