Jak fińskie dzieci traktują świętego Mikołaja? W jaki sposób rozdaje on prezenty i gdzie właściwie mieszka? O to wszystko (i o wiele więcej) zapytałam Asię Kananen, działającą w sieci jako Ostra Finka. Wraz z mężem i synkiem mieszka ona w Laponii, kilka kilometrów od północnego koła podbiegunowego, w mieście Rovaniemi. To właśnie tutaj podobno swoją siedzibę ma sam święty Mikołaj i można go łatwo spotkać. Czy jednak na pewno? Oto cała prawda o Mikołaju, prosto z serca Laponii!
Spis treści:
- Gdzie mieszka święty Mikołaj?
- Wioska świętego Mikołaja
- Uroczyste rozpoczęcie sezonu świątecznego
- Wierzenia związane ze świętym Mikołajem
- List do świętego Mikołaja i pocztówka z Laponii
- Czy święty Mikołaj ma żonę?
- Renifery świętego Mikołaja
- Jak Finowie spędzają święta?
- Czy święty Mikołaj ma Instagrama?
- Wycieczka do wioski świętego Mikołaja
Gdzie mieszka święty Mikołaj?
Wiadomo, że święty Mikołaj mieszka w Laponii, daleko na północy Finlandii. Gdzie dokładnie? Czy można go spotkać na ulicach? I tak, i nie. Rovaniemi jest nie tylko stolicą Laponii, ale jest także nazywane oficjalnym miastem świętego Mikołaja. Ma on tu swoją wioskę, jednak nie jest to jego dom:
Rovaniemi to oficjalne miasto świętego Mikołaja, aczkolwiek u nas w tradycji jest zachowane, że Mikołaj tutaj pracuje i przyjmuje gości. Tutaj pomagają mu jego elfy, ale swoją odskocznię (tę prywatną) ma na górze Korvatunturi. Na dzisiejszej mapie Finlandii to jest na granicy fińsko-rosyjskiej. To jest takie sekretne miejsce - tam Mikołaj spędza swoje wolne chwile, tam się go już nie odwiedza. - mówi Asia Kananen.
To właśnie tam Mikołaj relaksuje się pomiędzy świętami i w czasie, kiedy nie jest obecny w wiosce, która działa praktycznie przez cały rok jako atrakcja turystyczna.
Wioska świętego Mikołaja
Wioska świętego Mikołaja uważana jest za jego siedzibę, biuro oraz miejsce, w którym magazynowane są wszystkie listy od dzieci. Można tam znaleźć wiele atrakcji turystycznych, zwiedzić ciekawe miejsca, kupić pamiątki albo wysłać do bliskiej osoby pocztówkę z oryginalnym stemplem oraz pieczątką.
Zapytałam Asię, jak to wygląda z perspektywy dzieci - czy zdają sobie sprawę z tego, że jest to jedynie obiekt komercyjny, czy jednak wierzą w to, że rzeczywiście jest to miejsce pracy Mikołaja:
Większość dzieci rzeczywiście wierzy w to, że to jest święty Mikołaj, że można go odwiedzić i że można mu osobiście doręczyć swój list podczas odwiedzin. Ta legenda, tradycja, cały czas jest żywa. Oczywiście są dzieci, które nie do końca idą tym torem, natomiast wydaje mi się, że i dzieci, i dorośli dają się ponieść tym emocjom związanym ze świętym Mikołajem.
Podczas wizyty w wiosce można zobaczyć się ze świętym Mikołajem, umówić się z nim na "audiencję" i porozmawiać z nim osobiście, co dla wielu osób jest niezwykłym przeżyciem.
Znam niejednego dorosłego, który tam uronił łezkę, właśnie podczas rozmowy ze świętym, więc zdecydowanie działa ta magia. Mogę też powiedzieć od siebie, że na początku, jeszcze nie mieszkając w Rovaniemi, tylko będąc tutaj jako turystka, byłam bardzo sceptycznie do tego miejsca nastawiona i uważałam, że jest bardzo komercyjne. [...] Pierwsza i druga wizyta nie były jakoś urokliwe, ale kolejnym razem dałam sobie szansę i z innym nastawieniem tam poszłam. [...] Od tego momentu moje zdanie na temat wioski się zmieniło. Oczywiście, nadal jest to miejsce komercyjne, nie oszukujmy się, [...], natomiast rzeczywiście samo spotkanie ze świętym robi wrażenie.
Wioska świętego Mikołaja otwarta jest codziennie przez cały rok, jednak godziny otwarcia zmieniają się w okresie letnim i zimowym. Każdego dnia można tam spotkać świętego i umówić się z nim na rozmowę czy zdjęcie. Podczas spotkania zawsze pojawia się elf, który pyta, z jakiego kraju jest dany odwiedzający, po czym Mikołaj mówi coś w tym języku. Jest to dla turystów naprawdę bardzo ciekawe doświadczenie, a z tego, co usłyszałam od Asi, każda wizyta wygląda zupełnie inaczej, więc można złożyć Mikołajowi nawet kilka wizyt.
fot. Wioska świętego Mikołaja/Adobe Stock, Roman Babakin
Jak powstała wioska świętego Mikołaja?
Z utworzeniem wioski Mikołaja wiąże się ciekawa historia, która sięga czasów powojennych:
Rovaniemi zostało spalone jako miasto podczas II wojny światowej. Wszystko poszło z dymem. W ramach odbudowy i wsparcia zorganizowała swój przyjazd pani prezydentowa Eleonor Roosevelt (pierwsza dama USA w latach 30 i 40 - przyp. aut.). W 1950 roku przyjechała do Rovaniemi i chciała przekroczyć linię koła podbiegunowego, tylko że u nas linia ta to był środek lasu i nic więcej. W ciągu dwóch tygodni wymyślili, że wybudują taką specjalną fińską chatkę, żeby ugościć prezydentową na naszym kole podbiegunowym. Eleonor przekroczyła linię uroczyście i wysłała z niej pierwszą w historii pocztówkę z tego miejsca. Chatka została zaprojektowana przez lokalnego architekta.
Uroczyste otwarcie sezonu świątecznego i wielki sekret Mikołaja
Dużym wydarzeniem w Finlandii jest uroczyste rozpoczęcie sezonu świątecznego, a także opuszczenie wioski przez Mikołaja. W obu tych wydarzeniach oczywiście bierze udział św. Mikołaj, a całość jest transmitowana online, a więc wydarzenie można obejrzeć na całym świecie.
Podczas uroczystego otwarcia sezonu świątecznego Mikołaj ma swoje wystąpienie w wiosce, można albo przyjść i obejrzeć na żywo, albo na streamingu. Wtedy Mikołaj obwieszcza wszem i wobec, że ten okres przygotowań świątecznych właśnie się zaczął. Drugie wydarzenie jest, kiedy Mikołaj opuszcza wioskę i razem ze swoimi saniami, swoimi reniferami wyjeżdża w podróż dookoła świata. To też można zobaczyć na streamingu albo na żywo.
Święty Mikołaj opuszcza wioskę, aby rozdać dzieciom prezenty, ale jak to jest, że ma czas w jedną noc obdarować maluchy na całym świecie? No właśnie. Oto największy sekret Mikołaja:
Jak już ktoś będzie odwiedzał świętego Mikołaja, to tutaj w środku można zobaczyć jego tajny sekret, czyli zmieniacz czasu. Jest taka wielka maszyna z wahadłem i można zobaczyć, że jest inny czas obecny i inny czas świąteczny. Mikołaj ma taką możliwość zmiany czasu, aby do każdego dziecka móc dojechać na czas.
Wierzenia związane ze świętym Mikołajem
Asia wspomina, że w ich domu chcą wprowadzić coroczną tradycję odwiedzania wioski Mikołaja ze swoim maluchem (Luca w tym momencie ma rok), aby maksymalnie podtrzymać tradycje związane z samą wiarą w świętego Mikołaja. Ma to dla niej dodatkową wartość, ponieważ dzięki zrobionym w wiosce zdjęciom będą mogli wspólnie obserwować, jak dziecko rośnie i się rozwija.
Jeśli zaś chodzi o dzieci i wszystkie wierzenia związane z Mikołajem, jest ich sporo i część z nich pokrywa się z tym, w co wierzą dzieci w innych częściach świata. Pierwszą różnicą jest jednak termin, w którym święty Mikołaj roznosi prezenty:
W porównaniu do Polski to jest coś innego, ponieważ Mikołaj przychodzi tylko w Wigilię. Nie ma tutaj mikołajek - 6 grudnia obchodzimy Dzień Niepodległości. Ale jeśli chodzi np. o spotkania świąteczne (taki nasz "śledzik") - są organizowane i w pracy, i wśród znajomych.
Małe święta, czyli spotkania w pracy lub wśród znajomych, nazywane są pikkujoulu. Dodatkowo Finowie nie mają tradycji, według której Mikołaj wchodzi do domu przez komin i po cichu zostawia prezenty pod choinką czy pod drzwiami dziecięcego pokoju. Z rozmowy z Asią wynika, że wizyta świętego Mikołaja jest wydarzeniem otwartym i, można by rzecz, publicznym. Dzieci nie zostawiają Mikołajowi mleka i ciasteczek (jak to ma miejsce np. w USA), bo... widzą się z nim osobiście.
Nasz święty Mikołaj wchodzi drzwiami i raczej spotyka się z dziećmi. Przynosi swój wór z prezentami i jest mała konwersacja z dziećmi. Odbywa się to raczej w widoczny sposób. Prezenty dostaje się podczas Wigilii, po kolacji, więc nie ma tej nocy oczekiwania. Raczej nie spotykam się z tym, żeby coś było dla Mikołaja przygotowane.
Zapytała Asię też o kwestię organizacyjną takiego przedsięwzięcia. Kto w takim razie wciela się w rolę świętego Mikołaja? Czy zawsze podczas Wigilii ktoś znika nagle z domu, a w jego miejsce tajemniczo pojawia się Mikołaj? Czy nie budziłoby to podejrzeń wśród maluchów?
To zależy od możliwości, ale bardzo często rzeczywiście jest tak, że angażuje się młodych chłopaków. Dla nich to też jest fajna okazja, żeby zrobić małe przedstawienie, ale też, żeby zarobić kieszonkowe. Jeśli są jakieś mniejsze społeczności, gdzieś poza miastami, to zdecydowanie jest tak, że pytamy po sąsiadach i można kogoś znaleźć. W rodzinie też się osoby przebierają, wszystko zależy od możliwości i czy jest jakaś osoba, która można wystawić za drzwi w kostiumie.
Jak się okazuje, Mikołaj nie skrada się po cichu, ale - jak powiedziała Asia - wchodzi na pełnej parze do środka. Wierzenia i tradycje związane ze świętym Mikołajem są podobne w całej Finlandii. Święta obchodzi się wszędzie tak samo, bez względu na to, czy jest to miejsce blisko Laponii, czy po drugiej stronie kraju.
fot. Gdzie mieszka święty Mikołaj/Adobe Stock, Elena Petrova
List do świętego Mikołaja i pocztówka z Laponii
Listy do świętego Mikołaja można dostarczyć mu osobiście, wrzucić do skrzynki albo wysłać pocztą z każdego zakątka świata.
Jest oficjalna poczta świętego Mikołaja na kole podbiegunowym. Można na ten adres wysłać listy, jak najbardziej. Tysiące tych listów dochodzi do tej poczty rocznie. Teraz nie ma czegoś takiego, bo był remont, ale kiedyś była tablica z wypisanymi krajami, z których przychodzą listy. Polska była na prowadzeniu tej statystyki. Dzisiaj jest pozostawiony tylko taki katalog, szafeczka z przegródkami i tam są odkładane listy od dzieci. Można zobaczyć, jaka tam jest stertka z każdego kraju.
Kraje są jednak wypisane po fińsku, dlatego wielu turystów może mieć problem ze znalezieniem odpowiedniej przegródki. Warto więc pamiętać, będąc w wiosce świętego Mikołaja, żeby szukać napisu "Puola" - to właśnie Polska po fińsku.
Można także wysłać bliskim (lub sobie) pocztówkę z Rovaniemi, z wioski św. Mikołaja.
Na poczcie są dwie skrzynki - czerwona i żółta. Jedna jest na taką pocztę obecną - czyli jak się wyśle pocztówkę, to ona od razu zostanie wysłana do adresata. I jest ta druga skrzynka: nieważne, w jakiej części roku nada się pocztówkę, zawsze ta cała pula kartek i listów zostanie wysłana na święta danego roku.
Czy święty Mikołaj ma żonę?
To pytanie zadają sobie nie tylko dzieci, ale także niektórzy dorośli. Czy święty Mikołaj, jedna z najbardziej zapracowanych osób na świecie, która przez cały rok zbiera listy i zdobywa prezenty, aby rozdać je wszystkim dzieciom na świecie w ciągu kilku godzin, może mieć żonę? Zapytałam o to Asię, a ona uśmiechnęła się i odpowiedziała be zawahania:
Oczywiście ma, jest pani Mikołajowa. Bardzo wspiera Mikołaja, piecze ciasteczka razem z elfami, ogarnia stronę organizacyjną. Można ją spotkać w wiosce, gdzie ma swoje osobne miejsce. Można pójść do niej bodajże na naukę zdobienia pierniczków.
Jak nazywają się renifery świętego Mikołaja?
Jak wiadomo, święty Mikołaj angażuje do pomocy w roznoszeniu prezentów swoje wierne renifery. Czy jednak znasz ich imiona? Większość z nas kojarzy tylko czerwononosego Rudolfa, który na całym świecie stał się kulturowym fenomenem. Zapytałam Asię, czy Finowie znają imiona wszystkich reniferów. Najpierw usłyszałam, że nie, jednak po chwili Asia zapytała swojego męża, który bez zająknięcia wymienił wszystkie imiona pomocników Mikołaja.
Choć najczęściej mówi się o dziewięciu reniferach, w rzeczywistości jest ich aż czternaście. Ten najbardziej znany, Rudolf Czerwononosy, w Finlandii nazywa się Petteri Punakuono. Pozostałe to:
- Ailu,
- Suivakka,
- Mutsikki,
- Valkko,
- Tilkku,
- Sipsu,
- Täpy,
- Turpo,
- Pyry,
- Kipinä,
- Maskotti,
- Saukki,
- Poku.
Renifery są obecne w wiosce, jednak najlepiej spotkać je na farmie reniferów, niż właśnie tam. To też będzie świetne doświadczenie dla turystów. Asia w swojej ofercie posiada wycieczki na takie farmy, gdzie na zwiedzających czeka wiele atrakcji.
Jak Finowie spędzają święta?
Święta Bożego Narodzenia w Finlandii są jednym z największych wydarzeń w całym roku. Nie tylko ze względu na samą atmosferę i biblijną otoczkę, ale także na fakt, iż świąteczne dekoracje pozwalają rozjaśnić nieco miasto podczas nocy polarnej.
Obchody zaczynają się zaraz po Wszystkich Świętych. To też jakby cała ta otoczka, dla nas świąteczna, ale tutaj jest też taka rozświetlająca tę ciemną noc polarną. [...], ten okres między tym, kiedy zaczyna się noc polarna, kiedy z dnia na dzień jest coraz mniej godzin słonecznych, a jeszcze nie ma śniegu, więc nawet te małe światła się nie odbijają od tego śniegu. Jest duża ciemność. Przez to rozświetlenie ludzie chcą sobie trochę umilić czas.
W okresie przedświątecznym Finowie chętnie sięgają po bożonarodzeniowe przysmaki - desery, przekąski, etc. Nie czekają specjalnie na Boże Narodzenie, ale przedłużają ten czas o długie tygodnie i chętnie coś podjadają. Popularne są szczególnie pierniczki oraz Glögi, czyli specjalny korzenny napój, a także fińskie tradycyjne słodycze, które w innych częściach świata raczej nie mają swoich odpowiedników.
Święta tutaj się obchodzi bardzo mocno rodzinnie. To też jest nie do końca takie spotykane, że Finowie tak będą chcieli się spotykać w dużym gronie, ale święta są dosyć wyjątkowe.
Po śniadaniu świątecznym, które jest częścią obchodów bożonarodzeniowych, najczęściej Finowie całą rodziną oglądają "Bałwanka" ("The Snowman") - to bardzo stara bajka. Później można zadzwonić także do świętego Mikołaja - prowadzona jest transmisja na żywo. Są to elementy powtarzane co roku. W ostatnim czasie powstał także film "Ailu", który opowiada o podróży renifera po Laponii.
fot. Fakty i mity o świętym Mikołaju/Adobe Stock, AntonAntonovv
Czy święty Mikołaj ma Instagrama?
Sam Mikołaj nie ma swoich social mediów, ale wszystkie informacje w jego imieniu udostępnia miasto Rovaniemi (na Instagramie można je znaleźć pod nazwą @visitrovaniemi. Tam można zobaczyć wszystkie najnowsze informacje. Zdjęcia z wioski świętego Mikołaja można także znaleźć na profilu Asi: @ostrafinka
Wycieczka do wioski świętego Mikołaja
Asia na co dzień jest przewodniczką po Laponii i w swojej ofercie ma szereg atrakcji turystycznych dla osób, które chcą odwiedzić północ Finlandii. Zdradziła mi, że chętnie zabierze grupę do wioski świętego Mikołaja, jednak zna też nieco lepsze atrakcje, między innymi wizytę na farmie reniferów oraz przejazd zaprzęgiem.
Można także zamówić personalizowany list od świętego Mikołaja z oryginalnym stemplem pocztowym z wioski oraz pieczątką samego Mikołaja.
Najwięcej osób decyduje się na wycieczkę do wioski właśnie w okresie przedświątecznym, jednak Asia przekonuje, że o wiele lepiej jest wybrać termin już w nowym roku. Dlaczego?
Dobrze jest do nas przyjechać, do Rovaniemi, już po tym okresie świąteczno-noworocznym. Wtedy i Mikołaj może poświęcić więcej czasu danej osobie czy grupie, i też jest ta cała świąteczna atmosfera zachowana. Dekoracje zostaną ściągnięte dosłownie kilka dni przed Wielkanocą. Jeśli ktoś by chciał przyjechać w styczniu, lutym czy marcu, to dalej mamy dużo śniegu, piękną pogodę - jeszcze lepszą, niż teraz, bo jest trochę więcej słońca - i jest troszeczkę mniej ludzi. Klimat świąteczny jest też zachowany.
Lepiej więc poczekać, aż świąteczny szał minie i poczuć jeszcze raz tę niezwykłą atmosferę także pod koniec zimy. Asia na swojej stronie ma szczegółową ofertę wycieczek.
Czytaj także:
Jak powiedzieć dziecku, że Mikołaj nie istnieje?
Kiedy Mikołaj przynosi prezenty?
Kolorowanki z Mikołajem do druku
