Nastawienie rodzącej do porodu
Poród jest procesem fizjologicznym, nie podlegającym naszej woli, więc wszystko to, co do tej pory w życiu oddziaływało na rodzącą, ma także odzwierciedlenie w postawie wobec ciąży i porodu. Uwrażliwianie na potrzeby mającego narodzić się dziecka i udzielane wsparcie ma minimalizować niepożądane zachowania matek, w skrajnych przypadkach doprowadzające nawet do agresji wobec dziecka i dzieciobójstwa (…). Samo nastawienie do ciąży i porodu, a także poczucie bezpieczeństwa i wsparcie mają olbrzymi wpływ nie tylko na sam przebieg okresu okołoporodowego, ale i rozwój więzi oraz późniejsze relacje matki z dzieckiem. „Kobiety, które podczas porodu cierpiały – te upokorzone i zgnębione bólem oraz zaskoczone gwałtownością procesu fizjologicznego, któremu podlegały – nie są jedynymi pokrzywdzonymi. Przez całe życie niosą pamięć tego faktu, a przez swój stosunek do aktu rodzenia krzywdzą młodsze pokolenie i to nie tylko własne córki i synów, ale też wielu obcych ludzi, z którymi przychodzi im stykać się”.
Ból porodowy – rodząca ma prawo go złagodzić
W rozporządzeniu (Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23.09.2010 r. w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem – przyp. red.) w sposób szczególny akcentowane są prawa pacjenta – kobiety rodzącej. W formie nakazowej jest wskazane zachęcanie rodzącej do korzystania ze wsparcia wybranej przez nią osoby bliskiej, zachęcanie rodzącej do aktywności fizycznej i pomaganie jej w przyjmowaniu optymalnych dla niej pozycji podczas całego porodu i poinformowaniu o możliwościach łagodzenia bólu porodowego. Przepis jednocześnie nakazuje przedstawienie rodzącej pełnej informacji o niefarmakologicznych i farmakologicznych metodach łagodzenia bólów porodowych oraz wspieranie rodzącej w jej własnym wyborze tych metod oraz respektowanie jej decyzji w tym zakresie, ze szczególnym uwzględnieniem akceptacji poruszania się podczas I okresu porodu oraz przyjmowanie takich pozycji, w tym pozycji wertykalnych, które są dla niej wygodne i przynoszą jej ulgę.
Dokumentowanie przebiegu porodu
Dokument (Rozporządzenie Ministra Zdrowia – przyp. red.) określa postępowanie i dokumentowanie przebiegu porodu. Istnieją bardzo dokładne wytyczne, jakie czynności muszą być wykonane i jakie informacje podczas przyjęcia opieki nad rodzącą należy uwzględnić w dokumentacji. Pośród nich wymienione zostały zapisy umożliwiające zapewnienie komfortu rodzącej, jak np. dokonywanie oceny postępu porodu na podstawie badania położniczego wewnętrznego – nie częściej niż co 2 godziny, a w uzasadnionych przypadkach odpowiednio częściej przy zastrzeżeniu, że monitorowanie stanu płodu za pomocą kardiotokografu należy prowadzić jedynie w medycznie uzasadnionych przypadkach, prowadzenie psychoprofilaktyki położniczej oraz łagodzenia dolegliwości występujących u rodzącej, pomoc w wyborze sposobu prowadzenia porodu oraz zachęcanie do stosowania różnych udogodnień i form aktywności, zachęcanie do wyrażania swoich potrzeb związanych z porodem.
Polecamy: Znieczulenie podczas porodu – czy warto je brać?
II i III etap porodu – jak powinny przebiegać?
Także w II okresie porodu należy zachęcać rodzącą do przyjmowania pozycji, którą uznaje za najwygodniejszą, poinformować rodzącą, że w II okresie porodu powinna kierować się własną potrzebą parcia. Jest to nieczęsto stosowany w praktyce położniczej sposób prowadzenia porodu w Polsce, gdzie przeważa parcie kierowane (manewr Valsalvy) pomimo tego, że nie jest zalecany w przebiegu porodu prawidłowo przebiegającego. Określono także czynności, jakie muszą być wykonane i jakie informacje podczas II okresu porodu należy uwzględnić w dokumentacji, w tym między innymi współpraca z rodzącą, umożliwiająca przyjęcie dogodnej dla niej pozycji oraz sposobu parcia przyczyniającego się do postępu porodu, ze szczególnym uwzględnieniem pozycji wertykalnych, ochrony krocza (nacięcie krocza należy stosować tylko w medycznie uzasadnionych przypadkach), a także położenia noworodka bezpośrednio na brzuchu matki, jeśli stan ogólny noworodka i matki na to pozwalają.
Równie czytelne są wytyczne dotyczące postępowania w III okresie porodu, gdzie warto jest zwrócić uwagę na możliwość spokojnego wyczekiwania na urodzenie się łożyska. Czas trwania III okresu porodu nie powinien przekroczyć 1 godziny. Aktywne wydalenie łożyska powinno mieć miejsce po jego oddzieleniu się. Niezalecane jest wykonywanie ucisku na dno macicy, masowanie macicy (poza przypadkami krwotoku) oraz pociąganie za pępowinę.
Jak wygląda opieka medyczna nad noworodkiem i jego matką?
Dokładnie wyszczególnione są działania w zakresie opieki nad noworodkiem, nakazujące bezpośrednio po urodzeniu umożliwienie dziecku nieprzerwanego kontakt z matką „skóra do skóry”, trwającego co najmniej dwie godziny po porodzie. Przerwanie kontaktu „skóra do skóry” możliwe jest jedynie w sytuacji wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia matki lub noworodka i musi być odnotowane w dokumentacji medycznej. Pod kontrolą personelu i przy jego wsparciu czas ten ma być wykorzystany na rozpoznanie i właściwe wykorzystanie gotowości matki i dziecka do wczesnego karmienia piersią. Ważnym zastrzeżeniem jest to, by wstępna ocena stanu noworodka na podstawie skali Apgar dokonana była na brzuchu matki, jeżeli nie występują przeciwwskazania zdrowotne.
Sprawowanie opieki pielęgnacyjnej nad położnicą i zdrowym noworodkiem powinno być zorganizowane przez tę samą osobę, jako przeciwdziałanie częstym praktykom, gdzie matką zajmuje się personel oddziału położniczego, a dzieckiem personel oddziału noworodkowego. Po pierwszym kontakcie z matką noworodek jest oceniany, jeżeli to możliwe w obecności matki, natomiast wykonanie poszerzonego badania klinicznego może być wykonane w okresie pierwszych 12 godzin życia przez lekarza neonatologa lub lekarza pediatrę (w obecności matki).
Zobacz także: Jak ćwiczyć po porodzie?
Obowiązki położnej wobec noworodka
Rozporządzenie reguluje także zasady opieki nad dzieckiem w późniejszym czasie okresu noworodkowego. Nakazuje zakładom opieki zdrowotnej sprawującym opiekę nad kobietą w czasie porodu przekazanie w dniu wypisu zgłoszenia o porodzie położnej rodzinnej, wskazanej przez przedstawicieli ustawowych noworodka. Położna ta ma obowiązek wykonać nie mniej niż 4 wizyty (pierwsza wizyta odbywa się nie później niż w ciągu 48 godzin od otrzymania przez położną zgłoszenia urodzenia dziecka). W przypadku wystąpienia problemów zdrowotnych, których rozwiązanie wykracza poza zakres kompetencji położnej, przekazuje ona położnicy informacje o potrzebie interwencji. Po osiągnięciu przez dziecko 2. miesięcy życia położna przekazuje opiekę nad nim pielęgniarce podstawowej opieki zdrowotnej.
Zobacz także: Poród – czym się kierować przy wyborze szpitala?
Fragment pochodzi z książki „Pielęgnacyjne i kliniczne aspekty opieki nad chorymi. Wybrane zagadnienia t. 5” (wyd. Continuo). Tytuł, lid, śródtytuły i niektóre skróty pochodzą od redakcji. Publikacja za zgodą wydawcy.
